دیابت چیست؟

با شنیدن کلمه «دیابت»، اولین فکری که به ذهنتان می­رسد بالا بودن قند خون است. قند خون اغلب در سلامت دست کم گرفته می­شود اما اگر به ­مدت طولانی تعادل آن به هم بریزد، تبدیل به دیابت می­شود. دیابت روی توانایی بدن در تولید یا استفاده از انسولین تاثیر می­گذارد.

هورمونی که به بدن اجازه می­دهد گلوکز (شکر) را تبدیل به انرژی کند. اگر دیابت زود تشخیص داده شود، به ­طور موثر قابل درمان است اما اگر بدون معالجه رها شود، منجر به عوارض احتمالی شامل بیماری قلبی، سکته، آسیب کلیه و اعصاب می­شود.

بدن معمولا پس از خوردن یا نوشیدن شکر موجود در غذا را تجزیه می­کند و از آن به­عنوان انرژی سلولی استفاده می­کند. برای رسیدن به این منظور، لوزالمعده باید هورمونی به نام انسولین ترشح کند. انسولین باعث تسهیل فرایند گرفتن شکر از خون و حمل آن به سلول­ها برای انرژی و سوخت می­شود.

اگر دچار دیابت هستید، لوزالمعده یا انسولین تولید نمی­کند یا بسیار کم تولید می­کند. در این حالت نمی­توان از انسولین به ­طور موثر استفاده کرد. این امر باعث می­شود درحالی­که سلول­ها از انرژی مورد نیاز محروم مانده­ اند گلوکز خون بالا برود. درنهایت انواع مختلفی از مشکلات رخ می­دهد که تقریبا روی تمام سیستمهای اصلی بدن تاثیر می­گذارد.

انواع دیابت

دیابت را به سه نوع اصلی تقسیم می کنند دیابت نوع ۱ دیابت نوع ۲ دیابت بارداری

  علت ابتلا به بیماری دیابت چیست؟

دیابت نوع ۱

به باور متخصصان، دیابت نوع ۱ یا دیابت دوران کودکی، نوعی بیماری خودایمنی است، بدین معنی که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول های بتای لوزالمعده (که مسئول تولید انسولین هستند) حمله می کند و آنها را نابود می سازد. این صدمه دائمی است.  در دیابت نوع ۱، برای زنده ماندن به تزریق انسولین نیاز دارید. اکثر افراد در کودکی یا جوانی دچار این وضعیت می­شوند. هنوز مشخص نیست که چه چیزی موجب این حمله می شود. ممکن است دلایل ژنتیک و محیطی در این امر دخیل باشند. هرچند، به نظر نمی رسد عوامل مرتبط با سبک زندگی در این بیماری نقشی داشته باشند.

دیابت نوع ۲

دیابت نوع ۲ با مقاومت به انسولین شروع می شود. در این بیماری بدن نمی تواند به طور مؤثری از انسولین موجود استفاده کند. این مسئله لوزالمعده را تحریک می کند که انسولین بیشتری بسازد تا وقتی که دیگر نمی تواند به این حجم تقاضا پاسخ دهد. در این صورت، تولید انسولین کاهش می یابد و قند خون بالا می رود. علت دقیق دیابت نوع ۲ ناشناخته است، اما عوامل زیر ممکن است در آن دخیل باشند: ژنتیک ،عدم تحرک واضافه وزن. البته متخصصان می گویند، شرایط محیطی و عوامل دیگری نیز ممکن است سبب بروز دیابت نوع ۲ شوند.

دیابت بارداری

در دوران بارداری، هورمون های مهارکننده ی انسولین در بدن زنان تولید می شود، به همین دلیل، ممکن است زنان باردار به دیابت مبتلا شوند. این بیماری فقط در دوران بارداری رخ می دهد. در اغلب موارد، می­توان از طریق رژیم غذایی مناسب و ورزش این وضعیت را کنترل نمود. معمولا پس از زایمان نیز برطرف می­شود. دیابت بارداری خطر بروز عوارض در دوران بارداری را بالا می­برد. همچنین خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ هم در مادر و هم در فرزند بالا می­رود.

اهمیت تشخیص به موقع دیابت:

بیماری دیابت از دو جهت اهمیت دارد:

1. تعداد مبتلایان به آن زیاد است.
2. نوع شایع آن (دیابت نوع 2) معمولا بدون علامت یا با علائم مختصر می باشد. در نتیجه فرد مبتلا ممکن است سال ها از بیماری خود بی خبر باشد و طی این مدت، قند خون بیش از حد طبیعی، منجر به صدمات جبران ناپذیر در قسمت های مختلف مانند چشم، کلیه ها، اعصاب محیطی و عروق قلب و مغز و سایر قسمت های بدن شود.

چگونه تشخیص دهیم دیابت داریم؟

 افراد مبتلا به دیابت به صورت پیوسته علائم خاصی را تجربه می‌کنند. این علائم عبارتند از: تشنگی شدید تکرر ادرار کاهش وزن افزایش گرسنگی تاری دید عدم تحرک بی حسی یا سوزن سوزن شدن دست‌ها و پاها تاول زدن مکرر پوست عفونت لثه‌ها خستگی شدید و بی دلیل همچنین در برخی موارد علائمی وجود ندارد که معمولا در دیابت نوع ۲ اتفاق می‌افتد. در چنین مواردی ممکن است فرد ماه‌ها یا حتی سال‌ها متوجه نشود که به دیابت مبتلا شده. علائم در این افراد آنقدر آرام آرام رشد می‌کنند که نمی‌توان آنها را تشخیص داد.

