پلاویکس (plavix)

در خون قطعات سلولی ویژه ای وجود دارد به نام پلاکت. پلاکت ها به یکدیگر می چسبند و  لخته تشکیل می دهند تا از بروز خونریزی پیشگیری نمایند. گاهی اوقات پلاکتها در داخل عروق لخته ایجاد می کنند که می‌تواند موجب انسداد عروق و وقوع سکته های قلبی و مغزی گردد. وجود چربی در عروق و یا ضربان قلب نامنظم و سریع می تواند این موضوع را تشدید کند. چنانچه این لخته در عروق اطراف قلب تشکیل شود، منجر به کاهش خونرسانی به قلب می گردد. پلاویکس در شرایط پس از حملات قلبی یا دردهای آنژین قلبی کنترل نشده و پس از عمل های جراحی قلب و عروق مانند استنت گذاری عروق قلب کاربرد دارد . پلاویکس با کاهش چسبندگی پلاکت ها از تجمع پلاکتی و تشکیل لخته جلوگیری می نماید و این کار احتمال بروز حملات قلبی یا سکته را کاهش می‌دهد.

قرص کلوپیدوگرل (Clopidogrel) با نام های تجاری پلاویکس (Plavix) ، اسویکس  (Osvix) و زیلت (Zyllt) هم شناخته می شود از به هم چسبیدن پلاکت‌های خون و پیشگیری از تشکیل لخته کمک می‌نماید. پلاکت ها ساختارهای بسیار کوچکی در خون هستند که با تجمع و اتصال به یکدیگر فرایند تشکیل لخته را موجب می شوند. داروهای مهارکننده پلاکت با جلوگیری از تجمع پلاکت ها از تشکیل لخته جلوگیری می کنند. این دارو باعث می شود خون به راحتی در عروق جریان یافته واکسیژن به ارگان‌های حیاتی بدن مانند مغز و قلب برسد. نتیجه آن پیشگیری از بروز سکته قلبی و مغزی است.

قرص پلاویکس بیشتر برای افراد با سابقه سکته تجویز می شود تا از بروز دوباره این عارضه در آن های جلوگیری شود. پلاویکس در بالغین مبتلا به تصلب شرایین برای پیشگیری از لخته شدن خون و مشکلات ناشی از آن مثل سکته مغزی ، حمله قلبی و مرگ مورد استفاده قرار می گیرد. معمولا میزان مصرف این داروها روزانه ۱ عدد قرص ۷۵ میلی گرمی است. اما با توجه به شرایط بیمار ممکن است پزشک دستور خاصی به شما بدهد که باید حتما دارو را طبق آن دستور استفاده کنید. مدت استفاده بر اساس علت شروع درد متفاوت است و ممکن است گاهی لازم باشد تا آخر عمر استفاده شود. توجه داشته باشید این دارو را به هیچ عنوان خودسرانه قطع نکنید و حتما طبق دستور پزشک عمل کنید.

عملکرد دارو

• این دارو ابتدا از طریق معده به کبد رسیده و در کبد در اثر فعالیت آنزیم های فعال کننده به متابلیت های فعال تبدیل می شود.
  
• داروی فعال شده در کبد، با اتصال به پلاکت های خون، آنها را به صورت دایمی غیرفعال می کند.
• با مهار پلاکت ها، روند فعال شدن و اتصال پلاکت ها به هم مهار شده و از آنجا که اتصال پلاکت ها عامل اصلی تشکیل لخته خون است، لذا لخته خون تشکیل نخواهد شد.
• کلوپیدوگرل معمولا در کنار آسپیرین برای درمان بیماری های مرتبط با لخته های شریانی مورد استفاده قرار می گیرد. مانند سکته قلبی، سکته مغزی، حملات حاد قلبی.
• در افرادی که استنت قلبی یا استنت در سایر عروق بدن دارند، بسته به نوع استنت و نوع بیماری، تا مدت مشخصی در کنار آسپیرین استفاده می شود.
• در افرادی که به آسپیرین حساسیت دارند، می توان آن را به جای آسپیرین استفاده کرد.

