کلیندامایسین ( Clindamycin)

کلیندامایسین آنتی‌بیوتیکی از گروه لینکوزاماید است که در درمان عفونت‌های باکتریال به خصوص بی‌هوازی‌ها، استرپتوکوک، پنوموکوک و استاف کاربرد دارد. درواقع فقط بر عفونت های ناشی از باکتری ها موثر است و بر عفونت های ویروسی مانند آنفلوانزا و سرماخوردگی بی تاثیر است. کلیندامایسین برای عفونت های شدید و خطرناک میکروب های بی هوازی، آمینیوتیک، زخم های ناشی از گزش (حیوانات یا انسان)، پیشگیری از عفونت های پس از جراحی، عفونت های واژینال، تنفسی، استرپتوکوک های گروه B ، پیشگیری ازعفونت های اندوکاردیت و … کاربرد دارد.

اشکال دارویی کلیندامایسین:

• کپسول:150 میلی گرم
• سوسپانسیون خوراکی کودکان:75 میلی گرم بر 5 میلی لیتر
• آمپول:150 میلی گرم بر میلی لیتر
• شیاف:100 میلی گرم
• محلول موضعی:10 میلی گرم بر میلی لیتر
• ژل موضعی:1 %
• کرم واژینال:2 %

مکانیسم اثر کلیندامایسین

کلیندامایسین یک آنتی بیوتیک باکتریواستاتیک است و مانع بیوسنتز پروتئین توسط باکتری می شود.

فارماکوکینتیک:

این دارو به خوبی و به سرعت از طریق دستگاه گوارش جذب می شود و غذا بر جذب آن تاثیر ندارد. کلیندامایسین پس از جذب به صورت گسترده در بافت ها و مایعات بدن، به ویژه استخوان ها، صفرا و ادرار منتشر می شود.

غلظت سرمی دارو تقریباً 1 ساعت پس از تزریق عضلانی به اوج خود می رسد. نیمه عمر دارو 2 تا 3 ساعت است که در صورت وجود مشکل کلیوی یا کبدی ممکن است افزایش یابد. دفع دارو عمدتاً از طریق کلیه صورت می گیرد و بخشی از دارو نیز از طریق مدفوع دفع می شود.

موارد مصرف کلیندامایسین

این دارو برای درمان بسیاری از عفونت ها از جمله موارد زیر تجویز می شود:

• عفونت شدید گوش میانی
• عفونت شدید سینوسی باکتریایی
• مننژیت ایجاد شده با باکتری استرپتوکوک
• ذات الریه باکتریایی اکتسابی از جامعه (CAP)
• عفونت واژینال باکتریایی
• بیماری التهاب لگن (PID)
• آکنه

دیگر موارد مصرف کلیندامایسین عبارتند از:

• کلیندامایسین ممکن است برای پیشگیری از عفونت قلب پیش از عمل جراحی دندان و بخصوص برای افرادی که به پنی سیلین حساسیت دارند تجویز شود.
• این دارو برای درمان بابزیوز – نوعی عفونت خونی که به دلیل انگل خاصی ایجاد می شود – نیز مصرف می شود.

توجه:  استفاده نا به جا از هرگونه داروی آنتی بیوتیک ممکن است باعث کاهش اثر دارویی آن در سایر مواقع مورد نیاز شود.

کپسول کلیندامایسین برای جوش

کپسول کلیندامایسین یک آنتی بیوتیک برای درمان جوش و آکنه می باشد و با متوقف کردن باکتری هایی که می توانند در تکثیر جوش ها نقش داشته باشند عمل می کند.البته کپسول کلیندامایسین به اندازه شکل موضعی آن برای درمان جوش تجویز نمی شود

کپسول کلیندامایسین برای درمان آکنه های التهابی مورد استفاده قرار می گیرد و با کاهش میزان باکتری ها از ایجاد جوش جلوگیری می کند. دلیل اصلی جوش باکتری های پروپیونی یا باکتری های آکنه هستند که کلیندامایسین باعث کاهش میزان این باکتری های محرک می شود.

