زخم پای دیابتی یه مشکل خیلی جدیه که حدود ۱۵ تا ۲۵ درصد از افرادی که دیابت دارن باهاش درگیر میشن. این زخم‌ها وقتی به وجود میان که گردش خون مختل میشه و اعصاب پا آسیب می‌بینن. وقتی صحبت از درمان زخم پای دیابتی میشه، پزشک‌ها معمولاً از تمیز کردن بافت‌های مرده، پانسمان‌های مخصوص، آنتی‌بیوتیک برای مبارزه با عفونت، و روش‌های جدیدی مثل فاکتورهای رشد و سلول‌درمانی استفاده می‌کنن. چیزایی که خیلی مهمن تو درمان این مشکل شامل کنترل دقیق قند خون، استفاده از کفش‌های طبی مناسب برای کم کردن فشار روی زخم، و بهتر کردن گردش خون با داروهای خاص میشه. نباید فراموش کرد که مراقبت‌های پیشگیرانه مثل معاینه‌های منظم پا و آموزش درست به بیمار، خیلی مهمه تا از عوارض وحشتناکی مثل قطع عضو جلوگیری بشه.

زخم پای دیابتی چیست؟ 

زخم پای دیابتی مشکلی جدیه که پای افراد دیابتی رو درگیر می‌کنه. این زخم‌ها معمولاً جاهایی که فشار زیادی روی پا هست مثل کف پا، انگشت‌ها و پاشنه پیدا میشن. دو دلیل اصلی داره: یکی آسیب اعصاب که باعث میشه درد و فشار رو کمتر حس کنین، و دیگری مشکل گردش خون که باعث میشه زخم‌ها خیلی دیر خوب بشن. مشکل اینجاست که چون درد رو درست حس نمی‌کنین، ممکنه اصلاً متوجه زخم نشین و همین باعث بدتر شدن اوضاع میشه. قند خون بالا هم محیط خوبی برای رشد باکتری‌ها فراهم می‌کنه و احتمال عفونت رو بالا می‌بره. این زخم‌ها می‌تونن از یه خراش کوچیک شروع بشن و اگه به موقع درمان نشن، می‌تونن به مشکلات خطرناکی مثل عفونت عمیق، مرگ بافت و حتی قطع عضو منجر بشن. به همین خاطر، چک کردن روزانه پاها، رعایت تمیزی، کنترل دقیق قند خون و مراجعه سریع به پزشک اگه زخم یا تغییر رنگی دیدین، خیلی مهمه.

ویژه : کلینیک زخم

پاتوفیزیولوژی زخم پای دیابتی

زخم پای دیابتی از یک روند پیچیده شروع میشه که همه چیز با بالا موندن قند خون برای مدت طولانی آغاز میشه. وقتی قند خون بالا میره، پروتئین‌های بدن قندی میشن و موادی به اسم AGE تولید میشن که مستقیماً به اعصاب و رگ‌های خونی آسیب می‌زنن. این آسیب باعث میشه اعصاب پا دچار مشکل بشن که سه جور تأثیر داره: اول اینکه حس درد و فشار کم میشه، دوم اینکه عضلات کوچیک پا ضعیف میشن و شکل پا تغییر می‌کنه، و سوم اینکه پوست خشک میشه چون عرق کردن کمتر میشه. همزمان، رگ‌های خونی هم آسیب می‌بینن و خون‌رسانی مختل میشه، در نتیجه اکسیژن کمتری به بافت‌ها می‌رسه. این شرایط استرس اکسیداتیو رو زیاد می‌کنه و سیستم ایمنی ضعیف میشه، پس بدن نمی‌تونه درست با عفونت مبارزه کنه یا زخم‌ها رو ترمیم کنه. وقتی عضلات پا ضعیف میشن، فشار روی کف پا نامتعادل پخش میشه و جاهایی که فشار زیادی روشون هست، مستعد زخم شدن میشن. چون حس محافظتی پا کم شده، فرد متوجه آسیب‌های کوچیک نمیشه و ادامه فشار روی نقاط آسیب‌دیده باعث میشه زخم بزرگتر و عمیق‌تر بشه.

