درمان زخم سوختگی

درمان زخم‌ سوختگی به طور کلی به دو مرحله تقسیم می‌شود: مرحله اولیه مراقبت و درمان فوری برای کنترل سوختگی و مرحله دوم مراقبت و درمان طولانی‌تر برای بهبود و ترمیم زخم.

در مرحله اولیه، مهمترین اقدامات درمان زخم‌ سوختگی عبارتند از:

1. قطع تماس با عامل سوختگی:

در صورتی که زخم از اثر حرارت، ماده شیمیایی یا رادیواسیون باشد، باید تماس فوری با منبع سوختگی متوقف شود.

2. خنک‌کردن زخم:

زخم را تحت جریان آب سرد قرار داده و به مدت 10 تا 20 دقیقه خنک کنید. این کار باعث کاهش درد، التهاب و سرعت بخشیدن به بازسازی بافت می‌شود. اما توجه کنید که زخم را با یخ مستقیماً تماس ندهید.

3. برداشتن لباس‌های محکم:

لباس‌هایی که به زخم مچاله شده‌اند را با دقت بردارید، مگر اینکه به صورت چسبیده به زخم باشند. در این صورت لباس را جا به جا نکنید و حتی اگر احتمال دارد به بافت چسبیده باشد، حتماً پزشک را مشاوره کنید.

4. استفاده از محلول‌های سرم‌ریز:

از محلول‌های سرم‌ریز مثل محلول‌های آبی سرما، محلول سولفات آلومینیوم یا محلول بتادین استفاده کنید تا از عفونت زخم جلوگیری کنید.

5. پوشاندن زخم:

پس از خنک‌کردن زخم، می‌توانید یک باند غیر چسبنده یا یک پوشش ضد آب روی زخم بگذارید تا محافظت شود.

پوست وسیع ترین ارگان بدن است که به عنوان سد مکانیکی در مقابل میکروارگانیسم ها عمل می کند و مانع از چسبیدن میکروارگانیسم ها به بدن و رشد و نفوذ آن ها به محیط داخلی می گردد. بعد از سوختگی ها، فعالیت محافظتی پوست از بین می رود و پروتئین های منعقد شده در زخم سوختگی که خونرسانی کافی ندارند محیط مناسبی را برای رشد میکروارگانیسم ها تشکیل می دهند.

عوامل ایجاد عود زخم سوختگی

در درمان زخم سوختگی که تجمع باکتری ها بر روی محیط زخم سوختگی می تواند باعث رها شدن میکروارگانیسم ها یا سم آنها به داخل خون شود و سپتیسمی ایجاد نماید. عفونت زخم علاوه بر ایجاد التهاب در زخم موجب تعویق در بهبودی، افزایش طول مدت بستری و افزایش هزینه ها شده و میتواند با ایجاد عفونت خون ، بیمار را از پای درآورد. باکتری های موجود در زخم برای دریافت اکسیژن و غذا با سلولهای زخم رقابت میکنند و علاوه بر آن محصولات سمی متابولیسم خود را به داخل محیط آزاد می نمایند.

استفاده از آنتی بیوتیک های سیستمیک در سوختگی موثر نیست، چرا که بافت سوخته بافتی غیر زنده و بدون خونرسانی است و در نتیجه گلبول های سفید، آنتی بادی ها آنتی بیوتیک ها نمی توانند از طریق جریان خون به آنجا برسند و بنابراین محل مناسبی برای رشد میکروارگانیسم ها می باشند. به همین جهت برای کنترل عفونت حتما باید از آنتی بیوتیک های موضعی استفاده شود.

علل سوختگی

• سوختگی های حرارتی

بیشترین نوع سوختگی حرارتی با تماس مستقیم با جسم داغ و یا مایعات داغ مانند آب جوش رخ می دهد. حدود 70 درصد از سوختگی های کودکان با آب جوش اتفاق می افتد که درمان زخم سوختگی را سخت تر میکند. سوختگی با آب جوش اغلب با آسیب سطحی و با وسعت زیاد می باشد. وقتی کودک مایعات داغ را از ارتفاع بر روی خود می ریزد ناحیه سوخته با شکلی شبیه نقشه آفریقا روی بدنش به وجود آید که در نواحی بالاتر بدن وسعت بیشتری دارد و در نواحی پایین تر وسعت سوختگی کم می شود.

