سه دلیل برای ایجاد زخم های بستر مشخص شده است
فشار
فشار طولانی مدت روی پوست، بافت زیرین را تحت فشار قرار می دهد. و در نتیجه جریان خون بافت مختل شده و در نهایت بافت می میرد. این موضوع شایع ترین روش ایجاد زخم های بستر است و به طور کلی بیشتر برای افرادی که بستری هستند، توان جابجایی از تخت یا ویلچر را ندارند و یا قادر به حرکت نیستند رخ می دهد.
نیروی برشی
برش زمانی اتفاق می افتد که سطح پوست ثابت باقی می ماند یا در یک جهت لغزش دارد، در حالی که استخوان یا رباط های زیرین در جهت دیگر حرکت می کنند. این عمل هم باعث کاهش جریان خون و مرگ بافت می شود.
اصطکاک
اصطکاک ادامه دار پوست در برابر یک سطح در طول مدت طولانی باعث می شود که پوست پاره شده و رو به زوال رود.
محل ایجاد زخم بستر
در افرادی که همیشه درازکش به پشت هستند و نمی توانند حرکت کنند:
پشت سر، شانه، آرنج، باتکس، پاشنه
در افرادی که همیشه دراز کش به شانه هستند و نمی توانند حرکت کنند:
گوش، شانه، آرنج، لگن، ران، ساق، پاشنه
در افرادی که همیشه دراز کش بر روی شکم هستند و نمی توانند حرکت کنند:
آرنج، قفسه سینه، زانو، انگشتان
مراحل درمان زخم بستر
اولین قدم در درمان زخم بستر حذف فشار ممتدی است که موجب تشکیل زخم شده است. برای کم کردن فشاراقدامات زیر انجام میشود:
- جابجایی مکرر بیمار
بیمار باید به کمک پرستار یا سایر بستگان مرتبا تغییر وضعیت داده شود و همچنین در وضعیت مناسب قرار گیرد. کسی که دراز کشیده است باید هر یک ساعت یک بار و کسی که در روی صندلی چرخدار مینشیند باید هر ۱۵ دقیقه وضعیت خود را تغییر دهد. همچنین می توان از تجهیزات کمک حرکتی برای جابه جا کردن بیمار بدون فشار زیاد استفاده کرد.
استفاده از بالشت یا بالشتکهای حاوی آب یا هوا میتواند به بیمار کمک کند تا فشار زیادی به محل زخم وارد نشود و همچنین در وضعیت مناسب قرار بگیرد.
- 3) خارج کردن بافت آسیب دیده و مرده زخم بستر
برای اینکه بافتها بهبود یابند ابتدا باید بافت های مرده از بدن خارج شوند. برای این منظور از روش های متفاوتی استفاده میشود که عبارتند از:
- عمل جراحی و خارج کردن بافت آسیب دیده از بدن
- وسایل شستشو تحت فشار یا استفاده از پانسمانهای خاص که موجب کنده شدن بافتهای مرده از زخم میشوند.
- استفاده از مواد شیمایی مخصوص که مانند آنزیم عمل کرده و بافت مرده را در خود حل میکنند.
4) تمیز کردن و پانسمان مرتب زخم بستر
برای جلوگیری از عفونت باید زخم را مرتبا تمیز نگه داشت. زخم مرحله یک را میتوان با آب تمیز و صابون ملایم به طور مرتب شستشو داد ولی وقتی زخم ایجاد شده است شستشو باید با محلول سالین یا نمکی انجام شود. پانسمان موجب خشک نگه داشتن زخم و جلوگیری از ورود میکروب به آن میشود. انواع مختلف پانسمان بصورت گاز، ژل و فوم وجود دارند.
همچنین برای کاهش درد به بیمار داروهایی داده میشود و در صورت عفونی بودن به بیمار آنتی بیوتیک داده می شود.
5) درمان جراحی زخم بستر
گاهی اوقات زخم بستر به حدی شدید شده و رشد میکند که منطقه وسیعی از پوست از بین رفته و بافت های زیرین آن مانند استخوان و تاندونها بدون حفاظ میمانند. در این موارد ممکن است بدن نتواند بافت جدیدی را بر روی استخوان یا تاندون و بصورت جایگزین پوست بسازد. این بیماران معمولا نیاز به عمل جراحی دارند. در این اعمال جراحی بافت های مرده و عفونی کاملا خارج شده و سپس با استفاده از روشهای جراحی ترمیمی از پوست قسمتهای دیگر بیمار استفاده شده و روی استخوان یا تاندون ها پوشانده میشود.
