گرافت پوستی چیست و چگونه انجام میشود؟
گرافت پوستی یا پیوند پوستی نوعی عمل جراحی در ناحیه ای از پوست که آسیب دیده و قادر به ترمیم نیست، با پوست سالم از قسمتی دیگر از پوست بدن پیوند و جایگزین می شود.
پوست سالم معمولاً از یک ناحیه از بدن فرد برداشته شده و به ناحیه آسیب دیده پیوند زده می شود. در برخی از موارد می توان از پوست فرد اهدا کننده که همخوانی ژنی داشته باشند، نیز استفاده نمود. از گرافت پوست برای درمان سوختگی، زخم و همچنین در جراحی های ترمیمی استفاده می شود.
فهرست محتوا
گرافت پوستی چیست و چگونه انجام میشود؟
این عمل تحت بیهوشی عمومی انجام میشود. همچنین می توان با بی حسی موضعی این عمل را انجام داد. برای این حالت باید حتما پوست کاملا ضد عفونی شده باشد.
پس از انجام اقدامات لازم سپس با ابزاری مخصوص ضخامتی مورد نیاز از پوست ناحیه دهنده را بر می دارند. اگر مابین پوست ناحیه دهنده و ناحیه گیرنده، تناسبی وجود نداشته باشد، با ابزارهای ویژه ای روی پوست شکاف های موازی ایجاد می کنند و گستره آن را به ۵/۱، ۳، ۶ و ۹ برابر می رسانند.
سپس آن ناحیه را به محل گیرنده که کاملا تمیز شده باشد و آماده پذیرش پیوند باشد منتقل می کنند. سپس آن ناحیه را با استفاده از بخیه و یا چسب مخصوص و یا منگنه ثابت نگه می دارند. این عمل باید در شرایط کاملا استریلیزه انجام شود و دوره نقاهت آن تقریبا طولانی است. همچنین تا مدت ها پس از انجام عمل پیوند بیمار باید دارو مصرف کند تا احتمال رد پیوند را کم کند.
مطلب ویژه: درمان زخم دیابتی
مراحل این جراحی
گرافت پوستی ورقه های بسیار نازک پوست سالم است که از یک قسمت از بدن گرفته شده است و در بخش دیگری قرار می گیرد. گرافت های پوستی برای درمان پوست آسیب دیده توسط سوختگی، عفونت و یا جراحت استفاده می شوند. در زمانی که امکان پذیر باشد، دکتر پوست سالم را از محلی که دیدن آن دشوار است و یا اغلب با لباس پوشانده می شود، می گیرد.
در بسیاری از موارد، برای پیوند پوست تنها از لایه بالای پوست استفاده می شود. این یک گرافت با ضخامت تقسیم شده است. هنگامی که لایه های بیشتری مورد نیاز است، آن را یک گرافت با ضخامت کامل می نامند. نوع گرافت مورد نیاز شما بستگی به میزان آسیب دیدگی شما و مکان زخم دارد.
متخصص برای انجام پیوند یک گرافت با ضخامت تقسیم شده، یک نوار از پوست سالم با یک ابزار ویژه برمی دارد. این پوست معمولا از داخل ران یا باسن می آید. سپس نوار را در ناحیه آسیب دیده قرار می دهد و آن را با بخیه یا استاپلر (منگنه جراحی) متصل می کند. اگر این منطقه بزرگ باشد، متخصص زخم از چند نوار کوچک استفاده می کند. بدن شما می تواند یک لایه جدید پوست در جایی که نوار پوست برداشته شده است، رشد دهد.
در یک گرافت با ضخامت کامل، فقط قطعات کوچک پوست استفاده می شود. این به این دلیل است که پوست رشد نمی کند و لبه ها باید به هم بخیه شوند. پوست برای این نوع گرافت معمولا از پشت گوش یا گردن، بازو، پایین شکم و یا ناحیه کشاله ران گرفته می شود.
اگر گرافت کوچک باشد، متخصص احتمالا به شما یک شات از دارو تزریق کرده تا قبل از جراحی، منطقه را بی حس کند. برای یک گرافت بزرگتر، احتمالا داروی بیهوشی دریافت خواهید کرد تا در حین عمل جراحی بخوابید.
پس از جراحی، ممکن است یک باند روی گرافت داشته باشید. دکتر این باند را بین ۴ تا ۱۰ روز بر می دارد. سوزن یا منگنه ۷ تا ۱۰ روز بعد کشیده می شوند.