  اشکال و انواع دارو

• داروی کلوپیدوگرل در قرص های 75 میلی گرم موجود است. در ایران این دارو به نام های مختلف در دسترس است.
• قرص پلاویکس 75 میلی، Plavix
• قرص اسویکس 75 میلی، Osvix
• قرص زیلت Zyllt  75 میلی
• و قرص کلوپیدوگرل 75 میلی

دوز و زمان مصرف

• کلوپیدوگرل یک بار در روز مصرف می شود. البته در شرایطی بعد از تعبیه استنت قلبی یا در افرادی که خطر بسیار زیادی برای ایجاد لخته خون دارند، شاید پزشک معالج توصیه کند در روز دو عدد قرص مصرف شود.
  
• در ابتدای شروع مصرف دارو جهت سرعت بخشیدن به شروع اثر دارو همزمان 4 تا 8 عدد قرص به صورت همزمان باید مصرف شود.
• طول مدت مصرف این دارو در افرادی که همزمان از آسپیرین یا سایر رقیق کننده های خون استفاده می کنند، از یک ماه تا یکسال است. البته این دوره با نظر پزشک معالج می تواند کاهش یا افزایش پیدا نماید.
• در افرادی که این دارو را به جای آسپیرین استفاده می کنند، طبیعتا طول درمان طولانی تر خواهد بود.
• اگر مصرف دارو یک بار در روز است، ترجیح زمانی خاصی برای آن وجود ندارد ولی لازم است هر روز در زمان مشخصی میل شود. در این شراط بهتر است دارو همزمان با آسپیرین مصرف نشود و 12 ساعت فاصله بین مصرف کلوپیدوگرل و آسپیرین وچود داشته باشد.
• اگر توصیه به مصرف دو بار در روز است، بهتر است با فاصله 12 ساعت صبح و شب استفاده شود.
• اگر مصرف دارو را فراموش کردید، تا 6 ساعت مانده به مصرف دوز بعدی می توانید آن را استفاده نمایید. بعد از ان بهتر است دارو را مصرف نکرده و دوز بعدی را در ساعت مشخص مصرف نمایید
• مصرف دارو با غذا یا بدون غذا تاثیری در جذب آن ندارد.
• کلوپیدوگرل را می توان خارج از یخچال، در دمای معمولی اطاق به دور از نور مستقیم و حرارت نگهداری کرد.
• موقع خوردن دارو لازم است دارو با آب زیادی مصرف شود تا احیانا دارو در مری و ابتدای معده موجب سوزش و التهاب نگردد.

همواره دارو را دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف کنید و در صورت وجود هر گونه تردید با پزشک یا داروساز مشورت نمایید. در صورت سابقه نوعی درد قفسه سینه یا حمله قلبی، پزشک درمان را با ۳۰۰ میلی گرم پلاویکس( ۴ قرص ۷۵ میلی گرمی) شروع می کند و سپس با دوز ۷۵ میلی گرم در روز ادامه می دهد. دارو باید به صورت خوراکی با یا بدون غذا و هر روز در زمان مشابهی مصرف شود. لازم است مصرف دارو را تا زمانی که پزشک تجویز می کند ادامه دهید.

نکات قابل توجه قبل از مصرف دارو:

در صورت وجود هر یک از موارد زیر از مصرف دارو خودداری نمایید:

• حساسیت به کلوپیدوگرل یا هر یک از اجزای دارو
• ابتلا به خونریزی در اثر بیماری هایی مثل زخم معده یا خونریزی مغزی
• بیماری شدید کبدی

در صورت وجود موارد ذکر شده یا داشتن هرگونه تردید، قبل از مصرف دارو با پزشک مشورت کنید.