کلیندامایسین هی تاثیری در تولید غدد چربی پوستی ندارد و فقط برای از بین بردن باکتری هایی است که می تواند باعث التهاب و عفونت شوند و به نوعی باعث می شود که آکنه و جوش شما بدتر نشود.

کپسول کلیندامایسین برای عفونت واژن

کپسول کلیندامایسین یک آنتی بیوتیک است که ممکن است پزشک معالج شما جهت درمان عفونت واژن یا واژینوز باکتریایی که با علائم ترشحات و بوی نامطبوع است تجویز کند.

 واژینوز باکتریال در زنان بسیار شایع است و به دلیل تغییراتی در باکتری های واژن ایجاد می شود که امکان رشد سریع انواع خاصی از باکتری ها را فراهم می کند.علائم عفونت واژن معمولا با آنتی بیوتیک هایی مانند کلیندامایسین درمان می شوند و این درمان ممکن است بین یک تا هفت روز طول بکشد.

بر اساس مطالعات انجام شده نشان داده شده است، افرادی که از کلیندامایسین برای درمان عفونت واژن استفاده کردند یک تا دو هفته پس از درمان هیچ علامتی نداشته اند.

کپسول کلیندامایسین برای دندان

کلیندامایسین نوعی آنتی بیوتیک است که برای درمان انواع عفونت های باکتریایی از جمله عفونت دندان استفاده می شود و بیشتر در مواردی که بیمار به پنی سیلین ها حساسیت داشته باشد تجویز می شود.

این دارو به طور کلی به عنوان یک آنتی بیوتیک خوراکی تجویز می شود، اما ممکن است برای عفونت های شدید دندان به کلیندامایسین وریدی نیاز باشد.

کلیندامایسین در مواردی که فرد بیمار به آنتی بیوتیک های پنی سیلین مانند پنی سیلین یا آموکسی سیلین که بیشتر برای درمان عفونت دندان استفاده می شود حساسیت دارند تجویز می شود.

البته هر عفونت دندان نیاز به درمان آنتی بیوتیکی ندارد و می بایست در صورت نیاز به انتی بیوتیک نوع عفونت و وضعیت بیمار توسط پزشک مشخص و نوع داروی آنتی بیوتیک تجویز شود. از مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک ها پرهیز کنید زیرا ممکن است دچار مقاومت آنتی بیوتیکی شوید.

نحوه مصرف کلیندامایسین

داروی کلیندامایسین ممکن هست همراه با غذا یا بدون غذا طبق دستور پزشک‌ معمولا ۴ نوبت در روز (هر ۶ ساعت یکبار) مصرف شود. این دارو را با آب زیاد (یک لیوان کامل حدود ۲۴۰ میلی‌لیتر) مصرف کنید مگر این‌که پزشکتان تجویز دیگری کرده باشد. پس از مصرف این دارو به مدت حداقل ۱۰ دقیقه دراز نکشید.

دوز مصرف داروی کلیندامایسین به وضعیت پزشکی بیمار و پاسخ بدنشان نسبت به دارو بستگی دارد و در کودکان عامل وزن نیر تاثیر گذار است. برای اثر بهتر داروی کلیندامایسین آن را در ساعات مشخص بخورید تا میزان دارو در بدنتان ثابت بماند. مصرف این دارو را تا میزانی که دکتر عفونی تجویز کرده ادامه دهید حتی اگر احساس کردید علائم عفونت از بین رفته است. قطع این دارو موقع درمان ممکن است باعث شود عفونت باکتریایی دوباره رشد کند و مشکل‌ساز شود.

در صورت مصرف کلیندومایسین به صورت محلول حتما از قاشق مخصوص اندازه گیری یا سرنگ برای تعیین دوز استفاده کنید.

کلیندومایسین تزریقی ممکن است قابل تزریق به عضله یا درون وریدی باشد.

برای به دست آوردن بهترین نتیجه، این دارو را در فاصله زمانی دقیق و هر روز در ساعات مشابه روز قبل مصرف کنید.

مصرف کلیندامایسین را تا پایان دوره درمان ادامه داده و از قطع زودهنگام دارو – حتی اگر علائم از بین رفته باشد – اجتناب کنید زیرا ممکن است باعث بازگشت عفونت شود.

