زخم فشاری استوما | تو رفتگی استوما | عوارض ایلئوستومی | علائم انسداد روده

 زخم فشاری استوما ، علل زخم استومی وجود فشار بر روی پوست بدلیل : نامناسب بودن چسب پایه ، اثر پرتو درمانی روی پوست ، استفاده نامناسب از خمیر استومی می باشد.

بیشترین علت ایجاد زخم فشاری استوما، چسب پایه استومی می باشد. در صورت مشاهده زخم فشاری استوما از پماد کانوین بر روی پوست استفاده می کنیم. اگر زخم خونریزی دهنده بود می توان از پودر استومی برای کنترل خونریزی استفاده کرد.

تو رفتگی استوما (Retraction)

بعد از زخم فشاری استوما و تو رفتگی استوما هنگامی اتفاق می افتد که بافت اسکار ناشی از زخم جراحی اطراف استوما، منقبض می شود و استوما را به داخل می کشد. علل رترکسیون استوما می تواند حاملگی، چاق شدن در خانم ها و برداشتن نکروز باشد. تو رفتگی استوما یکی از دلایل مهم نشت از اطراف کیسه است که مشکلات زیادی برای استومیت ایجاد می کند و میتواند باعث زخم فشاری استوما شود.

تنگی استوما :  تنگی دهانه استوما معمولا به دلیل فرآیندهای ترمیم زخم فشاری استوما و ایجاد بافت اسکار و یا تکنیک نامناسب جراحی ایجاد می شود. به دنبال تنگی دهانه استوما بیمار نمی تواند عمل دفع را به راحتی انجام دهد. هم چنین به دلیل انباشته شدن گاز در پشت محل تنگی، خروج آن به صورت ناگهانی و با فشار و صدا صورت می گیرد. به دلیل نشت مدفوع و عدم تخلیه کامل آن، مشکلات پوستی در اطراف استوما نیز شایع است. نخستین اقدام در درمان تنگی استوما محافظت از پوست می باشد. گاهی عمل جراحی تنها اقدام ممکن برای رفع تنگی است. یکی از راه های پیشگیری و درمان این تنگی فرو بردن انگشت ژل زده به دهانه ورودی استوما می باشد.

پرولاپس استوما: پرولاپس در واقع پایین افتادن و بیرون زدگی استوما است. استومای بیرون زده، طویل می شود و چین و چروک های عادی خود را از دست می دهد. پرولاپس استوما در دوران حاملگی سایع تر است زیرا در حاملگی ماهیچه های جدار شکم ضعیف می شوند. در صورت ایجاد پرولاپس اولین اقدام، بازگرداندن استوما به داخل از طریق کمپرس سرد به وسیله قرار دادن حوله روی آن است. اگر این مشکل برطرف نشد یا ادامه یافت، معمولا به جراحی نیاز پیدا می کند.

علل پرولاپس : پرولاپس استوما هنگامی ایجاد می شود که استوما به خوبی به وسیله عضلات حمایت نمی شود. مثلا هنگامی که استوما خارج از غلاف عضله رکتوس شکمی تعبیه می شود، احتمال پرولاپس زیاد است. همچنین ممکن است پرولاپس به دلیل کم بودن تعداد سوچورهای جراحی ایجاد شود. پرولاپس بیشتر در کلوستومی های لوپ و در استومای کودکان و در دوران حاملگی ایجاد می شود.

فتق استوما : زخم فشاری استوما و فتق استوما پس از جراحی ،عضلات جدار شکم ضعیف می شوند. به همین دلیل بیماران مستعد ایجاد فتق یا بیرون زدگی محتویات شکم هستند. علائم فتق اطراف استوما عبارت است از قرمزی، درد و برآمدگی در ناحیه اطراف استوما. برای فتق های کوچک، تنها نیاز به کمربند مخصوص فتق می باشد. ولی فتق های خیلی بزرگ معمولا نیاز به جراحی دارند.

بهتراست برای پیشگیری از ایجاد فتق اطراف استوما از برداشتن چیزهای سنگین از روی زمین و حمل بار زیاد به خصوص در روزهای اول پس از جراحی خودداری کرد.

واریس اطراف استوما: در بعضی از بیماران که مشکلات کبدی مثل سیروز یا متاستاز توموری به کبد دارند، گاهی عروق برجسته در استوما به صورت پیچ در پیچ و واریسی مشاهده می شوند. این عروق ممکن است خونریزی کنند و گاهی خونریزی می تواند شدید و کشنده باشد. باید به بیماران دچار واریس توضیح داد که کوچکترین آسیبی به استوما ممکن است موجب خونریزی شود. پزشک برای درمان آنها از سوزاندن و یا محلول نیترات نقره استفاده می کند.