مرتبط: درمان زخم سوختگی

علل اصلی ایجاد زخم

زخم پای دیابتی به چند دلیل مهم ایجاد میشه که دونستن اونها واسه پیشگیری و درمانش خیلی مهمه. یکی از دلایل اصلی، آسیب اعصاب پاست که باعث میشه درد و فشار رو کمتر حس کنین. وقتی حس پاها کم میشه، متوجه زخم‌های کوچیک نمیشین و همین باعث میشه زخم‌ها سریع بزرگتر بشن. مشکل دیگه، اختلال گردش خونه که اکسیژن کمتری به بافت‌ها میرسونه و باعث میشه زخم‌ها دیرتر خوب بشن. فشار زیاد روی بعضی قسمت‌های پا، مخصوصاً اگه کفش مناسبی نپوشین، میتونه باعث زخم‌های عمیق بشه. قند خون بالا هم محیط خوبی برای رشد میکروب‌ها فراهم میکنه و خطر عفونت رو بیشتر میکنه. عوامل دیگه مثل تغییر شکل پا، عفونت‌های قبلی و تمیز نگه نداشتن پاها هم میتونن مشکل‌ساز باشن. در آخر، اگه این مسائل رو بشناسین و پاهاتون رو مرتب چک کنین، قند خونتون رو کنترل کنین و کفش مناسب بپوشین، میتونین جلوی این زخم‌ها رو بگیرین و کیفیت زندگیتون رو بهتر کنین.

متن انگلیسی از منبع:
“In patients with diabetes, foot ulcers are preceded by repetitive stress and unrecognized injury secondary to peripheral neuropathy. The triad of neuropathy, deformity, and trauma is present in almost two-thirds of patients with diabetic foot ulcers. Vascular complications, particularly peripheral arterial disease (PAD), significantly impair wound healing and increase the risk of limb-threatening infections.”

منبع:
StatPearls (NCBI) – Diabetic Foot Ulcer

---

ترجمه به فارسی:
“در بیماران مبتلا به دیابت، زخمهای پا نتیجه استرس مکرر و آسیبهای تشخیص داده نشده ناشی از نوروپاتی محیطی (آسیب عصبی) است. ترکیب سهگانه «نوروپاتی، تغییر شکل پا و آسیبهای تروماتیک» در تقریباً دو سوم بیماران مبتلا به زخم پای دیابتی دیده میشود. عوارض عروقی، بهویژه بیماری شریان محیطی (PAD)، بهبود زخم را بهشدت مختل کرده و خطر عفونتهای تهدیدکننده اندام را افزایش میدهند.”

درجه‌بندی شدت زخم پای دیابتی را چگونه تشخیص دهیم؟

سیستم درجه‌بندی واگنر یه روش طبقه‌بندیه که دکترها برای بررسی شدت زخم‌های پای دیابتی ازش استفاده می‌کنن. این سیستم کمک می‌کنه تا پزشک‌ها بتونن دقیق‌تر وضعیت زخم رو تشخیص بدن و برنامه درمانی مناسب براش تعیین کنن. طبقه‌بندی واگنر شامل شش درجه مختلفه که به دکترها کمک می‌کنه بفهمن زخم در چه مرحله‌ای قرار داره تا بهترین روش درمانی رو براش انتخاب کنن.

1. درجه 0: پوست سالم و بدون زخم، اما ممکن است تغییرات در حس یا گردش خون وجود داشته باشد.
2. درجه 1: زخم سطحی که به پوست آسیب می‌زند و در عمق نفوذ نمی‌کند.
3. درجه 2: زخم عمیق‌تر که به بافت زیرین (چربی) نفوذ کرده، اما به تاندون یا استخوان آسیب نمی‌زند.
4. درجه 3: زخم عمیق که به بافت‌های زیرین مانند تاندون یا استخوان آسیب می‌زند و ممکن است عفونت وجود داشته باشد.
5. درجه 4: زخم‌های عمیق با عفونت‌های شدید که به بافت‌های نرم و استخوان آسیب می‌زند و ممکن است نیاز به قطع عضو داشته باشد.
6. درجه 5: زخم‌های بسیار شدید که منجر به گانگرن و نیاز به قطع عضو می‌شود.

تشخیص شدت زخم پای دیابتی با استفاده از این درجه‌بندی به پزشکان کمک می‌کند تا درمان‌های مناسب را انتخاب کنند و از عوارض جدی جلوگیری کنند.