نحوه شناسایی بیماری ( روش های تشخیصی):

الف) اندازه گیری قند خون ناشتا

تشخیص دیابت بسیار آسان و با گرفتن مقدار کمی خون پس از حداقل 8 ساعت ناشتایی و اندازه گیری قند آن می باشد. مصرف آب در طول ناشتایی بلامانع است. اگر قند خون شما در وضعیت ناشتا کمتر از 100 میلی گرم در دسی لیتر باشد، نتیجه آزمایش شما طبیعی است و نگران نباشید ولی اگر قند خون شما بین 100 تا 126 باشد در آینده در خطر ابتلا به دیابت هستید. قند خون ناشتای بیش از 126 میلی گرم در دسی لیتر، در حداقل دو نوبت، نشانه ابتلا به دیابت است.

استفاده از دستگاه های سنجش قند خون (گلوکومتر) برای اثبات تشخیص دیابت توصیه نمی شود. زیرا دقت اندازه گیری قند خون حتی توسط دقیق ترین این دستگاه ها، کمتر از اندازه گیری آزمایشگاهی می باشد.

ب) اندازه گیری قند خون بطور اتفاقی

در کسانی که دارای علائم بالا بودن قند خون هستند (پر نوشی، پر ادراری، کاهش وزن و…)، قند خون بالاتر از 200 میلی گرم در دسی لیتر در یک نمونه خون بدون توجه به زمان مصرف غذا، نشان دهنده ابتلا به دیابت می باشد.

ج) آزمایش خوراکی تحمل قند

در موارد خاصی ممکن است قند خون، 2 ساعت پس از مصرف شربت قندی حاوی 75 گرم گلوکز اندازه گیری شود. البته تشخیص دیابت در زمان بارداری کمی متفاوت است و با مصرف شربت قندی حاوی 50 تا 100 گرم گلوگز و نمونه گیری خون در طی چند نوبت برای سنجش قند خون انجام می شود.

د) اندازه گیری HbA1c :

قند خون هر فرد در طول شبانه روز، همچنین در روزهای مختلف، نوسان دارد و ثابت نیست. اندازه گیری میزان پروتئینی به نام HbA1c در خون هر فرد، وضعیت قند خون وی را طی 3 ماه اخیر نشان می دهد. به این آزمایش، معدل قند خون نیز گفته می شود. به تازگی از این آزمایش برای تشخیص دیابت نیز استفاده می شود.

چه کسانی به دیابت مبتلا می‌شوند؟

هر کسی ممکن است به دیابت دچار شود. اما افرادی که سابقه خانوادگی دیابت دارند، در خطر بیشتری هستند. از شاخص‌‌های دیگر افزایش خطر ابتلا به دیابت، چاقی، کلسترول بالا، فشار خون بالا و عدم تحرک بدنی است. خطر ابتلا به این بیماری با بالا رفتن سن نیز بیشتر می‌شود. افرادی که بالای ۴۰ سال سن و اضافه وزن دارند بیشتر در خطر ابتلا به دیابت هستند. با این حال ابتلا به نوع ۲ این بیماری در سنین پایین‌تر نیز در حال افزایش است. همانطور که گفته شد دیابت بارداری در خانم‌های باردار نیز می‌تواند منجر به دیابت نوع ۲ شود.

بطور کلی عوامل خطر ساز شامل موارد زیر می باشد:

1. ژنتیک
2. چاقی
3. کم تحرکی
4. سن بالای 45 سال
5. سابقه قند خون غیر طبیعی در آزمایش های قبلی
6. سابقه فشار خون
7. سابقه افزایش چربی خون
8. سابقه ابتلا به دیابت بارداری
9. سابقه ابتلا به بیماری تخمدان های پلی کیستیک

عدم درمان دیابت چه عوارضی به دنبال دارد؟

فشار خون بالا و کلسترول

زمانی که دیابت نوع ۲ دارید بدنتان به خوبی از انسولین استفاده نمی‌کند. در نتیجه میزان کلسترول خون کاهش و سطح چربی‌های مضر افزایش می‌یابد. در صورت مقاومت به انسولین، شریان‌ها سخت و باریک‌تر می‌شوند و همین امر موجب فشارخون بالا می‌شود. در نتیجه ۷۰ درصد افرادی که به دیابت مبتلا هستند، فشار خون نیز دارند. فشارخون باعث ایجاد مشکلاتی از قبیل افزایش خطر سکته مغزی، بیماری قلبی و ایجاد مشکلاتی برای حافظه می‌شود. افراد مبتلا به دیابت باید یکبار در سال چشمان خود را نزد چشم پزشک آزمایش کنند تا بیماری چشمی مربوط به دیابت را قبل از جدی شدن کنترل کنند. در صورتی که  در کنار مشورت پزشک و مصرف دارو، بتوانید به کمک رژیم غذایی و ورزش، فشارخونتان را کنترل و کلسترول را کاهش دهید به افزایش سرعت بهبود دیگر مشکلاتتان نیز کمک کرده‌اید.