• سوختگی تماسی

این سوختگی در اثر تماس تصادفی کوتاه مدت با اجسام خیلی داغ و تماس طولانی مدت با اجسام داغ رخ می دهد. مورد دوم بیشتر در افراد دچار کاهش هوشیاری، سالمندان ، بیمار در حال تشنج و موارد مصرف الکل دیده می شود. بیشترین علت سوختگی تماسی ، فلزات داغ، دستگیره فر، شیشه جلوی بخاری دیواری

نکته : سوختگی های تماسی باعث ایجاد سوختگی عمیق و تمام ضخامت در پوست می شوند.

• سوختگی الکتریکی

زمانی که جریان برق از نقطه ای از بدن وارد شده و از نقطه دیگری خارج می شود باعث ایجاد سوختگی الکتریکی می شود. میزان آسیب بافتی بستگی به ولتاژ برق دارد:

• ولتاژ پایین: سوختگی های کوچک و عمیق در محل ورود و خروج جریان برق
• ولتاژ بالا : جریان برق با بیش از 1000 ولت که باعث آسیب جدی و عمیق در بافت ها شده و حتی منجر به قطع اندام ها می شود. ولتاژ بیش از 70 هزار ولت معمولا باعث مرگ می شود.

نکته: در سوختگی الکتریکی ممکن است عبور جریان برق از بدن باعث تحت تاثیر قرار دادن قلب و ایجاد آریتمی شود.

• سوختگی شیمیایی

سوختگی شیمیایی اغلب با مواد خورنده و در مکان های صنعتی رخ می دهد البته امکان این حوادث در خانه و مواد شیمیایی موجود در منزل هم وجود دارد.

علل سوختگی شیمیایی

• اسیدها

اسیدها مانند سولفوریک، نیتریک، هیدروفلوریک، هیدروکلریک و فسفریک

• قلیایی یا باز ها

سدیم یا پتاسیم هیدروکساید، سدیم یا کلسیم هیپوکلریت، آمونیاک ، فسفات، شوینده های خانگی مانند وایتکس و سیمان

مواد قلیایی باعث سوختگی عمیق تر از اسیدها می شوند.

• محصولات ارگانیک مانند قیر

مواد شیمیایی تا زمانی که بر روی پوست قرار دارند و پاک نشده اند می توانند باعث ایجاد سوختگی شوند به همین دلیل سوختگی های شیمیایی عمق بیشتری از بافت را درگیر می کنند.

سطح سوختگی

سوختگی سه سطح دارد: درجه اول ، دوم و سوم. هر درجه بر اساس شدت آسیب به پوست است ، درجه اول بسیار جزئی و درجه سوم شدیدترین است. 

سوختگی های درجه چهار نیز وجود دارد. این نوع سوختگی شامل تمام علائم سوختگی درجه سه است و همچنین از پوست فراتر رفته و به تاندون و استخوان گسترش می یابد.

نوع سوختگی بر اساس علت آن نیست. به عنوان مثال سوزاندن ، بسته به میزان گرم بودن مایع و مدت تماس آن با پوست می تواند باعث ایجاد هر سه سوختگی شود.

سوختگی های شیمیایی و الکتریکی توجه فوری پزشکی را ضروری می کنند زیرا حتی اگر آسیب پوستی جزئی باشد می تواند در داخل بدن تأثیر بگذارد.