عوارض ایلئوستومی:

زخم فشاری استوما:

از آنجا که مواد دفعی ایلئوستومی فرم مایع دارد و دارای آنزیم های روده ای می باشد، در مجاورت با پوست به آن صدمه وارد می کند. به همین دلیل مشکلات پوستی در بیماران ایلئوستومی شایع تر است و ریسک عفونت و تحریک پوستی نیز بیشتر است. از انجا که فرم مواد دفعی مایع است، ایلئوستومیت ها آب زیادی را از دست می دهند و در صورتی که روزانه به حد کافی مایعات مصرف نکنند، ممکن است دچار کمبود مایعات بدن شوند. همچنین به دلیل کوتاه بودن لوله گوارش و زمان کم برای جذب، بسیاری از داروهای مصرفی به خوبی جذب نمی شوند.

زخم فشاری استوما : انسداد روده در ایلئوستومیت ها شایع تر است ولی در کلوستومیت ها نیز دیده می شود. انسداد معمولا ناشی از مصرف مواد فیبری یا موادی است که هضم دشواری دارند. مانند ذرت بوداده، کرفس و در بعضی موارد گوشت های سفت، تند غذا خوردن، خوب نجویدن غذا. از شروع غذاهای جامد و دیر هضم بلافاصله بعد از عمل جراحی می تواند باعث انسداد شود. برخی انسدادها خفیف هستند و خود به خود برطرف می شوند. ولی بعضی از آنها نیز ممکن است با درد شدید همراه باشند و منجر به بستری شدن در بیمارستان شوند. به همین دلیل دانستن علائم انسداد و اقدامات لازم برای برطرف کردن آن جزنکات بسیار مهمی است که هر استومیت باید در مورد آن اطلاعات کسب کند.

علائم انسداد روده عبارتند از :

• تورم استوما
• اتساع و نفخ شدید شکمی
• کاهش برون ده استوما ( در بعضی موارد عدم دفع کامل از استوما )
• درد و کرامپ شکمی
• تهوع و استفراغ

این علایم ممکن است بسیار شدید باشند و حتی تا 24 ساعت ادامه یابند.

اقدامات لازم در زمان انسداد روده:

زخم فشاری استوما :در صورت شک به انسداد روده، حتما باید مصرف غذاهای جامد را متوقف کرده و هرگز از داروهای ملین و ضد درد استفاده نکنید. بهتر است برای مدتی از خوردن غذا خودداری و فقط از نوشیدنی های ولرم بدون گاز استفاده کنید. از وارد کردن هر شیئی بع داخل استوما پرهیز کنید و در صورت متورم شدن استوما، بهتر است از چسب پایه ای که برش بزرگتری دارد استفاده کنید. برای شل کردن عضلات شکم می توانید از حمام یا وان آب گرم استفاده کنید. بهتر است که سطح شکم خود را ماساژ داده و زانوهای خود را به داخل شکم خم کنید.

در صورتی که درد اجازه می دهد، پیاده روی مختصر در این شرایط مناسب است. اگر هیچ کدام از اقدامات ذکر شده موجب تخفیف علائم نشد، باید حتما به پزشک مراجعه کنید. درمان انسداد روده شامل جایگزین کردن مایعات و الکترولیت های بدن و کنترل درد می باشد.

بهتر است به نخستین نشانه های انسداد دقت شود. یک انسداد نسبی معمولا خود را با دردهای کرامپی شکم، خروج مدفوع آبکی و بد بو، اتساع شکمی و تورم استوما همراه با تهوع و استفراغ نشان می دهد. انسداد کامل ایلئوستومی با عدم دفع مدفوع از استوما برای بیش از 4 ساعت، درد شدید شکمی، تورم شکم و استوما و تهوع و استفراغ همراه است.

غذاهایی که موجب انسداد روده می شوند عبارتند از: ذرت بو داده، آجیل، غذاهای پرفیبر مانند کرفس، پوست میوه ها و گوشتی که خوب جویده نشده است. برای جلوگیری از ایجاد انسداد بهتر است همواره گوشت به قطعات ریز خرد و به خوبی جویده شود.

غذاهایی که موجب انسداد روده می شوند عبارتند از: ذرت بو داده، آجیل، غذاهای پرفیبر مانند کرفس، پوست میوه ها و گوشتی که خوب جویده نشده است. برای جلوگیری از ایجاد انسداد بهتر است همواره گوشت به قطعات ریز خرد و به خوبی جویده شود.

انتخاب کیسه استوما:

انتخاب نوع کیسه متناسب با شرایط بیمار از نظر جسمی، نوع استوما و وضعیت اقتصادی متفاوت است. کیسه های استومی از نظر چسب پایه به دو دسته تقسیم می شوند:

1. یک تکه ( چسب به کیسه متصل می باشد)
   1. دوتکه ( چسب از کیسه جدا است)

زخم فشاری استوما: کیسه های استومی از نظر رنگ و ظاهر دو مدل شفاف و رنگی یا غیر شفاف دارند. از نظر قابلیت تخلیه شامل انواع ته باز ( مناسب برای زمانیکه حجم مواد دفعی زیاد است).  ته بسته ( مناسب برای زمانی که تعداد دفعات و حجم آن کم باشد) می باشد.