مشکلات سلامت مغز

 خون‌رسانی به مغز در افراد مبتلا به دیابت کمی غیرطبیعی است و با بالا رفتن سن و ادامه پیدا کردن این فرآیند آسیب وارد شده به مغز بیشتر هم می‌شود. دیابت می‌تواند قدرت ذهن را پایین بیاورد و برنامه ریزی، حفظیات، اولویت‌بندی، دقت و شروع وظایف را مختل کند. با مدیریت دیابت به خوبی می‌توان از مغز محافظت کرد. دستور‌های برنامه غذایی، ورزش، سبک زندگی و داروها را مرتب دنبال کنید و با پزشک خود هماهنگ باشید. سطح گلوکز را مرتب مورد نظارت قرار دهید و هرآنچه به کاهش قند خون کمک می‌کند، انجام دهید. همچنین باید از نظر فیزیکی و ذهنی فعال باشید. روزانه حداقل ۳۰ دقیقه ورزش کنید و ذهن را فعال نگه دارید. کتاب بخوانید، در فعالیت‌های اجتماعی مشارکت کنید، کاری برای خود دست و پا کنید و بازی‌هایی انجام دهید که ذهنتان را به چالش می‌کشند.

 بیماری‌های لثه‌ای

 قندخون بالا موجب تغییر کلاژن (ترکیب اصلی سازنده‌ی غضروف، عضلات، استخوان‌ها، پوست و تاندون‌ها) در تمام بافت‌های بدن می‌شود. تغییر کلاژن در بافت بدن خرابی دهان و دندان و عفونت لثه‌ها و استخوان‌ها را به همراه دارد. متاسفانه نه تنها دیابت بیماری لثه را بدتر می‌کند، بلکه بیماری لثه نیز باعث افزایش قند خون و دشوارتر شدن کنترل دیابت می‌شود. برای پیشگیری از بیماری‌های دهان و دندان هر روز از مسواک، نخ دندان و همچنین از یک دهان شویه با خاصیت خفیف ضدعفونی استفاده کنید.

 مشکل در روابط جنسی

بالای ۷۵ درصد از مردانی که دچار دیابت هستند، به خصوص اگر چاق باشند، در زندگی خود سطوحی از اختلال در نعوظ را تجربه می‌کنند. اختلال در نعوظ می‌تواند به دلایل روانی یا کاهش تستوسترون باشد. با این حال در بیمارانی که برای مدت طولانی دچار دیابت هستند، تغییر در رگ‌های خونی، اعصاب و خون رسانی به آلت تناسلی نیز از دلایل این مشکلات است. خانم‌های میانسال و کهنسالی که دچار دیابت هستند نیز در رابطه جنسی دچار مشکلاتی می‌شوند. دیابت در این افراد باعث آسیب رسیدن به اعصاب می‌شود و رسیدن به ارگاسم برای آنها را مشکل می‌کند.

از دست دادن شنوایی

با وجود اینکه همه ما با بالا رفتن سن ممکن است مقداری از شنواییمان را از دست بدهیم، اما احتمال از دست دادن شنوایی در افرادی که دچار دیابت هستند در مقایسه با افراد معمولی دو برابر است. حتی در افراد مبتلا به پیش دیابت نیز ۳۰ درصد امکان از دست دادن شنوایی نسبت به افراد معمولی بیشتر است. دیابت با آسیب به رگ‌های خونی کوچک داخل گوش می‌تواند باعث سرعت دادن به مشکل شنوایی شود. همچنین دیابت باعث آسیب رسیدن به چشم‌ها و کلیه نیز می‌شود. بهترین راه برای محافظت از شنوایی این است که قند خون خود را دائما چک کنید.

عفونت‌های پوستی

دیابت خطر ابتلا به انواع بیماری‌های پوستی از جمله عفونت‌های باکتریایی، عفونت مجرای ادرار، عفونت قارچی و خارش پوست را افزایش می‌دهد. اما عفونت‌های قارچی در میان افراد دیابتی بسیار شایع و حتی ممکن است از نشانه‌های ابتدایی ابتلا به دیابت در افرادی باشد که هنوز دچار این بیماری نشده‌اند. در برخی موارد عفونت‌های پوستی می‌تواند مربوط به چاقی باشد؛ به این خاطر که بین دو بخش پوست بدن که بر اثر چاقی روی هم قرار می‌گیرند، رطوبت به وجود می‌آید و این فضا مکانی مناسب برای رشد باکتری‌ها و قارچ‌هاست. دلیل دیگر هم می‌تواند ضعف سیستم ایمنی بدن باشد. متاسفانه برخی از داروهای جدید دیابت نیز باعث افزایش خطر عفونت‌های قارچی می‌شوند. دلیل آن هم افزایش دفع گلوکز توسط ادرار است که باعث رسیدن مواد غذایی به باکتری‌ها و قارچ‌ها در آن قسمت می‌شود. با اینکه عفونت قارچی در زنان بیشتر دیده می‌شود اما این مشکل در میان مردان نیز رو به افزایش است. کنترل سطح قند خون به پیشگیری از عفونت‌های پوستی کمک می‌کند؛ اما اگر دچار عفونت باشید، باید بلافاصله به دنبال درمان بروید. برای مثال می‌توانید از کرم‌های ضد قارچ واژینال استفاده کنید که نیازی به نسخه‌ی پزشک ندارند.

 آپنه خواب و گرفتگی تنفس

آپنه یکی از مشکلات جدی هنگام خواب است که در آن عضله گردن به صورت متناوب به حال استراحت می‌رود و در طول خواب، مسیر هوا را مسدود می‌کند. این مشکل شامل ۵۰ درصد از افرادی که مبتلا به دیابت و به خصوص اضافه وزن هستند، می‌شود. یکی از واضح‌ترین نشانه‌های آپنه خواب خروپف با صدای بلند است. متاسفانه مانند بیماری لثه‌، آپنه خواب نیز می‌تواند کنترل دیابت را بدتر کند. شاید دلیلش این باشد که هر دو بیماری شاخص‌های خطر مشترکی دارند. تحقیقات نشان داده آپنه خواب شدید می‌تواند خطر ابتلای افراد به دیابت را تا ۳۰ درصد افزایش دهد. بنابراین باید هرچه سریعتر نسبت به درمان این مشکل اقدام کنید. با مراجعه به پزشک می‌توانید به سادگی این کار را انجام دهید.