برای پیوند کوچک، احتمالا به مدت ۱ تا ۲ ساعت بعد از عمل، به خانه برمی گردید. برای پیوند بزرگ و یا در مناطق دشوار، ممکن است لازم باشد ۵ تا ۱۰ روز در بیمارستان بستری شوید.
اهداف پیوند پوست چیست؟
این پیوند باعث می شود تا عملکرد پوست حفظ شود. همچنین باعث می شود تا پوست بد شکل نشود و جمع نگردد و در اندام فرد تغییر حالت ایجاد نشود. این عمل همچنین باعث می شود تا گوشت اضافی در زخم ایجاد نشود. با این عمل هچنین پوست سریعتر بهبود پیدا می شود. در این عمل خطر عفونت کاهش پیدا می کند.
مطلب ویژه: درمان زخم بستر
انواع گرافت پوستی
طبقه بندي گرافت‌ها با توجه به دهنده و گيرنده متفاوت بوده و به صورت زير است:
| نوع گرافت | تعریف |
|---|---|
| آتوگرافت | گرافتی که از بدن خود فرد گرفته میشود. این نوع گرافت برای جلوگیری از رد بدن بسیار موثر است زیرا بدن فرد آن را به‌عنوان بافت خود می‌شناسد. |
| ایزوگرافت | گرافتی که از فرد دیگری گرفته میشود اما دهنده و گیرنده ژن‌های مشابهی دارند، مانند دوقلوها. این نوع گرافت احتمال رد شدن کمتر دارد. |
| آلوگرافت | گرافتی که از یک فرد به فرد دیگری از همان گونه (انسان به انسان) گرفته میشود. معمولاً در این نوع گرافت، احتمال رد شدن بالاتر است. |
| زنوگرافت | گرافتی که از یک گونه به گونه دیگر منتقل میشود. به عنوان مثال، گرافت از گاو به انسان. این نوع گرافت بیشتر برای تحقیق و درمان برخی مشکلات پوستی خاص استفاده میشود. |
انواع گرافت پوستی بر اساس ضخامت و لایه های موجود در گرافت دهنده، طیفی از ضخامت و ویژگی ها را دارند اما انواع رایج تر آن گرافت پوست با ضخامت زیاد و گرافت پوست با ضخامت نسبی هستند.
گرافت پوستی با ضخامت نسبی
این نوع گرافت پوستی فقط شامل اپیدرم پوست و بخش کوچکی از درم است برای اینکه محل دهنده گرافت بتواند ترمیم شود. گرافت پوست با ضخامت نسبی از بخش های سالم بدن مانند بخش خارجی یا داخلی ران پا، شکم، باسن یا کمر برداشته می شود.
گرافت هایی با ضخامت نسبی در گیرنده ای دارای کمترین شرایط ایده آل و عروق خونی احتمال موفقیت بالاتری دارد. اما هرچه ضخامت گرافت کمتر باشد احتمال پس زدن پیوند در حین ترمیم کاهش می یابد.
از گرافت پوستی با ضخامت نسبی می توان همراه با مش برای پوشاندن بخش وسعی از پوست استفاده نمود. ظاهر این نوع گرافت، براق و صاف است اما ترکیب ظاهر مش، تفاوت در رنگ و ضخامت گرافت پوست با ضخامت نسبی را معقول تر از آرایش ناحیه آسیب دیده می سازد.
هرچه گرافت ضخیم تر باشد خصوصیات بیشتری از پوست دهنده به عنوان جای زخم قابل مشاهده خواهد بود. زمانی که بستر زخم برای کاهش ریسک عفونت یا پس زدن پیوند آماده شد و گرافت پوستی در محل خود قرار داده شد، یک پانسمان مناسب باید برای ایجاد فشار یکنواخت روی سطح گرافت پوستی قرار داده شود.
پانسمان از لغزش گرافت و تشکیل هماتوم و سروماس در زیر گرافت جلوگیری می کند. برای مکان هایی که دسترسی و پانسمان آنها مشکل است، پانسمان های مخصوص وجود دارند که از گرافت محافظت کرده و فشار متعادلی را روی گرافت پوستی ایجاد می کنند.
معمولا اولین پانسمان باید 3 الی 7 روز بدون مشکل در موضع باقی بماند. قبل از تعویض پانسمان، باید با نرمال سالین آن را مرطوب کرد تا از برداشته شدن گرافت جلوگیری شود. پس از آن پانسمان باید هفته ای دو بار تعویض شده و هر بار گرافت پوست از نظر عفونت، ترشح، درد و پیشرفت پیوند بررسی شود.