سوختگی درجه یک :

سوختگی های درجه یک باعث کمترین آسیب پوست می شوند. آنها همچنین “سوختگی های سطحی” نامیده می شوند زیرا روی خارجی ترین لایه پوست تأثیر می گذارند. علائم سوختگی درجه یک عبارتند از:

• سرخی پوست
• التهاب جزئی ، یا تورم
• درد
• پوست خشک

از آنجا که این سوختگی روی لایه بالایی پوست تأثیر می گذارد ، با ریزش سلول های پوست ، علائم و نشانه ها از بین می روند. سوختگی های درجه یک معمولاً طی 7 تا 10 روز بدون ایجاد زخم بهبود می یابند.

اگر سوختگی در ناحیه وسیعی از پوست ، بیش از سه اینچ ، و روی صورت یا مفصل اصلی شما تأثیر بگذارد ، باید به پزشک مراجعه کنید.

سوختگی های درجه یک معمولاً با مراقبت در منزل درمان می شوند .وهر چه زودتر سوختگی را درمان کنید ممکن است سریعتر بهبود یابد.  درمان های سوختگی درجه یک شامل موارد زیر است:

• خیساندن زخم به مدت پنج دقیقه یا بیشتر در آب خنک
• مصرف استامینوفن یا ایبوپروفن برای تسکین درد
• استفاده از لیدوکائین (ماده بی حس کننده) با ژل یا کرم آلوئه ورا برای تسکین پوست
• استفاده از پماد آنتی بیوتیک و گاز برای محافظت از منطقه آسیب دیده

اطمینان حاصل کنید که از یخ استفاده نمی کنید ، زیرا ممکن است آسیب بیشتر شود. هرگز گلوله های پنبه را روی سوختگی قرار ندهید زیرا الیاف کوچک می توانند به زخم بچسبند و خطر عفونت را افزایش دهند. همچنین از درمان های خانگی مانند کره و تخم مرغ خودداری کنید زیرا اثبات نشده است که این داروها موثر هستند.

سوختگی درجه دو :

سوختگی های درجه دو جدی تر هستند زیرا آسیب ها از لایه بالایی پوست گسترش می یابد. این نوع سوختگی باعث تاول زدن و قرمز شدن وزخم شدن پوست می شود.

برخی از تاول ها باز می شوند. با گذشت زمان ، ممکن است بافت ضخیم ، نرم و دلمه ای به نام ترشح فیبرینوس بر روی زخم ایجاد شود.

به دلیل لطیف بودن این زخم ها ، تمیز نگه داشتن ناحیه و پانسمان مناسب آن برای جلوگیری از عفونت لازم است. این امر همچنین به بهبود سریع سوختگی کمک می کند.

بهبود برخی از سوختگی های درجه دو بیش از سه هفته طول می کشد ، اما بیشتر آنها در طی دو تا سه هفته بدون زخم بهبود می یابند ، اما اغلب با تغییر رنگدانه در پوست.

هرچه تاول ها بدتر باشند ، مدت زمان بهبودی افزایش می یابد. در برخی موارد شدید برای رفع آسیب به پیوند پوست نیاز است. پیوند پوست ، پوست سالم را از ناحیه دیگری از بدن می گیرد و آن را به محل پوست سوخته منتقل می کند.

مانند سوختگی های درجه یک ، از پنبه و داروهای خانگی مشکوک خودداری کنید. درمان های سوختگی خفیف درجه دو معمولاً شامل موارد زیر است:

• پوست را به مدت 15 دقیقه یا بیشتر در زیر آب خنک اجرا کنید
• مصرف داروهای مسکن بدون نسخه (استامینوفن یا ایبوپروفن)
• درخواست کردن کرم آنتی بیوتیک تاول

با این حال ، اگر سوختگی در ناحیه گسترده ای بود ، به دنبال فوریت های پزشکی باشید.

سوختگی درجه سه :

به استثنای سوختگی های درجه چهار ، سوختگی های درجه سه شدیدترین هستند. آنها بیشترین آسیب را وارد می کنند ، از هر لایه از پوست گسترش می یابد.

این تصور غلط وجود دارد که سوختگی های درجه سه دردناک ترین هستند. با این حال ، با این نوع سوختگی آسیب آنقدر گسترده است که ممکن است هیچ دردی به دلیل آسیب عصبی نداشته باشد. جدول زمانی مشخصی برای بهبود خود به خودی کامل برای سوختگی های درجه سه وجود ندارد.