مشکل بینایی

بیش از ۴ میلیون فرد مبتلا به دیابت درجاتی از مشکل رتینوپاتی یا آسیب به بخش حساس به نور در پشت چشم را دارند. چنین مشکلی به این دلیل اتفاق می‌افتد که سطح بالای گلوکز به عروق نازک چشم آسیب می‌رساند. مراحل اولیه این آسیب علائمی ندارد اما هرچه بیشتر پیش برود تصویر مقابل‌تان تاریک‌تر می‌شود. تحقیقات نشان داده با افزایش سطح قند خون احتمال بدتر شدن مشکلات چشمی نیز بیشتر می‌شود.

از دست دادن کلیه

میزان گلوکز بالای خون در بلند مدت باعث ضخامت و زخمی شدن نفرون‌ها می‌شود. نفرون‌ها ساختارهای کوچکی داخل کلیه هستند که خون را تصفیه می‌کنند. با زخیم شدن نفرون‌ها حدود ۷ درصد پروتئین وارد ادرار فرد می‌شود که یکی از نشانه‌های زودهنگام مشکلات کلیوی است. حدود نیمی از افرادی که  برای کنترل دیابت‌شان اقدامی نمی‌کنند، طی ۱۰ سال دچار آسیب کلیوی می‌شوند و ۴۰ درصد آنها کلیه‌شان را از دست می‌دهند.

نوروپاتی

 حدود نیمی از افراد مبتلا به دیابت، دچار نوروپاتی نیز هستند. نوروپاتی یکی از شایع‌ترین مشکلات دیابت است. در ابتدا ممکن است هیچگونه علائمی از این بیماری متوجه نشوید و فقط کمی در دست‌ها و پاها احساس مور مور شدگی یا بی حسی کنید. اما نوروپاتی نهایتا موجب احساس درد، ضعف و مشکلات گوارشی می‌شود؛ چون به عصب‌هایی حمله می‌کند که وظیفه کنترل دستگاه گوارش را دارند.

چگونه از دیابت پیشگیری کنیم؟

۱۶توصیه برای پیشگیری و جلوگیری از ابتلا به دیابت

۱- شکر و کربوهیدرات های تصفیه شده را از رژیم غذایی خود حذف کنید

خوردن غذاهایی که شکر و کربوهیدرات های تصفیه شده دارند، می توانند ریسک و خطر ابتلا به دیابت را بیشتر کنند.بدن به سرعت این غذاها را به مولکول های کوچک شکر تبدیل می کند و به جریان خون شما جذب میشود. افزایش قند خون، پانکراس را تحریک میکند تا انسولین تولید کند.در کل خوردن غذاهای پر شکر و کربوهیدرات های تصفیه شده و قند موجب افزایش قند خون و میزان انسولین می شود که در طول زمان ممکن است دیابت را ایجاد کند.اجتناب از این غذاها ممکن است به کاهش خطر ابتلا به دیابت کمک کند.

۲- برای پیشگیری از دیابت به طور منظم کار و فعالیت کنید

انجام فعالیت های بدنی منظم می تواند به جلوگیری از دیابت کمک کند.ورزش و فعالیت، حساسیت سلول های شما را نسبت به انسولین افزایش می دهد.بنابراین زمانی که ورزش می کنید، انسولین کمتری برای کنترل قند خونتان مصرف می شود.

۳- برای پیشگیری از دیابت آب زیادی بنوشید

آب ، طبیعی ترین و بهترین نوشیدنی است که شما می توانید مصرف کنید.نوشیدن زیاد آب باعث می شود که شما از نوشیدنی هایی که حاوی قند بالا، مواد نگهدارنده و سایر مواد مضر هستند، اجتناب کنید.

آب آشامیدنی را جایگزین سایر نوشیدنی های دیگر کنید، چرا که به کنترل قند خون و انسولین کمک می کند.

 ۴-اگر اضافه وزن دارید یا کمی چاق هستید،وزنتان را کم کنید

اگر چه افرادی که مبتلا به دیابت نوع دو هستند، اضافه وزن یا چاقی ندارند، اما در کل افرادی که دارای دیابت هستند، بیشتر وزنشان در ناحیه کمر و شکم جمع می شوند و به عنوان چربی شناخته می شود.

حمل چربی بیش از حد به ویژه در ناحیه شکم، احتمال ابتلا به دیابت را افزایش می دهد.کم کردن وزن ممکن است خطر ابتلا به دیابت را کاهش دهد

۵- میزان کشیدن سیگار را کم کنید و تا حد ممکن ترک کنید

تحقیقات بسیار زیادی نشان داده اند که سیگار کشیدن باعث ایجاد بسیاری از بیماری های جدی از جمله بیماری های قلبی،آمفیز،سرطان ریه ، پستان، پروستات و دستگاه گوارش می شود ، همچنین نشان می دهد که قرار گرفتن در معرض دود سیگار میزان ابتلا به دیابت را افزایش میدهد.ثابت شده است که ترک سیگار در طول زمان، باعث کاهش علائم دیابت می شود

۶- داشتن یک رژیم غذایی بسیار کم کربوهیدرات

داشتن چنین رژیم غذایی می تواند به شما در جلوگیری از دیابت کمک کند.اگرچه بسیاری از روش هایی وجود دارد که موجب کاهش وزن می شود، اما رژیم های غذایی بسیار کم کربوهیدرات از همه موثر تر هستند، که می تواند قند خون و سطح انسولین را کنترل کند و خطر ابتلا به دیابت را کاهش دهد.