موارد احتیاط:

در صورت وجود موارد زیر ، قبل از مصرف دارو به پزشک اطلاع دهید:

• وجود خطر خونریزی از قبیل:
  • وضعیت های پزشکی منجر به خونریزی داخلی مثل زخم معده
  • اختلالات خونی منجر به خونریزی داخلی (در بافتها یا مفاصل)
  • آسیب اخیر شدید
  • جراحی اخیر(شامل جراحی های دندانی)
  • قصد انجام جراحی(شامل جراحی های دندانی) در 7 روز آینده
• سابقه تشکیل لخته در شریانهای مغزی(سکته مغزی ایسکمیک) در 7 روز اخیر
• بیماری کبدی یا کلیوی
• سابقه حساسیت به هر یک از داروهای تجویز شده
• بارداری یا شیردهی

عوارض قرص پلاویکس

از عوارض قرص پلاویکس که در بیماران قلبی عرروقی بکار رفته و مانع ایجاد لخته می شود،  می توان به کبودی پوست و خونریزی نقاط مختلف بدن اشاره کرد.

مصرف قرص پلاویکس می تواند منجر به بروز عوارض جانبی شود، از جمله:

• خون دماغ شدن و یا دیگر خونریزی هایی که متوقف نمی شوند
• مدفوع خونی یا قیری رنگ
• سرفه خونی یا استفراغ به رنگ قهوه
• پوست رنگ پریده
• ضعف
• تب
• یرقان (زردی پوست و چشم)
• کبودی
• خونریزی غیر معمول (بینی، دهان، واژن و یا مقعد)

در صورت بروز هر گونه خونریزی طولانی مدت و یا خون در مدفوع و یا ادرار بلا فاصله با پزشک خود مشورت کنید. علاوه بر خونریزی یا کبودی، اکثر این عوارض جانبی رایج ممکن است طی چند روز یا چند هفته از بین بروند. اگر شدت آنها بیشتر است یا از بین نمی روند، با پزشک یا داروساز تماس بگیرید.

خون دماغ به عنوان عارضه پلاویکس

خونریزی جزئی و گاه به گاه در افرادی که پلاویکس استفاده می کنند دیده شده است. پلاویکس منجر به بروز خون دماغ نمی شود، اما از ایجاد لخته خون در بدن جلوگیری می کند. خون دماغ نشان می دهد که بدن شما قادر به پیشگیری از ایجاد لخته های خونی نیست.

برای اتصال یا مسدود شدن سوراخ های بینی نباید چیزی داخل بینی قرار دهید. اگر خون دماغ شما بیش از 15 دقیقه ادامه داشت یا خونریزی قبل از گذشت 15 دقیقه بدتر شد، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. ممکن است به درمان پزشکی نیاز داشته باشید.

سردرد یکی از عوارض پلاویکس

ممکن است هنگام استفاده از پلاویکس سردردهای خفیف داشته باشید. در حقیقت، بسیاری از داروها به عنوان یک عارضه جانبی باعث سردرد می شوند.

اگر هنگام استفاده از پلاویکس سردرد دارید، بهتر است از پزشک خود بپرسید که کدام یک از داروهای مسکن برای شما بی خطر هستند. معمولاً پزشک یا داروساز در صورت استفاده از پلاویکس، استامینوفن را توصیه می کند. استامینوفن یک داروی ضد درد بدون نسخه (OTC) است که حداقل باعث خونریزی می شود. قبل از شروع هر داروی جدید (جمله داروهای OTC) هنگام استفاده از پلاویکس با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید. اگر سردرد ناگهانی یا شدید دارید، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. این نوع سردرد ممکن است نشانه خونریزی جدی در بدن شما باشد.

کبودی پوست عارضه دیگر پلاویکس

ممکن است هنگام مصرف پلاویکس کبودی های را در بدن خود مشاهده کنید. کبودی در هنگام مصرف داروهایی مانند پلاویکس که از ایجاد لخته خون در بدن جلوگیری می کند، طبیعی است.

به طور معمول، کبودی چیزی نیست که شما نگران آن باشید. با این حال، گاهی کبودی می تواند جدی باشد؛ اما در شرایطی که کبودی شما هیچ علت خاصی ندارد، اندازه آنها بزرگ است و یا به مرور زمان بهتر و یا بدتر می شوند، با پزشک مشورت کنید.