گرافت پوست ضخیم:
گرافت پوستی ضخیم شامل اپیدرم و تمام ضخامت درم است. در این نوع گرافت خصوصیات بافت دهنده حفظ می شود. گرافت پوستی ضخیم باید در سطوح کوچک و روی بستر گیرنده با عروق خونی انجام شود تا پیوند به خوبی انجام بگیرد.
از آن جایی که کل لایه درم ناحیه دهنده برداشته شده و امکان ترمیم آن وجود ندارد، برای کمک به ترمیم زخم مراقبت های اولیه و بخیه کردن انجام می شود. یکی از مزایای گرافت ضخیم این است که، خصوصیات ظاهری آن با پوست معمولی بیمار مطابقت داشته و بنابراین از نظر زیبایی بر گرافت پوست با ضخامت نسبی ارجحیت دارد.
کاربردها
گرافت پوستی در هنگام انواع آسیب هایی که موجب از دست رفتن بخش وسیع یا عمیقی از پوست شوند مانند موارد زیر، مورد استفاده قرار می گیرد:
1) عفونت پوستی
2) سوختگی عمیق
3) زخم های باز و وسیع
4) زخم بستر یا دیگر زخم های مزمن روی پوست که به خوبی ترمیم نمی شوند.
5) سرطان پوست
روند مورد انتظار ترمیم زخم در محل دهنده گرافت:
محل جداکردن گرافت در گرافت های تمام ضخامت باید مانند زخم های جراحی به طور کامل بسته شود و درمان های مورد نیاز برای آن انجام شود. واضح است که هرچه درم بیشتری جدا شود، زمان ترمیم زخم بیشتر خواهد بود. این زمان بین 7 تا 21 روز متغیر است که وابسته به عوامل مختلفی مانند عمق گرافت، شرایط بیمار و روش درمان انجام شده پس از برداشت گرافت میباشد.
به طور میانگین زخم محل دهنده گرافت پس از 2 هفته درمان میشود اما در بیمارانی که دارای بیماری های زمینه ای، مانند دیابت میباشند، این زمان تا حدود 3 هفته هم ادامه پیدا میکند.
مزایا و معایب
ینکه پیوند پوست عملی بسیار خوب است و کسانی که زخم در مفاصل و زخم های درجه سهو چهار دارند بسیار عالی است.
اما معایب بسیاری نیز دارد :
- زخم شدن یک قسمت دیگر از بدن
- ماندن جای محلی که پوست برداشته می شود تا اخر عمر
- درد بسیار شدید و وحشتناک در هنگام تعویض پانسمان
- امکان پس زدن پیوند و شکست خوردن کل عمل
- بیشتر شدن زمان بستری در بیمارستان
- هزینه بر شدن درمان
خطرات ناشی از جراحی پیوند پوست شامل:
- خونریزی
- عفونت
خونریزی، عفونت، آسیب های عصبی، پس زدن پیوند ازعوارض پیوند است و فرد باید تا ماهها از پوست خود محافظت کامل را عمل آورد.
موفقیت پیوند هنگامی است که خون رسانی و شرایط ایجاد جریان خون از منطقه گیرنده برای پوست پیوندی فراهم شود که برای این منظور از دو روش باز و بسته استفاده می شود .
در نوع باز، روی محل پیوند شده با گاز مرطوب پوشانده نگه داشته می شود و هر 2تا 3ساعت یکبار تعویض می شود ومرتباً مرطوب نگه داشته می شود .48تا 72ساعت اول باید پیوند بی حرکت باشد و این روش کمک می کند که پیشرفت خونرسانی پوست ،زیر نظر باشد و اگر در زیر پیوند،خون یا ترشح جمع شود بتوان آن را تخلیه کرد و پیوند را به جای اول خود بر گرداند .
در روش بسته، ناحیه عمل شده بی حرکت می شود و در افراد مسن و بچه ها که به خوبی همکاری ندارند استفاده می شود. یک بانداژ فشاری با فشار مختصر روی پیوند انجام می شود تا امکان جمع شدن ترشحات در زیر پیوند به حداقل برسد.
اولین تعویض پانسمان 5- 3روز بعد از عمل انجام می شود .محل پیوند اگر ترشح یا بوی بد داشت تعویض پانسمان زودتر انجام می شود. اگر پیوند از محل خود جداست با گاز مرطوب شده به وسیله سرم نمکی آن را مرطوب نگه می داریم تا مجدداً پزشک آن را در محل خود قرار دهد در طی 5-3 روز اول جا به جا کردن بیمار باید با احتیاط انجام شود . تا حد امکان عضو پذیرنده باید بالا تر قرار داده شود تا از فشار روی ناحیه، جلوگیری شود.