همچنین تحقیقات نشان می دهند که خوردن بیش از حد غذا در یک زمان، موجب افزایش قند خون و انسولین می شود و خطر ابتلا به دیابت راافزایش می دهد

۷-اجتناب از رفتارهای بیهوده برای پیشگیری از دیابت

۸- رژیم غذایی با فیبر بالا را انتخاب کنید

 

دریافت مقدار زیادی فیبر برای سلامتی روده و مدیریت وزنتان و مفید است .مصرف یک منبع عالی از فیبر، در هر وعده غذایی می تواند به جلوگیری از افزایش میزان قند خون و انسولین کمک کند و در نتیجه خطر ابتلا به دیابت را کاهش میدهد

۹- مقدار کافی ویتامین دی مصرف کنید

ویتامین دی برای کنترل قند خون بسیار مهم است. مصرف مکمل های ویتامین دی یا خوردن غذاهایی با ویتامین دی ابتلا به دیابت را کاهش دهد می تواند خطر.

 ۱۰- غذاهای فرآوری شده را از رژیم غذایی خود حذف کنید

برای برداشتن یک گام به سمت سلامتی و جلوگیری از دیابت بهتر است که مصرف غذاهای فرآوری شده خود را به حداقل برسانید.آنها باعث بسیاری از مشکلات سلامتی مانند بیماری های قلبی، چاقی و دیابت می شوند.

۱۱- برای پیشگیری از دیابت چای و قهوه بنوشید

اگرچه آب باید جزو نوشیدنی اصلی شما باشد، اما تحقیقات نشان می دهد که خوردن قهوه و چای ممکن است به شما برای جلوگیری از دیابت کمک کند.نوشیدن قهوه یا چای ، میزان سطح قند خون را کاهش می دهد و حساسیت بدن نسبت به انسولین را بالا می برددر نتیجه خطر ابتلا به دیابت را کم میکند.

۱۲- برخی گیاهان طبیعی را در برنامه روزانه تان بگنجانید

چرا که میزان حساسیت بدن به انسولین را افزایش می دهند و احتمال ابتلا به دیابت را کم میکنند.

کورکومین :این گیاه جز زردچوبه است و یکی از مواد اصلی موجود در کره می باشد.دارای خواص ضد التهابی قوی است و قرن ها است که برای جلوگیری از دیابت و یا درمان آن استفاده می شود.

بربرین :بربرین، در بسیاری از گیاهان یافت شده است و در طب سنتی چینی هزاران سال است که مورد استفاده قرار میگیرد.برخی از مطالعات نشان داده است که به مبارزه با التهاب و کاهش کلسترل و سایر نشانه های بیماری قلبی نیز کمک می کند.

  ۱۳- برای پیشگیری از دیابت به اندازه کافی و با کیفیت بخوابید

میزان خواب بین ۶ تا ۸ ساعت کافی است. خواب طولانی بیش از ۸ ساعت و خواب کوتاه کمتر از ۵ ساعت خطر ابتلا به دیابت را زیاد می کند

 ۱۴- دور فست فودها و غذاهای اماده را خط بکشید

از غذاهای آماده و فست فودها بپرهیزید چرا که این دسته از غذاها تاثیر بسزایی در ابتلا به دیابت دارند.

 ۱۵- برای پیشگیری از دیابت گوشت قرمز کم مصرف کنید

برخلاف گوشت سفید گوشت قرمز به بیماران دیابتی توصیه نمی شود ، همینطور افرادی که برنامه غذایی خود را روی محور پیشگیری از دیابت تنظیم کرده اند بایستی در مصرف گوشت قرمز زیاده روی نکنند.

۱۶- برای پیشگیری از دیابت دارچین مصرف کنید و از استرس دوری کنید.

در غذاهای خود از ادویه جات به ویژه دارچین استفاده کنید و سعی کنید از اضطراب و فشارهای روحی و عصبی بپرهیزید. آرامش روح و روان پیام آور سلامتی است.

چطور میتوان به حد مطلوب قند خون رسید؟

کنترل مناسب بیماری مستلزم استفاده از رژیم غذایی، فعالیت بدنی و داروهای پایین آورنده قند خون و همین طور پایش منظم قند خون است. نکته مهم این است که فرد مبتلا بایستی در مقابل بیماری خود مسئولیت پذیر باشد، در واقع مسئولیت عمده کنترل بیماری بر عهده خود بیمار است. بیمار بایستی تحت نظر تیم مراقبت دیابت (پزشک، متخصص تغذیه، پرستار آموزش دهنده) و با راهنمایی های آنها قند خون و سایر مشکلات پزشکی خود را کنترل نماید.

آموزش نقش بسیار حیاتی در کنترل بیماری و پیشگیری از عوارض آن دارد. خانواده بیماران دیابتی نیز نقش مهمی در تشویق بیمار برای سازگاری وی با یک بیماری مادام العمر دارند.

رژیم غذایی:

تغيیر شیوه يا الگوی مصرف غذا، کلیدی ترین راه کنترل دیابت است. با توجه به اینکه بیشتر افراد مبتلا به دیابت اضافه وزن دارند یا چاق هستند؛ رژیم غذائی، حداقل در جهت جلوگیری از بیشتر شدن وزن یا در صورت امکان کاهش وزن می باشد. برای این منظور لازم نیست که نوع غذای افراد دیابتی از سایر اعضای خانواده متفاوت باشد، بلکه فقط بایستی مصرف بعضی غذاها بویژه چربیها محدود شود.