علائم و نشانه‌های زخم پا

زخم پای دیابتی معمولاً با علامت‌های خاصی همراهه که اگه زود تشخیص داده بشن، میشه از مشکلات جدی‌تر جلوگیری کرد. یکی از اولین نشونه‌ها، تغییر در حس پاهاست که ممکنه به صورت کم شدن حس درد، گزگز کردن یا بی‌حسی خودشو نشون بده. این علامت‌ها به خاطر آسیبی که دیابت به اعصاب میزنه ایجاد میشن. زخم‌های پای دیابتی معمولاً جاهایی که فشار زیادی روشون هست مثل کف پا، انگشت‌ها و پاشنه پیدا میشن و ممکنه به شکل قرمزی، ورم یا زخم باز دیده بشن. گاهی وقت‌ها این زخم‌ها عفونت می‌کنن و علامت‌هایی مثل چرک، بوی بد و گرم شدن محل زخم پیدا میشه. تغییر رنگ پوست، مثل سیاه یا زرد شدن، هم می‌تونه نشونه‌ای از عفونت یا مرگ بافت باشه. افراد دیابتی باید به هر تغییری در ظاهر پاهاشون، حتی زخم‌های کوچیک، خراش یا تغییر رنگ پوست دقت کنن و اگه این نشونه‌ها رو دیدن، سریع به دکتر مراجعه کنن. تشخیص زودهنگام و درمان درست می‌تونه جلوی عوارض جدی رو بگیره و به سالم موندن پاها کمک کنه.

چه زمانی فوراً به پزشک مراجعه کنیم؟

زخم پای دیابتی می‌تونه عوارض خطرناکی داشته باشه، پس شناختن علامت‌های اورژانسی و رفتن سریع پیش دکتر خیلی مهمه. اگه بیمار هر کدوم از این نشونه‌ها رو دید، باید بدون معطلی به پزشک مراجعه کنه:

1. افزایش درد: اگر درد در ناحیه زخم به طور ناگهانی افزایش یابد، این می‌تواند نشانه‌ای از عفونت یا گانگرن باشد.
2. تورم و قرمزی شدید: تورم و قرمزی که به سرعت در حال گسترش است، می‌تواند نشان‌دهنده عفونت عمیق باشد.
3. ترشح چرکی یا بوی نامطبوع: وجود ترشح چرکی یا بوی نامطبوع از زخم می‌تواند نشانه‌ای از عفونت جدی باشد.
4. تب و لرز: تب بالای ۳۸ درجه سانتی‌گراد و لرز می‌تواند نشان‌دهنده عفونت سیستمیک باشد که نیاز به درمان فوری دارد.
5. تغییر رنگ پوست: سیاه شدن یا زرد شدن پوست در ناحیه زخم می‌تواند نشانه‌ای از مرگ بافتی باشد.
6. عدم بهبودی زخم: اگر زخم پس از چند روز درمان بهبود نیابد یا بدتر شود، باید به پزشک مراجعه کرد.

تشخیص و درمان زودهنگام این علائم می‌تواند به جلوگیری از عوارض جدی و حفظ سلامت پاها کمک کند.

راهکارهای پیشگیری از زخم پا

زخم پای دیابتی عارضه‌ای جدیه که میشه با مراقبت‌های درست جلوش رو گرفت. کنترل قند خون (هموگلوبین A1c زیر ۷٪) مهم‌ترین کاریه که باید انجام بدین. حتماً هر روز با آینه پاهاتون رو چک کنین، مخصوصاً جاهایی که به سختی می‌بینین.

پاهاتون رو با آب ولرم (۳۵ تا ۳۷ درجه) بشورین و بین انگشت‌ها رو خوب خشک کنین تا قارچ رشد نکنه. از کرم‌های مرطوب‌کننده با اوره (۱۰ تا ۲۰ درصد) استفاده کنین تا پوستتون ترک نخوره، ولی این کرم‌ها رو بین انگشت‌ها نزنین.

کفش طبی مناسب با پنجه گشاد و عمق کافی بپوشین تا فشار روی استخون‌های پا کم بشه. هیچ‌وقت، حتی توی خونه، با پای برهنه راه نرین.

روزی ۳۰ دقیقه پیاده‌روی کنین تا گردش خون پاهاتون بهتر بشه. سیگار رو ترک کنین و چربی و فشار خونتون رو زیر ۱۴۰/۹۰ نگه دارین.

هر ۳ تا ۶ ماه به متخصص مراجعه کنین تا وضعیت اعصاب و رگ‌های پاتون رو چک کنه. تشخیص زودهنگام آسیب‌های کوچیک می‌تونه از زخم‌های بزرگ و عمیق جلوگیری کنه.