مطلب ویژه: درمان زخم سوختگی
عواملی که بر سرعت ترمیم زخم تاثیرگذار هستند:
سن، بیماری های زمینه ای مانند دیابت، مشکلات قلبی-عروقی، کلیوی، کشیدن سیگار و وضعیت تغذیه بیمار.
بازسازی سریع عروق خونی در محل زخم به منظور خونرسانی مناسب یکی از موارد بسیار مهم در ترمیم زخم است. آزمایش اکسیژن رسانی از طریق پوست TcPO2 میتواند به عنوان یک تست استاندارد برای آگاهی در مورد وضعیت زخم استفاده شود.
در بیمارانی که دچار بیماری های مزمن مانند دیابت هستند، میزان تحرک بیمار یکی از موارد بسیار مهم است که باید به آن توجه شود. در بیماران دیابتی، زخم پا باید هرچه سریع تر درمان شود و یکی از کلیدی ترین مراحل درمان، انجام صحیح آفلودینگ است.
بهترین خاتمه برای یک زخم سوختگی در عمل جراحی گرافت ،استفاده از پوست خود بدن بیمار است که به آن گرافت خودی گفته می شود که ایده ال آن ۳ تا ۴ روز پس از عمل جراحی می باشد.
برداشتن پوست قسمت سالم بدن جهت گرافت پوستی با وسیله ای به نام درماتوم انجام می شود. به طور معمول با درماتوم اپی درم و قسمتی از درم را به اندازه ۸ تا ۱۲ هزارم اینچ بر میدارند.
این پوست برش خورده را می توان به صورت شیت گرافت پوستی دست نخورده یا به صورت مش گرافت استفاده کرد.
در سال های اخیر روش های بسیار پیشرفته تری برای انجام گرافت ابداع شده است. یکی از روش های رایج برای بزرگتر کردن گرافت جدا شده، مش کردن mesh یا سوراخ سوراخ کردن گرافت است.
این کار باعث میشود تا بتوان با جدا کردن تکه ای کوچک از پوست، یک زخم بسیار وسیع را پوشاند. مشبک کردن گرافت پوستی باعث میشود تا بیمار درد کمتری متحمل شده و زخم محل دهنده گرافت سریع تر درمان شود.
از طرفی، مش کردن گرافت پوستی موجب می شود تا در محل گیرنده، ظاهر زخم نامناسب تر باشد و حتی پس از ترمیم زخم، ظاهر ایده آلی پیدا نکند. این مورد برای بعضی از بیماران بسیار مهم است.
در صورتی که از شیت گرافت یا گرافت یک تکه استفاده شود، ظاهر زخم بسیار مطلوب تر خواهد بود اما ترشحات نمیتوانند از زخم خارج شود و لازم است تا زخم بزرگتری در محل دهنده ایجاد شود. البته در این موارد پزشک میتواند بر روی گرافت یک برش کوچک ایجاد کند تا مایعات زیر زخم از آن خارج شوند و در عین حال زیبایی زخم حفظ شود.
آماده سازی برای عمل جراحی گرافت پوستی
به درمانگر خود راجع به تمام داروها و مکمل های طبیعی که استفاده می کنید بگویید. برخی از این ها می توانند خطر خونریزی را افزایش دهند یا با داروی بیهوشی تداخل داشته باشند.
اگر از رقیق کننده خون مانند وارفارین (کومادین)، کلوپیدوگرل (پلاویکس) یا آسپرین استفاده می کنید، با درمانگر خود مشورت کنید. اگر نیاز باشد قبل از عمل جراحی این داروها را متوقف کنید، او به شما خواهد گفت. اطمینان حاصل کنید که دقیقا همان چیزی را که دکتر از شما می خواهد انجام دهید را درک می کنید.
پزشک به شما راجع به داروهایی که قبل از عمل جراحی باید مصرف کرده یا از مصرف آن خودداری کنید اطلاع می دهد. ممکن است لازم باشد تا یک هفته یا بیشتر قبل از جراحی مصرف داروهای خاصی را متوقف کنید.
جراحی می تواند استرس زا باشد این اطلاعات به شما در درک آنچه می توانید انتظار داشته باشید کمک خواهد کرد. و این موضوع به شما کمک خواهد کرد که با خیال راحت برای جراحی آماده شوید.