چگونه از ایجاد زخم بستر با زخم فشاری پیشگیری کنیم
پیشگیری از ایجاد زخم فشاری آسانتر و موثرتر از درمان آن است. موثرترین روش در پیشگیری از ایجاد زخم بستر تغییر وضعیت دادن مکرر بیمار است. این تغییر وضعیت دادن باید بصورت مکرر و مرتب باشد.
در حین تغییر وضعیت باید بدن را در وضعیت هایی قرار داد تا قسمت هایی که بیشتر در معرض زخم فشاری هستند تحت فشار کمتری قرار گیرند.پوست باید مرتبا تمیز شود. وضعیت تغذیه بیمار هم باید خوب باشد. تشکهای مواج میتوانند مانع ایجاد زخم بستر شوند.
دست کم هر 2 ساعت برای از بین بردن فشار، موقعیت بیمار را تغییر دهید.
از بالش، پوست گوسفند، فوم پد و پودر که میتواند به کاهش فشار کمک کند استفاده کنید.
وعده های غذایی خوب و متعادل کننده با کالری کافی برای بیمار اماده کنید.
بیمار هرروز مقدار زیادی آب (8 تا 10 فنجان ) بنوشد.
ورزش روزانه، از جمله طیف وسیعی از حرکات ورزشی داشته باشد.
پوست بیمار را تمیز و خشک نگه دارید.
درمان زخم بستر در سالمندان
استفاده از برخی ویتامین ها از جمله ویتامینA ، C و املاحی مانند زینک (روی) می تواند به بهتر شدن و التیام سریع تر زخم بستر و بهبود بیماری سالمندکمک کند.
چنانچه زخم بسترعمقی باشد باید با مواد ضدعفونی کننده زخم را شست تا از سوار شدن عفونت پیشگیری شود و در صورت لزوم باید آنتی بیوتیک خوراکی مصرف کرد
آموزش افرادی که با سالمند و بیمار در حال زندگی هستند اهمیت ویژه ای در درمان زخم بستر در منزل دارد.
آموزش رعایت پوزیشن های سالمند و تغییر پوزیشن متناوب و کاهش فشار در ناحیه زخم بستر بیمار مهمترین اصل است
گروهی از پماد های ترمیم کننده زخم بستر
پماد آلفا :
این پماد، محصول ترمیم کننده گروه رژودرم است که با خاصیت باکتریواستاتیک خود نقش مهمی در پیشگیری و کنترل عفونت زخم بستر دارد.
با استفاده از این محصول و به کار بستن توصیه‌های مربوط به زخم بستر که در راهنمای مصرف آلفا آمده است میتوان به ترمیم این زخمها کمک کرد.
با استفاده از آلفا نیازی به دبریدمان‌های دردناک و مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها به صورت بی‌رویه نیست؛
همچنین التهاب و درد بیمار کاهش می‌یابد. مجموع این امتیازات آلفا را به عنوان یک ترمیم کننده مناسب زخمهای بستر معرفی میکند.
کرم اسکار رژودرم:
این کرم میتواند خارش های مقاوم دوران بهبود زخم را کنترل نماید، و در عین حال از ایجاد اِسکار پیشگیری نماید
پماد کالاندولا برای زخم بستر
با توجه به ارزانی و در دسترس بودن می تواند در درمان زخم های فشاری مورداستفاده قرار گیرد و در بهبود زخم موثر می باشد و به عنوان یک روش درمانی در بیمارستان ها و منازل برای درمان زخم های فشاری بیماران تجویز و استفاده شود.
آیا زخم بستر کشنده است
هنگامی که زخم بستر به مراحل بعدی پیشرفت می کند، می تواند منجر به عوارض دیگری نیز شود که برای بیماران مرگبار است. سه مورد از عوارضی که باعث مرگ و میر ناشی از زخم بستر می شوند، استئومیلیت، سپسیس، و گانگرن هستند.
استئومیلیت: استئومیلیت بیماری عفونت استخوان است. عفونت از بافت آسیب دیده شروع می شود، به داخل جریان خون منتقل شده و سپس به استخوان می رسد. اغلب عفونت استخوان در مرحله ۴ زخم بستر شروع می شود.
سپسیس: سپسیس یا گندخونی بیماری است که در آن باکتری از زخم بستر وارد جریان خون می شود و دیگر قسمت های بدن را آلوده می کند. سپسیس اگر به سرعت درمان نشود ممکن است منجر به نارسایی اندام و مرگ بیمار شود.