چطور پاهامون رو هر روز در خونه چک کنیم

چک کردن روزانه پاها یکی از مهم‌ترین کارهایی هست که افراد دیابتی باید حتماً انجام بدن. می‌تونین با یه آینه، قسمت‌هایی از پاهاتون که به سختی می‌بینین رو بررسی کنین و دنبال زخم، خراش یا تغییر رنگ پوست بگردین. این معاینه کمک می‌کنه هر مشکلی رو زود تشخیص بدین و نذارین بدتر بشه.

کفش مناسب دیابتی‌ها چه شکلیه؟

کفش‌های مناسب برای افراد دیابتی باید چند ویژگی مهم داشته باشن. پنجه کفش باید پهن باشه، عمق کافی داشته باشه و کفی نرم و راحتی داشته باشه. این ویژگی‌ها کمک می‌کنن فشار روی همه قسمت‌های پا یکسان پخش بشه و از زخم شدن پا جلوگیری کنه. یادتون باشه کفش‌هاتون باید از موادی ساخته شده باشن که هوا رو از خودشون رد کنن تا پاهاتون عرق نکنه و دچار عفونت نشین.

قند خونتون رو دقیق کنترل کنید تا زخم نگیرید

کنترل دقیق قند خون یکی از مهم‌ترین کارها برای جلوگیری از زخم پای دیابتی هست. وقتی قند خون بالا میره، می‌تونه به اعصاب پاها آسیب بزنه و حس پاها رو کم کنه، که این خطر زخم شدن پا رو بیشتر می‌کنه. با اندازه‌گیری منظم قند خونتون و رعایت رژیم غذایی درست، می‌تونین جلوی عوارض جدی و خطرناک رو بگیرین.

چه غذاهایی بخوریم تا پاهامون زخم نشه

رژیم غذایی سالم و متعادل می‌تونه به سلامت پاهاتون کمک کنه و از زخم‌های دیابتی جلوگیری کنه. غذاهایی که فیبر، پروتئین و ویتامین زیاد دارن، مخصوصاً ویتامین C و E، به بهتر شدن گردش خون و ترمیم بافت‌ها کمک می‌کنن. یادتون باشه مصرف قند و چربی‌های اشباع شده رو کم کنین تا قند خونتون بهتر کنترل بشه.

چطور از پاهامون مراقبت کنیم وقتی دیابت داریم

مراقبت از پاها شامل شستن روزانه، خشک کردن کامل و استفاده از کرم‌های مرطوب‌کننده میشه. پاهاتون رو هر روز با آب ولرم و صابون ملایم بشورین تا از عفونت و خشکی پوست جلوگیری کنین. استفاده از کرم‌های مرطوب‌کننده که اوره دارن می‌تونه جلوی ترک خوردن پوست رو بگیره و به سالم موندن پاهاتون کمک کنه.

روش‌های جدید درمان زخم دیابتی‌

درمان‌های جدید و مدرن

روش‌های تازه درمان زخم پای دیابتی واقعا پیشرفت کرده و راه‌های جدیدی برای درمان این مشکل پیدا شده. یکی از این درمان‌های جدید، استفاده از سلول‌های بنیادی هست که خیلی به ترمیم بافت کمک می‌کنه و تحقیقات نشون داده تا هفتاد درصد زخم‌های مزمن رو خوب می‌کنه.

یه روش دیگه که خیلی جواب داده، استفاده از پی‌آر‌پی هست که از خون خود مریض گرفته میشه. این روش با تغلیظ فاکتورهای رشد، سرعت خوب شدن زخم رو تا چهل درصد بیشتر می‌کنه. مخصوصا برای زخم‌هایی که با درمان‌های معمولی خوب نمیشن، خیلی موثره.

اکسیژن درمانی فشار بالا هم یه روش دیگه‌ست که با رسوندن اکسیژن بیشتر به بافت‌های آسیب دیده، سرعت بهبودی رو بین بیست و پنج تا سی و پنج درصد بالا می‌بره و احتمال عفونت رو هم کم می‌کنه.

پانسمان‌های جدید و هوشمند که با نقره و عسل مانوکا ساخته شدن، خیلی قوی عمل می‌کنن و تا شصت درصد از عفونت جلوگیری می‌کنن. این پانسمان‌ها محیط مناسبی برای خوب شدن زخم ایجاد می‌کنن.

وکیوم تراپی یا همون درمان با فشار منفی، یه روش دیگه‌ست که مایعات اضافی رو می‌کشه بیرون و گردش خون رو بهتر می‌کنه. این روش سرعت تشکیل بافت جدید رو تا چهل و پنج درصد زیاد می‌کنه.