باتوجه به اینکه مواد چرب، 2 برابر مواد نشاسته ای و پروتئینی هم وزن خود انرژی تولید می کنند؛ مصرف این مواد بایستی محدود شود بطوریکه کمتر از 30 در صد کل انرژی دریافتی از این مواد تامین شود. همچنین بایستی به اندازه کافی از مواد نشاسته ای یعنی نان، برنج و ماکارونی و سیب زمینی استفاده شود بطوریکه بیشتر انرژی مورد نیاز بدن در طی روز از این مواد تامین شود بنابراین اجتناب از مصرف مواد غذائی نشاسته ای نادرست است و توصیه نمی شود. همچنین مواد پروتئینی، مانند انواع گوشت قرمز و سفید، تخم مرغ و لبنیات بایستی در حد نیاز مصرف شوند؛ مگر به علل خاص پزشک معالج اجتناب از آنها را توصیه نماید.  مشاوره تغذیه با کارشناسان مربوطه در این جهت می تواند کمک کننده باشد.

بهترین مواد غذایی و خوراکی برای بیماران دیابتی

1. نان های سبوس دار
2. پنیرهای کم چرب
3. مرغ یا  بوقلمون بدون پوست
4. ماهی بخار پز شده یا کبابی
5. سیب زمینی کباب شده
6. آردهای سبوس دار مانند آرد گندم
7. سبزیجات تازه، خام یا کمی بخار پز شده، کباب یا گریل شده
8.  غلات سبوس دارمانند برنج قهوه ای
9. ذرت، پف فیل یا محصولات تهیه شده از ذرت
10. آب معدنی، آب جو سبک، چای تلخ، قهوه  سیاه یا با شیر کم چرب و بدون شکر
11. سبزیجات یخ زده، کمی بخارپز شده.
12. سبزیجات کنسروی کم نمک
13. کاهو، سبزیجات سبز، اسفناج
14. شیر کم چرب
15. ماست کم چرب
16. پنیر کم چرب، خامه کم چرب
17. میوه ساده یا کنسروی
18. مربای کم قند یا بدون قند
19. آب میوه، 100درصد طبیعی
20.  سس مایونز کم چرب
21. سس سالاد کم چرب
22. پف فیل بدون چربی
23. گوشت خورشتی یا کباب شده
24. قسمت های کم چرب گوشت
25. لوبیا، تخم مرغ و مغز میوه

مواد غذایی و خوراکی های مضر برای دیابتی ها

افراد مبتلا به دیابت تا حد ممکن باید از مصرف این خوراکی ها و مواد غذایی خودداری کنند :

1. کنسرو میوه با شیره غلیظ
2. گوشت سرخ شده
3. گوشت های چرب
4. پنیر معمولی
5. مرغ با پوست
6. خوراک لوبیای چرب
7. شیر پر چرب، ماست، پنیر، خامه و بستنی معمولی
8. کره، روغن نباتی هیدروژنه شده
9. سس مایونز معمولی
10. پف فیل کره ای
11. آرد سفید
12. سبزیجات پخته شده با کره،پنیر یا سس فراوان
13. ترشی ها
14.  لواشک های میوه
15. مرباهای معمولی
16. آب میوه های آماده
17. کنسرو شور سبزیجات
18. ماهی سرخ شده
19. ترشی کلم برگ(همانند ترشی، تنها در صورت داشتن  فشار خون بالا باید محدود شود).
20. اسنک های سرخ شده مانندچیپس های سیب زمینی
21. غلات تصفیه شده، مانند برنج سفید
22. نان سفید
23. سیب زمینی سرخ شده
24. نوشابه، آب جو معمولی، چای شیرین، قهوه با شکر و خامه، نوشیدنی قهوه و شکلات

درمان دیابت با نسخه های گیاهی و داروهای طب سنتی

سیر:

این گیاه بهترین درمان برای کاهش مستقیم قند خون، بازسازی سلول های لوزالمعده و تحرک آن برای تولید انسولین به حساب می آید.

پیاز:

این گیاه تاثیر قابل ملاحظه ای در کاهش قند خون دارد.  پیاز روی سوخت و ساز گلوکز در کبد تاثیر می گذارد و باعث افزایش ترشح انسولین می شود.

شنبلیله:

شنبلیله یکی از پرمصرف ترین گیاهان برای کنترل بیماری دیابت به حساب می آید. شنبلیله مقاومت انسولین را در بدن کاهش می دهد و با افزایش تعداد گیرنده های انسولین در گلبول های قرمز، میزان قند خون را کنترل می کند. این گیاه با به کارگیری گلوکز در بافت های پیرامونی، میزان گلوکز خون را کاهش می دهد. کافی است دانه های شنبلیله را یک شب کامل در یک لیوان آب خیس کنید و روز بعد آب آن را بخورید و دانه ها را بجوید.

آلوئورا:

آلوئه ورا به عنوان گیاه شفابخش شناخته شده است. شیره خشک شده و ژل که از قسمت داخل برگ ها به دست می آید در کاهش میزان گلوکز خون بسیار موثر است.

اسفرزه:

این گیاه خاصیت کاهش دهنده کلسترول و قند خون را داراست. فیبر بالای موجود در آن، یبوست را از بین می برد و با کاهش کلسترول، خطر بیماری قلبی را نیز کاهش می دهد.