گانگرن: گانگرن وضعیتی است که در آن بافت بدن به دلیل از دست دادن خون از بین می رود. در بیماران با زخم بستر، از دست دادن خون به علت عفونت ناحیه زخم است.
مرگ: بدون درمان سریع و مناسب، این سه شرایط ممکن است منجر به مرگ بیمار دارای زخم بستر شود. در واقع در موارد شوک سپسیسی، میزان مرگ و میر به میزان ۵۰ درصد است. این درصد بسیار بالایی است و باید تمام اقدامات پیشگیرانه و درمانی مناسب برای زخم بستر با هدف جلوگیری از این عوارض مرگبار و تهدید کننده زندگی صورت پذیرد.
سوالات رایج درباره زخم بستر
چه مراقبت هایی برای بیماران قطع نخاع جهت پیشگیری از زخم بستر پیشنهاد می کنید؟
از مراقبت های مهم برای بیماران قطع نخاع استفاده از تشک مواج در مرحله اول است، سپس ماساژهای روزانه به صورت مرتب و همچنین جابجایی مرتب هر 2 ساعت یکبار بخصوص در مناطق فشار و در نهایت استفاده از پانسمان فیلم شفاف به صورت پیشگیرانه. این پانسمان ضدآب می باشد و تا چندین روز می تواند بر روی پوست سالم بیمار جهت پیشگیری بماند.
تشک مواج چیست؟
تشک مواج فشار را کم می کند و به کاهش ایجاد زخم های فشاری کمک می کند. هنگامی که بیمار در بستر می باشد، بی حرکتی باعث جلوگیری از گردش خون می شود. تماس دائمی بین بدن و تشک باعث ایجاد نقاط فشاری می شود که عروق خونی کوچک را می بندد و باعث قطع اکسیژن و انتقال مواد مغذی به پوست و بافت می شود.
آیا استفاده از تشک مواج برای درمان بیمارانی که دچار زخم بستر هستند مؤثر می باشد؟
تشک مواج با کم کردن فشار در نواحی که بیشتر مستعد زخم های فشاری هستند و همچنین با ایجاد حالت گردشی که در بدن بیمار ایجاد می کند کمک به خونرسانی بهتر و در نتیجه کمک می کند که بیمار کمتر در معرض ابتلا به زخم بستر شود. لازم به ذکر است تشک مواج به تنهایی و بدون جابجایی بیمار نمی تواند از زخم بستر جلوگیری نماید.
آیا شکستگی لگن موجب ایجاد زخم بستر می شود؟
هر گونه تحرکی که باعث شود در یک منطقه بافتی فشاری بیش از 32 میلیمتر جیوه وارد شود باعث ایجاد زخم خواهد شد.
چه پیشنهادی برای درمان خانگی زخم بستر در مراحل اولیه دارید؟
در درجه اول مهمترین قسمت درمان در زخم بستر برطرف کردن عامل ایجاد یعنی فشار می باشد. بعد از جابجایی مرتب بیمار هر 2 ساعت یکبار و ماساژ مناطق فشار و همچنین استفاده از پانسمان های فیلم جهت بهتر شدن خونرسانی و همچنین محافظت از پوست که کمک شایانی به درمان زخم بستر در مراحل اولیه می کند.
آیا زخم بستر موجب مرگ می شود؟
زخم بستر در صورت عفونی شدن به شکلی که عفونت زخم وارد خون شود می تواند باعث مرگ بیمار شود.
چه پانسمانی برای بهبود زخم بستر پیشنهاد می کنید؟
پانسمان هایی که جنس پلی اورتان(پانسمان های فیلم)می باشند می توانند به عنوان یک لایه محافظتی در مراحل اولیه ایجاد زخم بستر کمک کننده باشند.
آیا درمان زخم بستر به کمک روش های سنتی امکان پذیر است؟
با توجه به درمان های مدرن و روش های پیشنهادی جدید مبنی بر درمان به روش مرطوب بهترین درمان پیشنهادی پانسمان های مرطوب می باشد که می تواند رطوبت کافی را به طور هوشمند به زخم برساند.
مهمترین درمان در زخم بستر در مراحل پیشرفته چیست؟
اولین و مهمترین درمان در زخم بستر در مراحل پیشرفته که استخوان و ماهیچه درگیر شده، ابتدا برداشتن بافت های مرده به روش جراحی می باشد، سپس استفاده از پانسمان های مرطوب ( تندروت پلاس) و یا ژل ها می باشد.