 استفاده از پلاویکس، می تواند منجر به بروزبثورات پوستی شود. در یک مطالعه بالینی، 26/0 درصد از افرادی که پلاویکس مصرف کرده اند، در طی درمان، بثورات شدید را تجربه کرده اند بثورات پوستی ممکن است علامت واکنش آلرژیک به دارو باشد. با این حال، بثورات پوستی همچنین می تواند نشانه ای از یک بیماری خطرناک به نام پورپورای ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک (TTP) باشد. اگر هنگام استفاده از پلاویکس بثورات پوستی دارید، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.

خون در ادرار عارضه دیگر پلاویکس

در طول درمان با پلاویکس وجود خون در ادرار ممکن است رخ دهد؛ اما داشتن خون در ادرار گاهی اوقات می تواند نشان دهنده خونریزی جدی یا مشکلات کلیوی باشد. اگر هنگام مصرف پلاویکس تغییری در رنگ ادرار خود مشاهده کردید، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.

خارش بدن

مصرف پلاویکس می تواند منجر به خارش بدن شود. در بعضی موارد، خارش می تواند نشانه ای از واکنش آلرژیک خفیف به دارو باشد.

اسهال

هنگام مصرف بیشتر داروها از جمله پلاویکس ممکن است دچار اسهال یا ناراحتی معده شوید. در یک مطالعه بالینی، 23/0 درصد از افرادی که پلاویکس مصرف کردند، در طول درمان به اسهال شدید مبتلا شده بودند. در این شرایط سعی کنید مایعات زیادی بنوشید تا از کم آبی بدن شما جلوگیری شود؛ اما در صورت بروز هر گونه تغییر رنگ در اسهال با سیاه و یا صورتی با پزشک خود تماس بگیرید. این تغییرات رنگ می تواند نشان دهنده خونریزی جدی در داخل بدن شما باشد.

تغییر فشار خون

پلاویکس به ندرت منجر به تغییر در فشار خون می شود. با این حال، افت ناگهانی فشار خون ممکن است علامت خونریزی جدی داخلی باشد که از عوارض جانبی احتمالی پلاویکس است. اگر علائم فشار خون پایین، مانند سرگیجه یا سبکی سر هنگام ایستادن دارید، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.

درد عضلانی

پلاویکس می تواند در برخی شرایط منجر به درد عضلانی شود. هنوز علت اصلی این درد در افرادی که پلاویکس مصرف می کنند مشخص نیست؛ اما اگر هنگام مصرف پلاویکس درد عضلانی شدیدی را احساس می کنید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید. آنها می توانند علت را بررسی و در صورت نیاز درمان های پزشکی را تجویز کنند.

تنگی نفس

تنگی نفس یک عارضه جانبی رایج Plavix نیست، اما ممکن است علامت یک عارضه جانبی جدی دارو باشد. تنگی نفس در افرادی که این دارو را مصرف می کنن، می تواند نشانه یک عارضه جانبی خطرناک به نام پورپورای ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک (TTP) باشد. با TTP، لخته های خون در بدن ایجاد می شود.

برخی از لخته های خون می توانند در بازوها یا پاها ایجاد شوند و سپس به ریه ها منتقل شوند و بافت های ریه را مسدود کنند. این وضعیت به عنوان آمبولی ریوی (PE) شناخته می شود. علائم PE می تواند شامل تنگی نفس و درد قفسه سینه باشد. این شرایط بسیار خطرناک است و می تواند زندگی بیمار را تهدید کند.

در صورت داشتن تنگی نفس غیرقابل توضیح، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. ممکن است به درمان فوری نیاز داشته باشید.

دل درد

درد معده از عوارض جانبی شایع پلاویکس نیست. با این حال، اگر هنگام مصرف این دارو درد معده یا گرفتگی دارید، احتمال دارد دچار خونریزی معده شده باشید. خونریزی جدی از عوارض جانبی احتمالی Plavix است. درد معده همچنین می تواند نشانه یک عارضه جانبی خطرناک به نام پورپورای ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک (TTP) باشد. اگر هنگام استفاده از پلاویکس درد معده دارید، حتما بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.