هرگز سعی نکنید سوختگی درجه سه را خود درمانی کنید. بلافاصله با مرکز درمانی تماس بگیرید . در حالی که منتظر معالجه پزشکی هستید ، آسیب را بالاتر از قلب خود قرار دهید. از لباس خود در نیایید ، اما اطمینان حاصل کنید که هیچ لباسی به محل سوختگی نمی چسبد.

عوارض سوختگی

در مقایسه با سوختگی های درجه اول و دوم ، سوختگی های درجه سه بیشترین خطر را برای عوارضی مانند عفونت ها ، از دست دادن خون و شوک به همراه دارند که اغلب این موارد منجر به مرگ می شود. در عین حال ، تمام سوختگی ها خطر عفونت را دارند زیرا باکتری ها می توانند وارد پوست شکسته شوند.

 کزاز یکی دیگر از عوارض احتمالی با سوختگی در تمام سطوح است. مانند سپسیس ، کزاز نیز یک عفونت باکتریایی است. این سیستم عصبی را تحت تأثیر قرار می دهد ، در نهایت منجر به مشکلات انقباضات عضلانی می شود. به عنوان یک قاعده کلی ، هر یک از اعضای خانواده شما باید هر 10 سال یکبار واکسن کزاز بزند.

سوختگی شدید همچنین خطر هیپوترمی و هیپوولمی را به همراه دارد. دمای پایین بدن به طور خطرناکی هیپوترمی را مشخص می کند. گرچه به نظر می رسد این یک عارضه غیرمنتظره سوختگی باشد ، اما در واقع از دست دادن بیش از حد گرمای بدن در اثر آسیب ناشی از این وضعیت است. هیپوولمی یا کمبود خون وقتی اتفاق می افتد که بدن شما خون زیادی از سوختگی از دست بدهد.

جلوگیری از سوختگی:       

 بهترین روش آشکار برای مبارزه با سوختگی جلوگیری از وقوع آن است. مشاغل خاص خطر بیشتری برای سوختگی شما را تهدید می کند ، اما واقعیت این است که بیشتر سوختگی ها در خانه اتفاق می افتد. نوزادان و کودکان کم سن بیشتر در معرض سوختگی قرار دارند. اقدامات پیشگیرانه ای که می توانید در خانه انجام دهید شامل موارد زیر است:

• هنگام آشپزی کودکان را از آشپزخانه دور نگه دارید.
• دسته های قابلمه یا کتری را به سمت پشت اجاق گاز بچرخانید.
• یک کپسول آتش نشانی را داخل یا نزدیک آشپزخانه قرار دهید.
• ردیاب های دود را هر ماه یک بار آزمایش کنید.
• هر 10 سال آشکارسازهای دود را جایگزین کنید.
• دمای آبگرمکن را زیر 120 درجه فارنهایت نگه دارید.
• قبل از استفاده دمای آب حمام را اندازه بگیرید.
• کبریت ها و فندک ها را قفل کنید.
• روکش های پریز برق را نصب کنید.
• سیم های در معرض سیم های برق را بررسی و دور بریزید.
• مواد شیمیایی را از دسترس دور نگه دارید و در حین استفاده از مواد شیمیایی از دستکش استفاده کنید.
• از کرم های ضد آفتاب ،هر روز، برای جلوگیری از سوختگی با نور خورشید استفاده کنید.
• اطمینان حاصل کنید که تمام محصولات سیگار کشیدن کاملاً از بین رفته اند.

همچنین داشتن یک طرح فرار از آتش و تمرین آن با خانواده حتی یکبار مهم است. در صورت آتش سوزی حتما زیر دود بخزید. با این کار خطر فرورفتن و گرفتار شدن در آتش به حداقل می رسد.