روش‌های جدید برداشتن بافت مرده هم اومده که خیلی دقیق و تمیز کار می‌کنن. این روش‌ها که شامل روش آنزیمی و آب درمانی میشن، بافت‌های مرده رو برمی‌دارن بدون اینکه به بافت‌های سالم آسیب برسونن.

جالب اینجاست که وقتی چند تا از این روش‌ها رو با هم استفاده می‌کنن، نتیجه خیلی بهتری می‌گیرن. این ترکیب درمانی باعث میشه زخم سریع‌تر خوب بشه و احتمال برگشتش هم کمتر بشه. این موضوع امید زیادی به بیمارای دیابتی داده که می‌تونن زخم‌هاشون رو کامل درمان کنن.

انواع پانسمان

پانسمان‌های مدرن مثل هیدروکلوئید، آلژینات، فوم و نقره‌دار، با ایجاد یه محیط مرطوب و کنترل ترشحات زخم، کمک می‌کنن زخم پای دیابتی سریع‌تر خوب بشه. پانسمان‌های نقره‌دار با خاصیت ضدمیکروبی که دارن، مخصوصاً برای زخم‌های عفونی عالی هستن، در حالی که هیدروکلوئیدها برای استفاده طولانی مدت و حفظ رطوبت زخم خیلی مناسب‌تر هستن. اینکه کدوم نوع پانسمان انتخاب بشه، بستگی داره به شکل زخم و میزان ترشحاتی که داره.

پانسمان‌های پیشرفته‌ای مثل هیدروکلوئید که رطوبت رو حفظ می‌کنه، آلژینات که ترشحات زیاد رو جذب می‌کنه، فوم که از فشار جلوگیری می‌کنه و نقره‌دار که میکروب‌ها رو از بین می‌بره، با ایجاد محیط مناسب برای ترمیم، جلوی عفونت رو می‌گیرن و سرعت بازسازی بافت رو تا چهل درصد بیشتر می‌کنن. انتخاب نوع پانسمان بر اساس عمق زخم، مقدار ترشحات و وجود عفونت انجام میشه.

درمان زخم دیابتی با اوزون

اوزون‌تراپی، با دوز هفتاد میکروگرم بر دسی‌لیتر توی ده جلسه، می‌تونه به خوب شدن زخم‌های دیابتی که با درمان‌های معمولی خوب نمیشن، کمک کنه. اوزون با بهتر کردن گردش خون موضعی، سوخت و ساز قند و فعال کردن سیستم دفاعی بدن، یه محیط مناسب برای ترمیم بافت درست می‌کنه و خطر قطع عضو رو کم می‌کنه. این روش درمانی جدید، مخصوصاً برای زخم‌هایی که عفونت دارن و به آنتی‌بیوتیک‌ها جواب نمیدن، خیلی امیدوارکننده‌ست.

با تزریق گاز اوزون پزشکی (با غلظت سی تا شصت میکروگرم بر میلی‌لیتر)، اکسیژن‌رسانی به محل زخم و فعالیت آنتی‌اکسیدانی بدن بیشتر میشه و تحقیقات نشون میده هفتاد و هشت درصد زخم‌های سرسخت توی هشت هفته به بهبودی قابل توجهی می‌رسن. این روش با تحریک فاکتورهای رشد وی‌ای‌جی‌اف و تی‌جی‌اف-بتا، رگ‌سازی و تولید کلاژن رو سرعت میده.

لارو درمانی زخم

ماگوت‌تراپی، یه روش خاص برای پاکسازی زیستی زخم‌های دیابتی هست که با استفاده از لاروهای تمیز و استریل مگس لوسیلیا سریکاتا انجام میشه. این لاروها با ترشح آنزیم‌های گوارشی، بافت‌های مرده و عفونی رو به طور دقیق از بین می‌برن و به بافت‌های سالم هیچ آسیبی نمی‌رسونن، در ضمن به کنترل عفونت و سریع‌تر خوب شدن زخم هم کمک می‌کنن.

لاروهای استریل لوسیلیا سریکاتا با ترشح آنزیم‌هایی مثل کلاژناز و دفنزین، بافت مرده رو به صورت انتخابی هضم می‌کنن و در نود درصد موارد، عفونت‌های خطرناک ام‌آر‌اس‌ای رو طی سه جلسه کاملاً از بین می‌برن. این روش زیستی پاکسازی زخم، یه جایگزین کم‌عارضه برای عمل جراحی در زخم‌های عمیق به حساب میاد.