در صورت ادامه دار شدن وضعیت بیماری یا بدتر شدن آن با پزشک مشورت کنید.

مصرف بیش از اندازه یا کمتر از میزان لازم کلیندامایسین

اگر یک بار مصرف این دارو را فراموش کردید، به محض اینکه به یاد آوردید، آن را مصرف کنید. اما چنانچه زمانِ به یادآوری شما، بسیار نزدیک به زمانِ مصرفِ بعدی بود، دوز فراموش شده را مصرف نکنید. فقط در نوبت بعدی، کلیندامایسین را مصرف کنید.

چنانچه بیشتر از میزان مورد نیاز، این دارو را مصرف کردید، به موارد اورژانسی در مورد مصرف زیاد این دارو مراجعه کنید و یا از پزشک کمک بگیرید.

مصرف کلیندامایسین در بارداری و شیردهی

مصرف مطمئن و بی خطر کلیندامایسین در دوران بارداری به اثبات نرسیده است و این دارو نباید در دوران بارداری مصرف شود مگر اینکه بیمار باردار دچار عفونتی باشد که بسیار شدید بوده و تهدید کننده زندگی او باشد.

این دارو در شیر مادر ترشح می شود. تغذیه با شیر مادر در زمان مصرف این دارو توصیه نمی شود.

عوارض جانبی کلیندامایسین

داروهای آنتی بیوتیک ممکن است باعث بروز اسهال شوند که نشانه عفونت جدید می باشد، در صورت مشاهده اسهال آبکی یا خونی مصرف کلیندامایسین را متوقف کرده و با پزشک تماس بگیرید. از مصرف داروهای ضد اسهال خودداری کنید مگر در مواردی که پزشک توصیه کرده باشد.

در صورت مشاهده علائم و واکنش های آلرژیک زیر با اورژانس تماس بگیرید:

• کهیر
• تنفس مشکل
• ورم صورت یا گلو
• واکنش های شدید پوستی همچون تب، گلود درد، سوزش چشم، درد پوست، جوش های پوستی ارغوانی یا قرمز که گسترش یافته و باعث بروز تاول یا پوسته پوسته شدن می شود.

در صورت مشاهده علائم آلرژی دارویی جدی که روی بخش های مختلف بدن تاثیر می گذارد به اورژانس مراجعه کنید، این علائم شامل موارد زیر می شود:

• جوش های پوستی
• تب
• متورم شدن غدد
• علائم شبه آنفلوآنزا
• دردهای عضلانی
• ضعف شدید
• کبودی غیر عادی
• زرد شدن پوست یا چشم ها

این علائم ممکن است چندین هفته بعد از شروع مصرف کلیندامایسین ظاهر شود.

در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر بعد از مصرف کلیندامایسین فورا با پزشک تماس بگیرید:

• هرگونه تغییر در عملکرد روده
• درد شدید معده، اسهال آبکی یا خونی
• کاهش یا قطع ادرار
• طعم فلزی در دهان (بعد از تزریق کلیندامایسین)

عوارض شایع کلیندامایسین عبارتند از:

• حالت تهوع، استفراغ، درد معده
• جوش های خفیف پوستی
• خارش یا ترشحالت واژینال

هشدار: کلیندامایسین تعادل میکروارگانیسم های روده را تغییر داده و باعث رشد باکتری هایی به نام کلستریدیوم دیفیسیل می شود، این باکتری ها با ایجاد سموم و التهاب در روده خطر بروز اسهال و مشکلات جدی و مرگبار روده را افزایش می دهند، به همین دلیل پزشکان تنها در مورد عفونت های جدی که با سایر روش های دارویی درمان نمی شود کلیندامایسیون تجویز می کنند.

توجه: عوارض ذکر شده تنها بخشی از عوارض احتمالی کلیندامایسین می باشد، برای اطلاع از لیست کامل عوارض جانبی این دارو یا پس از مشاهده هرگونه علامت مشکوک با پزشک معالج مشورت کنید.