چشم انداز سوختگی:

هنگامی که به درستی و به سرعت درمان شود ، چشم انداز سوختگی های درجه اول و دوم خوب است. این سوختگی ها بندرت جای زخم دارند اما می توانند منجر به تغییر رنگدانه پوست سوخته شوند. نکته اصلی این است که آسیب و عفونت بیشتر به حداقل برسد. آسیب شدید ناشی از سوختگی شدید درجه دو و درجه سه می تواند منجر به مشکلاتی در بافت های عمیق پوست ، استخوان ها و اندام ها شود. بیماران ممکن است به موارد زیر احتیاج داشته باشند:

• عمل جراحی
• فیزیوتراپی
• توانبخشی
• مراقبت های مادام العمر

به دست آوردن درمان جسمی کافی برای سوختگی بسیار مهم است ، اما فراموش نکنید که برای نیازهای عاطفی خود کمک بخواهید. برای افرادی که دچار سوختگی شدید شده اند حتما از روانشناس یا درمان های روانشناسی درست استفاده کنید.

مدیریت اورژانسی زخم های سوختگی ساده و غیر کمپلکس

اقدامات فوری و اولیه در زمان سوختگی می تواند بافت آسیب دیده را محدود کرده و بر میزان مرگ و میر ناشی از سوختگی موثر باشد. چنانچه شما اولین شخصی هستید که با فرد سوخته مواجه می شوید اقدامات زیر را انجام دهید:

• بررسی امنیت صحنه حادثه، که برای درخواست کمک با اورژانس تماس بگیرید.
• فرآیند سوزاندن را متوقف کنید، با دور کردن عامل از بدن مانند خاموش کردن شعله یا قطع کردن جریان برق و بیمار را به محلی امن با هوای آزاد منتقل کنید. لباس های نچسبیده به بدن و جواهرات محدود کننده خونرسانی را خارج کنید.
• بیمار را خنک کنید.

خنک کردن زخم

خنک کردن سوختگی با آب (12-18 درجه) حداقل به مدت 20 دقیقه باعث کاهش حرارت زخم شده و مانع از توسعه زخم سوختگی می شود. ضمنا باعث کاهش درد بیمار شده و ضمن شستشوی زخم از ادم بافت می کاهد. چنانچه آب در دسترس نیست میتوان از حوله مرطوب یا هیدروژل (فقط در بزرگسالان) استفاده کرد.

نکته مهم : استفاده از یخ و آب خیلی سرد برای خنک کردن سوختگی ممنوع است چون با ایجاد انقباض عروقی و مکانیسمی برعکس باعث افزایش عمق سوختگی می گردد.

در سوختگی های شیمیایی به شستشوی طولانی تری احتیاج است و این شستشو تا زمان پاک شدن کامل عامل شیمیایی و رسیدن PH پوست به محدوده طبیعی ادامه می یابد. (بطور مثال با استفاده از نوارهای تست ادرار)

سوختگی های چشمی بهتر است با نرمال سالین استریل شستشو داده شود.

به یاد داشته باشید که سوختگی را باید سرد کرد نه بیمار را.

عفونت زخم سوختگی

عفونت زخم یکی از مشکلات جدی در مرحله حاد پس از سوختگی می باشد. آنتی بیوتیک موضعی برای پیشگیری از عفونت زخم های وسیع کاربرد دارد. آنتی بیوتیک موضعی مورد استفاده نباید باعث ایجاد حساسیت یا مقاومت در بیمار شود. ضمنا نباید مشاهده مستقیم زخم را محدود کند و تعادل رطوبت زخم را بهم بزند و مشکلاتی مانند ماسریشن (خیس خوردگی پوست اطراف زخم) را بوجود آورد. استفاده از آنتی بیوتیک سیستمیک به صورت پروفیلاکسی توصیه نمی شود. البته ممکن است در بیمارانی که مشکوک به نکروز سمی اپیدرم یا عفونت با استرپتوکوک بتا همولیتیک هستند تجویز شود.

مطالب مرتبط:  کلینیک زخم / زخم عفونی / زخم فشاری