لیزر و درمان زخم پا

لیزردرمانی با لیزر کم‌توان، یه روش غیرتهاجمی هست که با تحریک سلول‌های پوستی و افزایش خون‌رسانی به محل زخم، باعث میشه زخم پای دیابتی سریع‌تر خوب بشه. این روش با کم کردن التهاب و درد، کیفیت زندگی بیمارها رو بهتر می‌کنه و می‌تونه به‌عنوان یه درمان کمکی در کنار روش‌های دیگه استفاده بشه.

تابش لیزر کم‌توان (با طول موج ششصد و سی و دو تا نهصد و چهار نانومتر) با فعال کردن سیتوکروم اکسیداز میتوکندری، تولید انرژی سلول‌ها رو تا دویست و پنجاه درصد بیشتر می‌کنه و باعث تکثیر سلول‌های فیبروبلاست میشه. برنامه استاندارد درمان شامل ده جلسه پنج دقیقه‌ای با انرژی چهار تا ده ژول بر سانتی‌متر مربع هست.

وکیوم تراپی زخم بیماران دیابتی

وکیوم‌تراپی یا ان‌پی‌دابلیو‌تی، با استفاده از فشار منفی کنترل‌شده، ترشحات اضافی رو از بین می‌بره، تورم رو کم می‌کنه و باعث میشه بافت جدید توی زخم پای دیابتی تشکیل بشه. این روش، با ایجاد یه محیط مناسب برای ترمیم زخم، مخصوصاً واسه زخم‌های عمیق و مزمن، کمک می‌کنه زخم سریع‌تر خوب بشه و خطر قطع عضو کمتر بشه.

سیستم فشار منفی (صد و بیست و پنج تا صد و پنجاه میلی‌متر جیوه) با از بین بردن تورم، افزایش جریان خون مویرگی تا سه برابر و کمک به تشکیل ماتریکس خارج سلولی، سرعت تشکیل بافت گرانوله رو تا شصت درصد بیشتر می‌کنه. این روش برای زخم‌های درجه سه واگنر که ترشحات زیادی دارن، بهترین روش درمانی به حساب میاد. WOUNDSINTERNATIONAL.COM, 

درمان زخم پا با پلاسما

پلاسما درمانی یا پی‌آر‌پی، با استفاده از پلاسمای پر از پلاکت که از خون خود بیمار گرفته میشه، مواد مفید رشد رو به محل زخم می‌رسونه و باعث میشه بافت سریع‌تر ترمیم بشه. پی‌آر‌پی با کمک به ساخت رگ‌های جدید، تولید کلاژن و کم کردن التهاب، زخم پای دیابتی رو بهتر می‌کنه و احتمال عفونت رو هم پایین میاره.

تزریق موضعی پی‌آر‌پی با غلظت یک تا یک و نیم میلیون پلاکت در هر میکرولیتر، فاکتورهای رشد پی‌دی‌جی‌اف و ای‌جی‌اف رو آزاد می‌کنه و تحقیقات نشون میده هشتاد و پنج درصد زخم‌ها تو دوازده هفته کاملاً پوست جدید میارن. این روش مخصوصاً برای کسایی که عصب‌های پاشون به خاطر دیابت آسیب دیده خیلی خوب جواب میده.

سلول‌های بنیادی

سلول‌درمانی و ژن‌درمانی، روش‌های پیشرفته‌ای هستن که با استفاده از سلول‌های بنیادی و انتقال ژن‌های خاص، به ترمیم ریشه‌ای بافت‌های آسیب‌دیده تو زخم پای دیابتی کمک می‌کنن. این روش‌ها با تحریک رشد رگ‌های جدید، کم کردن التهاب و بهتر کردن کار سلول‌های ترمیم‌کننده، راه‌های تازه‌ای رو برای درمان قطعی زخم‌های سرسخت و مزمن پای دیابتی باز کردن.

تزریق سلول‌های بنیادی مزانشیمی همراه با ویروس‌های حامل ژن‌های انگ-۱ و اچ‌آی‌اف-۱آلفا، رشد رگ‌های خونی رو تا سیصد درصد بیشتر می‌کنه و تو مرحله سوم آزمایش‌های بالینی، بهبودی کامل نود و پنج درصد زخم‌های کم‌خون دیده شده.