هشدارها در مورد کلیندامایسین

• کپسول کلیندامایسین باید همراه با غذا یا یک لیوان بلعیده شود تا موجب تحریک مری نشود.
• در صورت ابتلای بیمار به اسهال از این دارو نباید مصرف شود.
• در صورت بروز اسهال یا علایم کولیت باید مصرف این دارو را بلافاصله قطع کرد. همچنین در صورت ابتلای بیمار به نارسایی کبدی یا کلیوی با احتیاط فراوان مصرف شود.
• پیگیری کار کبد و کلیه در طول درمان دراز مدت با این دارو و نیز در طول درمان کودکان ضروری است.
• در صورتی که به کلیندامایسین یا لینکومایسین آلرژی دارید یا از هرگونه حساسیت های دارویی دیگر رنج می برید حتما قبل از مصرف این دارو با پزشک مشورت کنید.
• قبل از استفاده از کلیندامایسین سوابق پزشکی خود را به پزشک ارائه دهید بخصوص اگر از بیماری های کبدی، کلیوی، اختلالات معده و روده (مانند کولیت یا اسهال مرتبط با کلستریدیوم) و مشکلات آلرژیک همچون آسم، تب یونجه، اگزما، آلرژی های پوستی، آلرژی به آسپرین، آلرژی به غذاهای زرد رنگ، رنج می برید.
• کلیندامایسین ممکن است تاثیر واکسن های باکتریایی همچون واکسن تیفوئید را کاهش دهد، توصیه می شود هنگام مصرف این دارو از واکسناسیون خودداری کنید مگر آن که پزشک اجازه دهد.
• قبل از عمل جراحی درباره مصرف کلیندامایسین با پزشک یا دندانپزشک خود صحبت کنید.
• افراد مسن بیش از سایرین به عوارض جانبی این دارو بخصوص اسهال حساس هستند.
• تزریق کلیندامایسین ممکن است باعث بروز عوارض جانبی جدی و حتی مرگ نوزادان یا کودکان شود بنابراین مصرف آن در کودکان بدون مشورت با پزشک توصیه نمی شود.

تداخل دارویی کلیندامایسین

تداخلات دارویی ممکن است باعث کاهش اثربخشی یا افزایش خطر بروز عوارض جانبی داروها شود بنابراین لازم است قبل از مصرف هر داروی جدید حتما درباره تعاملات دارویی آن اطلاعات کافی به دست آورید.

برخی داروهایی که ممکن است با کلیندامایسین تداخل داشته باشند عبارتند از:

• سم بوتولینوم A (بوتاکس)
• بسیاری از داروهای ضد بارداری مانند دزوژسترل، دینوژست، دروسپیرنون، استرادیول، اتینودیول، لوونورژسترول، مسترانول، نورژستیمات، نورژسترومین و نورژسترل
• مایکوفنولات موفتیل (سلسپت، مایفورتیک)
• بسیاری از داروهایی که حین عمل جراحی استفاده می شوند از جمله داروهای کنترل عضلانی آتراکوریوم (تاکروم)، سیس آتراکوریوم (نیمبکس)، پانکورونیوم، روکورونیوم (زمارون، اسمرون)، وکرونیوم
• آنتی بیوتیک های ماکرولید (مانند کلیترومایسین و اریترومایسین) و کائولین پکتین
• پیکو سولفات سدیم

هشدار: آب گریپ فروت ممکن است توانایی بدن برای تجزیه داروی کلیندومایسیون را کاهش دهد که ممکن است باعث افزایش خطرناک دارو در خون شود بنابراین از مصرف گریپ فروت یا نوشیدن آب گریپ فروت به همراه کلیندامایسین خودداری کنید.

سایر تداخلات دارویی

در صورت مصرف ب س ژ (باسیلوس کالمت گرین) برای درمان سل، جزام، سرطان مثانه و غیره از مصرف کلیندامایسین خودداری کنید.

توجه: موارد ذکر شده در بالا کامل نمی باشد. توصیه می شود قبل از مصرف کلیندامایسین حتما پزشک را از لیست تمام داروهای مصرفی شیمیایی و گیاهی، مکمل ها، ویتامین ها و غیره مطلع کرده و از شروع، قطع یا تغییر دوز دارو بدون مشورت پزشک جدا خودداری کنید.