بهترین راه برای پیشگیری از زخم بستر چیست؟
بهترین روش استفاده از پانسمان های فیلم می باشد که امکان استفاده آن بر روی پوست سالم می باشد و به عنوان یک محافظ، از پوست مراقبت می کنند.
آیا درمان زخم بستر به کمک لارو درمانی امکان پذیر است؟
در مواردی که بیمار شرایط برداشتن بافت های مرده از طریق جراحی را ندارد می توان به کمک لاروها زخم را از بافت های مرده تمیز کرد.
آیا زخم بستر را می توان با عسل درمان کرد؟
یکی از روش های درمانی در درمان زخم های فشاری و یا بستر استفاده از پانسمان های عسل می باشد. البته پانسمان های عسل با عسل خوراکی متفاوت می باشد و به صورت علمی مجاز به استفاده از عسل خوراکی در زخم های باز نمی باشیم.
چگونه از عفونی شدن زخم بستر جلوگیری کنیم؟
استفاده همزمان بیمار از آنتی بیوتیک و همچنین پانسمان مناسب بسته به نوع زخم می تواند از عفونی شدن یا پیشرفت عفونت جلوگیری نماید.
مهمترین علت ایجاد زخم بستر چیست؟
مهمترین عامل فشاری می باشد که در اثر بی تحرکی ایجاد می شود. فشار بیش از 32 میلیمتر جیوه به پوست باعث ایجاد زخم بستر می شود.بیماری که در بستر می باشد به طور روتین باید هر 2 ساعت یکبار جابجا شود.
آیا زخم بستر تنها در سالمندان ایجاد می شود و یا امکان بوجود آمدن آن در افراد دیگر نیز وجود دارد؟
به طور کلی زخم بستر در بیمارانی که کم تحرک هستند و یا کاملا بی حرکت هستند ایجاد می شود. البته سن و سال و تغذیه نامناسب می تواند در روند پیشرفت زخم موثر باشد اما تمامی بیماری هایی که منجر به بی تحرکی می شود از قبیل ضایعات نخاعی و یا MS و یا مرگ مغزی بدون در نظر گرفتن سن و سال می تواند باعث ایجاد زخم بستر شود.
مراحل ایجاد زخم بستر را شرح دهید.
ابتدا پوست در مناطق فشار به رنگ قرمز در می آید، سپس در مراحل بعدی تمامیت پوست از بین می رود و سپس بافت های زیرین نیز درگیر می شوند.
چطور می توان زخم بستر را در خانه پانسمان کرد؟
برای درمان زخم بستر در منزل اولین و مهمترین کار جابجایی بیمار می باشد، سپس استفاده از پانسمان های فیلم در مراحل اولیه و سپس در مراحل پیشرفته در صورت عدم نیاز به جراحی می توان از پانسمان های مرطوب (تندروت پلاس)استفاده کرد.
آیا انجام عمل جراحی در زخم بستر باعث تریع روند بهبودی زخم می شود؟
عمل جراحی یا دیریدمان اولین و مهمترین اولویت در درمان زخم بستر می باشد. برداشتن بافت مرده کمک شایانی به تسریع درمان خواهد کرد.
زخم بستر بیشتر در کدام قسمت های بدن بوجود می آید؟
زخم بستر می تواند بر روی تمامی برجستگی های استخوانی که نقاط فشار نامیده می شوند ایجاد شود. به طور مثال ناحیه ساکروم، ناحیه ایلیاک، روی شانه ها، قوزک پا و …
چگونه می توان از پیشرفت زخم بستر جلوگیری کرد؟
بهترین روش جلوگیری در پیشرفت زخم بستر جابجایی مرتب بیمار هر 2 ساعت کبار می باشد. خشک نگه داشتن زیر بیمار، همچنین نکشیدن بیمار بر روی ملحفه و همچنین ماساژ پوست می تواند کمک های شایانی به جلوگیری از زخم بستر نماید.
برای درمان زخم بستر به چه متخصصی باید مراجعه کرد؟
برای درمان زخم بستر می توانیم به کلینیک های درمان زخم که کارشناسان زخم در آن فعالیت دارند مراجعه کرد.
چه برنامه غذایی برای درمان زخم بستر مناسب می باشد؟
تغذیه سالم و سرشار از پروتوئین، امگا3 و همچنین سرشار از سبزیجات می تواند به درمان زخم بستر کمک کند.
آیا زخم بستر می تواند باعث قطع عضو شود؟
در صورتی که زخم بستر در نواحی متعدد فشار مانند پاشنه پا ایجاد شود، در صورتی که درمان مناسب صورت نپذیرد می تواند باعث قطع عضو شود.