برگ های انبه:

برگ های انبه درمان موثری برای بیماری دیابت است. کافی است برگ های انبه را به مدت 24 ساعت در آب خیس کنید. سپس برگ ها را بفشارید و آب به دست آمده را بخورید یا برگ های انبه را خشک و سپس آسیاب کنید و روزی 2 بار با آب مصرف کنید. این 2 روش عوارض دیابت را از بین می برد.

قره قاط:

این میوه اختلالات پرخطر دیابت مانند آسیب های چشمی و آب مروارید را کاهش می دهد.

ریحان :

 این گیاه، روند ترشح انسولین را آسان تر می کند. به طور عمومی هر گیاهی که لوزالمعده و کبد را تقویت کند، در درمان دیابت مفید است. اما اگر دیابتی هستید و دارویی برای کنترل میزان خون مصرف می کنید، بهتر است با پزشک مشورت و به طور منظم میزان قند خون خود را کنترل کنید تا با افت ناگهانی قند خون مواجه نشوید

ورزش یا افزایش فعالیت بدنی:

همانطورکه افراد کم تحرک خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت دارند؛ افزایش فعالیت بدنی، یکی از راههای موثر پیشگیری از دیابت و در صورت ابتلا به بیماری، کنترل آن می باشد. ورزش با افزایش مصرف قند خون توسط عضلات، سطح قندخون را کاهش می دهد. همچنین ورزش موجب افزایش تاثیر انسولین در بدن می شود چون یکی از مشکلات در دیابت نوع 2 ، کاهش تاثیر انسولین در بدن می باشد. همچنین چون بسیاری از افراد مبتلا به دیابت نوع 2 دچار پرفشاری خون و بالا بودن چربیهای خون هستند؛ انجام ورزش بطور منظم در کنترل این بیماریها نیز موثر است و کنترل همه این عوامل خطرساز در نهایت منجر به کاهش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی می شود. علاوه براین ورزش در ارتقا روحیه و احساس نشاط و سلامت نیز موثر است.

چه نوع ورزشهائی، به چه مدت و در چه زمانی از روز بایستی انجام شوند؟

بهترین نوع ورزشها، ورزشهای هوازی مانند: پیاده روی، دویدن، شناکردن، دوچرخه سواری و سایر ورزشهایی است که طی آن ضربان قلب بتدریج افزایش می یابد و در طی زمان فعالیت، بطور نسبتاً ثابت در همان حد باقی می ماند. البته ورزشهای اصطلاحاً بیهوازی مانند کار با وزنه ها نیز بر کنترل قند خون موثرند و بویژه در کسانیکه محدودیت حرکتی دارند و بعللی مانند درد زانو، کمردرد و … قدرت تحرک کمتری دارند؛ توصیه می شوند. ولی کسانیکه نباید زور بزنند؛ مانند موارد بيماري شدید چشمی يا قلبي، بایستی از این نوع حرکات اجتناب کنند.

حداقل زمان توصیه شده برای انجام ورزش 20-30 دقیقه در هر جلسه و 3 تا 4 جلسه در طی هفته می باشد.لازم به ذکر است کسانی که تاکنون کم فعالیت بوده اند؛ بویژه افراد با سن بیش از 40 سال، افراد با سابقه طولانی مدت دیابت، و تمام کسانیکه علاوه بر دیابت مبتلا به پرفشاری خون و اختلال چربیهای خون هستند؛ بایستی شدت فعالیت را ازکم شروع کنند (بعنوان مثال از حدود 5 دقیقه ) و بتدریج افزایش دهند چون در غیر اینصورت در خطر حمله قلبی خواهند بود.

بهترین زمان انجام ورزش، زمانی است که فرد آمادگی و امکان بیشتری برای انجام آن دارد و از انجام ورزش، بیشتر لذت می برد. ولی شروع به ورزش، 3 تا 4 ساعت پس از وعده غذائی، بیشترین اثر را بر روی قند خون دارد .

بیمارانی که از داروهائی مانند انسولین و گلی بن کلامید استفاده می کنند بایستی برای کاهش خطر افت قند خون در طی ورزش هميشه تعادل بين ميزان دريافت انسولين يا داروهاي ضد ديابت خوراكي، مصرف كربوهيدرات ها و ميزان ورزش را حفظ كنند و حتي المقدور موارد مذكور را ثابت نگه دارند.  اقدامات زير به منظور كاهش خطر بروز حملات افت قند خون توصيه مي شود:

دارو يا انسولين تجويز شده را هميشه به مقدار توصيه شده توسط پزشك و سرساعت مصرف كنيد.

وعده هاي غذائي و ميان وعده ها را درست سر وقت مصرف كنيد. هميشه با متخصص تغذيه در مورد تركيب رژيم غذائي مناسب براي خودتان مشورت كنيد و هرگز هيچكدام از وعده هاي غذائي يا ميان وعده ها را حذف نكنيد.

در مورد ميزان و نحوه ورزش با پزشك خود مشورت كنيد و هرگز برنامه ورزشي خود را سرخود زياد نكنيد.

درصورتيكه قندخون شما قبل از شروع ورزش از 100 ميليگرم در دسي ليتر كمتر باشد حتماً يك ميان وعده غذائي (مثل يك عدد موز يا يك فنجان آب ميوه) صرف كنيد و حين ورزش نيز مایعات شیرین مانند آب میوه یا ساندیس در دسترس داشته باشيد.

هميشه به مقدار كافي آب بنوشيد.

علایم افت قند خون و نحوه مقابله با آن را به مربی یا یکی از کسانیکه با او ورزش می کنید یاد بدهید.