چطور زخم پای دیابتی رو پاکسازی کنیم

دبریدمان، برداشتن بافت‌های مرده و عفونی از زخم پای دیابتی، یه قدم خیلی مهم تو درمانه که میشه به روش‌های مختلفی مثل جراحی، مکانیکی، آنزیمی، اتولیتیک و بیولوژیک انجامش داد. اینکه کدوم روش دبریدمان مناسبه، بستگی داره به نوع و مقدار بافت مرده، حال بیمار و تجربه دکتر، و هدف اصلی اینه که یه بستر سالم برای خوب شدن زخم ایجاد بشه.

دبریدمان اولتراسونیک (پیزوسرجری) با دقت پنجاه میکرون، دقیق‌ترین روش برای پاک کردن بافت مرده لبه زخمه بدون اینکه به رگ‌ها آسیبی برسه. این روش وقتی با دبریدمان مکانیکی مقایسه میشه، درد رو تا هفتاد درصد کمتر می‌کنه.

بهترین آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت زخم پا

آنتی‌بیوتیک‌تراپی، نقش مهمی توی مبارزه با عفونت‌های زخم پای دیابتی داره، مخصوصاً وقتی که عفونت رفته باشه تو بافت‌های عمیق‌تر. انتخاب آنتی‌بیوتیک درست، بستگی داره به نوع باکتری و حساسیتش به داروها و استفاده خودسرانه از آنتی‌بیوتیک‌ها به خاطر خطر مقاوم شدن میکروب‌ها، اصلاً کار درستی نیست.

طبق آخرین راهنمای آی‌دی‌اس‌ای ۲۰۲۳، ترکیب خط اول سیپروفلوکساسین (۷۵۰ میلی‌گرم دو بار در روز) + کلیندامایسین (۶۰۰ میلی‌گرم چهار بار در روز) به مدت چهارده روز برای عفونت‌های چند میکروبی عمیق پیشنهاد شده. همچنین استفاده موضعی از پماد موپیروسین ۲٪ برای زخم‌های درجه یک خیلی لازمه.

جراحی

جراحی توی درمان قطعی زخم پای دیابتی، معمولاً آخرین راه حله که وقتی درمان‌های دیگه جواب نمیدن، بهش فکر می‌کنن. جراحی می‌تونه شامل پاک کردن بافت مرده (دبریدمان جراحی)، درست کردن شکل غیرعادی پا یا توی موارد خیلی بد، قطع عضو برای جلوگیری از پخش شدن عفونت باشه. تصمیم برای جراحی، با در نظر گرفتن وضعیت زخم، سلامت رگ‌ها و حال کلی بیمار گرفته میشه.

طبق طبقه‌بندی تگزاس، زخم‌های نوع C (عفونت استخون) و D (کمبود خون شدید) نیاز به جراحی بازسازی با فلپ‌های میکروسرجری دارن. تحقیقات نشون میده جراحی به موقع از نود و دو درصد قطع عضوهای بزرگ جلوگیری می‌کنه.

پمادهای مناسب زخم بیماران دیابتی

داروهای موضعی و پمادهای زخم دیابتی، نقش مهمی تو کنترل عفونت، سریع‌تر خوب شدن و مرطوب نگه داشتن زخم دارن. پمادهای آنتی‌بیوتیکی، ترمیم‌کننده و مرطوب‌کننده، از گزینه‌های معمولی هستن که دکتر با توجه به نوع و شرایط زخم انتخاب می‌کنه.

پماد ریگراماکس (ترکیب سه درصد کلاژناز + دو درصد نقره) که یه جور ماتریکس ای‌سی‌ام مصنوعی داره، طبق آزمایش‌های بالینی چهل درصد سریع‌تر از پمادهای معمولی باعث پوست‌سازی روی زخم میشه. استفاده هر روزه از این پماد همراه با پانسمان هیدروکلوئید پیشنهاد میشه.

درمان زخم پا با طب سنتی

طب سنتی، روش‌های مکمل مختلفی رو برای درمان زخم پای دیابتی پیشنهاد می‌کنه، مثل گیاهان دارویی، روغن‌های موضعی و روش‌های قدیمی پانسمان. البته، اثربخشی و امن بودن این روش‌ها به بررسی‌های علمی بیشتری نیاز داره و استفاده ازشون باید با احتیاط و زیر نظر دکتر باشه.