مصرف همزمان پلاویکس با سایر دارو

پلاویکس اغلب به همراه سایر داروها تجویز می شود. نوع داروهایی تجویزی به علت اصلی بیماری شما بستگی دارد.

همزمانی مصرف پلاویکس با آسپرین

پلاویکس اغلب برای درمان بیماری های مختلف همراه با آسپرین تجویز می شود. به ترکیب پلاویکس و آسپرین، درمان ضد پلاکت دوتایی گفته می شود. هر دو دارو از تشکیل لخته های خونی جلوگیری می کنند.

چندین مطالعه نشان داده است که استفاده از این داروها در کنار هم به جای مصرف هر یک از داروها، فواید بیشتری دارد. پلاویکس برای استفاده در ترکیب با آسپرین برای جلوگیری از حمله قلبی و سکته در افراد مبتلا به سندرم حاد کرونر (ACS) مورد تایید سازمان غذا و دارو است.

مصرف همزمان پلاویکس با داروهای ضد انعقاد خون

Plavix ممکن است در ترکیب با داروی ضد انعقاد خون (رقیق کننده خون) در برخی از افراد مبتلا به بیماری هایی از جمله فیبریلاسیون دهلیزی یا در افرادی که خطر بسیار بالایی در وقایع قلبی عروقی دارند، استفاده شود.

نمونه هایی از برخی از داروهای رقیق کننده خون که ممکن است با Plavix استفاده شوند، عبارتند از:

• وارفارین (کومادین)
• ریواروکسبان (Xarelto)
• apixaban (الیکیس)
• ادوکسابان (ساوایسا)
• فونداپارینوکس (Arixtra)
• بتریکسابان (Bevyxxa)
• دبیگاتران (پراداکسا)
• انوکساپارین (Lovenox)

 چند نکته مهم

•  مصرف الکل موجب تشدید عوارض و خونریزی با این دارو می شود و باید اجتناب گردد.
• اگر شما احتیاج به جراحی یا هر اقدام دیگر که خونریزی دارد، پیدا کردید حتما در مورد ادامه کلوپیدوگرل با پزشک خود مشورت نمایید و از قطع خودسرانه دارو اجتناب نمایید.
• در طول زمانی که این دارو را مصرف می کنید باید از حرکاتی که خطر ایجاد خونریزی دارند، مانند کارکردن بدون احتیاط با چاقو یا سایر وسایل برنده، اجتناب کنید. هم چنین در زمان اصلاح و مسواک زدن احتیاط بیشتری داشته باشید.
• قبل از مصرف دارو اگر سابقه زخم معده یا خونریزی گوارشی داشته اید حتما به پزشک خود اطلاع دهید.
• هم چنین اگر سابقه خونریزی، جراحی اخیر یا حساسیت به داروی خاصی دارید، حتما به پزشک معالج خود اطلاع دهید.
• قطع یکباره کلوپیدوگرل می تواند خطرناک بوده و می تواند موجب تشکیل لخته حاد در استنت قلبی یا عروق دیگر شود. لذا قطع این دارو حتما باید زیر نظر پزشک معالج باشد و از تغییر سرخود دارو اجتناب نمایید.
• در صورتی که مصرف دارو را فراموش کردید، اگر تا 6 ساعت مانده به مصرف دوز بعدی، یادآوری شد، آن را استفاده نمایید. در غیر این صورت فقط دوز بعدی را مصرف کرده و از مصرف دو قرص باهم اجتناب نمایید.
• این دارو در دوران حاملگی فاقد عوارض برای مادر و جنین است ولی لازم است یک هفته قبل از زایمان، بدلیل افزایش خطر خونریزی مادر در زمان زایمان قطع گردد.
• این دارو در دوران شیردهی توصیه نمی شود.
• مصرف این دارو ، بیمار را مستعد خونریزی می کند ، بنابر این باید حتی المقدور از وقوع هرگونه تروما  خودداری شود.
• در صورت بروز خونریزی غیرعادی به پزشک اطلاع داده شود .
• قبل از اقدامات دندانپزشکی و یا جراحی ، پزشک را در جریان مصرف دارو قرار داده شود .