ترك سيگار:

با توجه به افزايش خطر بالغين به بيماريهاي قلبي-عروقي بايستي تمام عوامل خطرسازي كه خطر اين بيماريها را افزايشمي دهند، كنترل شوند. از جمله مهمترين اين عوامل مصرف سيگار است. سيگار، علاوه بر اينكه خطر سكته قلبي و مغزي را در بيماران ديابتي افزايش مي دهد. خطر عوارض چشمي و كليوي را نيز در بيماران مبتلا به ديابت بشدت افزايش مي دهد، لذا عليرغم اينكه مصرف دخانيات و سيگار، اثر مستقيم روي قندخون ندارد، ترك مصرف آن بشدت در بيماران ديابتي توصيه مي شود .

روشهای داروئی:

برای کنترل قند خون نبایستی به اقدامات غیر داروئی مانند رژیم غذائی و ورزش بسنده کرد و از داروها نیز بایستی کمک گرفت. قند خون اکثر بیماران دیابتی بدون استفاده از داروها به حد مطلوب و مورد نظر نخواهد رسیدو حتي درصورت رسيدن نيز به مدت طولاني پايدار نخواهد ماند. قويترين داروي پائين آورنده قند خون انسولين است؛ ولي معمولاً نيازي به استفاده از آن در شروع ابتلا به ديابت نوع 2 نمي باشد. داروهاي جديدي در حال عرضه به بازار هستند ولي تاثير هيچ يك از داروهاي جديد در پائين آوردن قند خون بيشتر از داروهاي قديمي و موجود نمي باشد.

داروهای خوراکی:

بهترین داروی خوراکی در حال حاضر، قرص متفورمین است که در ابتدا، روزانه یک یا دو عدد قرص 500 میلی گرمی بین غذا یا پس از آن مصرف می شود و در صورت تحمل مقدار آن افزایش می یابد و زمان مصرف آن به قبل از غذا منتقل می شود. در کسانیکه با مصرف این دارو دچار سوزش معده، تهوع، اسهال یا سایر عوارض گوارشی آن می شوندبايستي مقدار دارو کم شود یا از داروهای دیگری بجای آن استفاده گردد. خوشبختانه اکثر مصرف کنندگان این دارو براحتی آنرا تحمل می کنند. این دارو بر خلاف بسیاری از داروهای پائین آورنده قند خون، اثر چاق کنندگی ندارد و حتی ممکن است کمی کاهش وزن نیز ایجاد کند.مصرف اين دارو به تنهائي، منجر به افت شديد قند خون كه نياز به درمان داشته باشد؛ نمي شود. در حال حاضر انواع ايراني و خارجي اين دارو در دسترس است ولي بنظر نمي رسد از نظر اثربخشي تفاوتي با هم داشته باشند.

قرص گلي بنكلاميد: با تحريك ترشح انسولين از لوزالمعده، منجر به كاهش قند خون مي شود و ممكنست در بعضي از بيماران منجر به افزايش وزن و افت قند خون شود. بنابر اين، بيماراني كه از اين دارو يا داروهاي هم خانواده آن مانند گلي كلازيد استفاده مي كنند؛ بايد از علائم افت قند خون اطلاع داشته باشند و اقدامات لازم بهنگام  مواجهه با آن را نيز بدانند.

علائم افت قند خون شامل: احساس گرسنگي، لرزش بدن، عرق كردن، تپش قلب و عصبانيت است. در صورتيكه اقدامات لازم براي مقابله با افت قند خون انجام نشود؛ علائم بعدي كه عبارتند از: سردرد، منگي، اختلال بينائي، رفتارها و حركات غيرعادي و در نهايت تشنج و بيهوشي ايجاد خواهند شد.

اقداماتي كه به هنگام افت قندخون بايستي انجام شوند عبارتند از:

الف) در صورتيكه بيمار هوشيار است: مصرف كمي مايعات شيرين مانند حل شده 4 حبه قند در نصف ليوان آب، يا نصف لیوان آب ميوه يا سانديس يا نوشابه هاي معمولي توصيه مي شود. در صورتيكه ظرف چند دقيقه علائم برطرف نشود؛ همين مقدار را بايستي تكرار كرد وهنگامي كه علائم برطرف شد؛ در صورتيكه هنگام صرف غذا نزديك است؛ بايستي وعده غذائي را زودتر مصرف كرد ولي درصورتيكه فاصله زماني با وعده غذائي زياداست؛ بايد مقداري مواد نشاسته اي مانند يك كف دست نان يا 2 عدد بيسكويت براي جلوگيري از تكرار علائم استفاده كرد.

بايد توجه داشت افرادي كه از داروهاي پايين آورنده قندخون كه عارضه آنها افت قند خون است؛ استفاده مي كنند مانند قرص گلي بنكلاميد يا آمپول انسولين، بايستي وعده هاي غذائي خود را سر ساعت مصرف نمايند؛ در غير اينصورت خطر افت قند خون در آنها افزايش مي يابد. همچنين اين افراد بهتر است در خارج از منزل مقداري مايعات شيرين مانند يك پاكت سانديس يا حداقل كمي شكلات همراه داشته باشند تا در هنگام افت قند خون مصرف نمايند. البته مايعات سريعتر اثر مي كنند؛ بنابراين ترجيح داده مي شوند.

ب) در صورتيكه بيمار هوشيار نباشد خوراندن مايعات خطرناك است و ممكنست وارد راههاي هوائي فرد شود. در اين هنگام ريختن كمي عسل زير زبان بيمار يا تزريق آمپول گلوكاگون و سپس انتقال سريع وي به بيمارستان  توصيه مي شود.