ویژه: کلینیک زخم تهران
دستورالعمل‌های روز جراحی
⏰ قبل از جراحی چیکار کنیم؟ ببینید عزیزان، یه سری نکات خیلی مهم هست که باید رعایت کنید تا همه چی عالی پیش بره. من همه رو براتون توضیح میدم، خب؟
🍽️ خوردن و نوشیدن:
• از وقتی که دکتر بهتون گفته ناشتا باشید، لطفاً هیچی نخورید
• حتی یه قلپ آب هم نه!
• فقط اگه دکتر گفته قرصاتونو بخورید، با یه لیوان کوچولو آب مشکلی نداره.
🚿 حموم و نظافت شخصی:
قبل از اینکه راه بیفتید برید بیمارستان، یه دوش درست و حسابی بگیرید ولی:
• ❌ لوسیون نزنید
• ❌ از عطر و ادکلن استفاده نکنید
• ❌ دئودورانت ممنوعه
• ❌ لاک ناخن رو هم پاک کنید
✂️ درباره اصلاح محل جراحی
✂️ درباره اصلاح محل جراحی
این نکته خیلی مهمه دوستای گلم! اصلاً و ابداً خودتون سراغ اصلاح محل جراحی نرید. این کار رو بسپرید به تیم پزشکی. اونا میدونن چجوری همه چی رو تمیز و استریل نگه دارن!
🌟 چند تا نکته طلایی
🌟 چند تا نکته طلایی
• لباس راحت بپوشید
• زیورآلات و جواهرات رو در بیارید
• دندون مصنوعی یا لنز اگه دارید، قبل عمل دربیارید
• یه همراه داشته باشید که بعد عمل کنارتون باشه
💪استرس نداشته باشید عزیزای دل! همه چی قراره خوب پیش بره. فقط کافیه این نکاتی که گفتیم رو با دقت رعایت کنید. تیم پزشکی همه جوره هواتونو داره!
❓ سوال یا نگرانی داشتید؟ حتماً از دکترتون بپرسید. اونا با کمال میل جوابتون رو میدن و راهنماییتون میکنن.
گرافت پوستی در چه کسانی نباید انجام شود
گرافت در افراد زیر نباید حتی الامکان استفاده شود:
- دیابتی ها
- ضایعات نخاعی و معلولان
- کسانی که مشکلات قلبی و خونرسانی دارند
- سالمندان
- کسانی که گرفتگی عروق و مشکل خونرسانی به اندام ها دارند.
اما انجام آن برای زخم عمیق و درجه سه ضروری است.
سوالات متداول
1️⃣💉 چه کسانی نیاز به گرافت پوستی دارند؟
افراد دچار سوختگی‌های شدید
بیماران با زخمهای عمیق یا مزمن
افرادی که تحت عمل جراحی برداشت تومور قرار گرفته‌اند
بیماران دچار عفونت‌های شدید پوستی
2️⃣🏥 روند انجام گرافت پوستی چگونه است؟
جراح ابتدا ناحیه دهنده (محل برداشت پوست) را انتخاب میکند، سپس با دقت لایه نازکی از پوست را برمی‌دارد و آن را روی ناحیه آسیب‌دیده پیوند می‌زند.
3️⃣⏱️ دوره نقاهت چقدر طول می‌کشد؟
معمولاً بین 2 تا 6 هفته طول می‌کشد تا محل پیوند کاملا ترمیم شود. البته این زمان بسته به وسعت و محل پیوند متغیر است.
4️⃣🩹 مراقبتهای پس از عمل چیست؟
تعویض منظم پانسمان طبق دستور پزشک
محافظت از محل پیوند در برابر ضربه و فشار
پرهیز از خاراندن محل پیوند
استفاده از کرم‌های تجویز شده
مراجعه منظم به پزشک برای پیگیری
5️⃣🌞 آیا میتوان محل پیوند را در معرض آفتاب قرار داد؟
تا چند ماه پس از عمل باید از قرار گرفتن مستقیم محل پیوند در معرض نور خورشید خودداری کرد و از کرم ضدآفتاب با SPF بالا استفاده نمود.
6️⃣💪 آیا محل پیوند به حالت طبیعی برمی‌گردد؟
با گذشت زمان و مراقبت مناسب، ظاهر محل پیوند بهبود می‌یابد اما ممکن است کاملاً شبیه پوست اطراف نشود.