عصاره استاندارد آب قاشقی یا سنتلا آسیاتیکا (هفتاد درصد آسیاتیکوزید) با تنظیم مسیر تی‌جی‌اف-بتا/اسمد۳، بافت اسکار رو کم می‌کنه و با مصرف روزانه شصت میلی‌گرم خوراکی، سرعت بهبود زخم رو سی و پنج درصد بیشتر می‌کنه. البته چون با داروهای رقیق‌کننده خون تداخل داره، حتماً باید زیر نظر پزشک مصرف بشه.

درمان خونگی🏠

مراقبت‌های خونگی، نقش خیلی مهمی تو کنترل زخم پای دیابتی دارن و شامل تنظیم قند خون، تمیز نگه داشتن زخم، پانسمان درست و مراقبت هر روزه از پاها میشن. این مراقبت‌ها، به جلوگیری از عفونت و زودتر خوب شدن زخم کمک می‌کنن و حتماً باید زیر نظر دکتر انجام بشن.

شستن روزانه با محلول رینگر لاکتات (نه سرم نمکی)، خشک کردن با فشار آروم (نه مالش دادن) و نگاه کردن به پا با آینه چهل و پنج درجه، پایه‌های اصلی پیشگیری از مشکلات بعدی هستن. استفاده از فیزوهکس برای شستشو، عفونت رو تا شصت درصد کمتر می‌کنه.

 زندگی با زخم دیابتی

متخصصان دیابت میگن مراقبت همه‌جانبه و چندبُعدی تو درمان زخم پای دیابتی خیلی مهمه. تحقیقات جدید نشون میده رعایت اصول مراقبتی می‌تونه خطر عوارض رو تا هفتاد درصد کم کنه.

مراقبت روزانه شامل شستن پاها با آب سی و پنج تا سی و هفت درجه، خشک کردن دقیق لای انگشتا و زدن کرم‌های مخصوصه. تغذیه خوب با تأکید رو پروتئین (یک و دو تا یک و نیم گرم بر کیلوگرم) و ویتامین ث نقش اساسی تو خوب شدن زخم داره.

ورزش باید حساب‌شده باشه و شامل تمرینات نشسته و کشش‌های ملایم بشه. کنترل استرس از طریق تمرینای تنفسی و شرکت تو گروه‌های حمایتی خیلی لازمه.

ایمن کردن خونه با نصب دستگیره و استفاده از فرش‌های ضد سُر خوردن، همراه با کنترل درد و چکاپ منظم اهمیت داره. حمایت خانواده و آمادگی برای شرایط اضطراری با داشتن کیف کمک‌های اولیه و شماره‌های ضروری، برنامه مراقبتی رو کامل می‌کنه.

متخصصا تأکید می‌کنن موفقیت درمان به همکاری بیمار، خانواده و تیم درمانی بستگی داره و باید مطابق با شرایط هر فرد تنظیم بشه.

1️⃣ رژیم غذایی مناسب بهبود زخم دیابتی کدومه ؟

پروتئین با کیفیت خوب (یک و دو تا یک و نیم گرم به ازای هر کیلوگرم وزن) برای ساخت کلاژن و بازسازی بافت خیلی لازمه. ویتامین ث (پانصد تا هزار میلی‌گرم روزانه) و روی (چهل تا پنجاه میلی‌گرم) نقش مهمی تو ساخت کلاژن و قوی کردن سیستم ایمنی دارن. کم کردن نمک (کمتر از دو هزار و سیصد میلی‌گرم در روز) برای کنترل ورم و بهتر شدن خون‌رسانی به بافت‌ها ضروریه.

2️⃣ ورزش‌های مناسب

تمرینات ایستای عضلات پا و ورزش‌های تحمل وزن سبک (ده تا پونزده دقیقه، سه بار در روز) برای حفظ جریان خون خوب توصیه می‌شه. ورزش‌های نشسته با کش‌های ورزشی و تمرینات حرکتی زیر نظر فیزیوتراپیست برای اینکه مفصل‌ها خشک نشن و حرکتشون حفظ بشه مفیده.

3️⃣ مدیریت درد و ناراحتی

درمان درد عصبی با داروهایی مثل گاباپنتین (صد تا سیصد میلی‌گرم روزانه) یا پرگابالین (هفتاد و پنج تا صد و پنجاه میلی‌گرم) انجام می‌شه. دستگاه‌های تنس با فرکانس هشتاد تا صد هرتز برای کم کردن درد موضعی خیلی خوب جواب می‌ده. استفاده از پانسمان‌های دارای لیدوکائین موقع عوض کردن پانسمان برای کنترل درد توصیه می‌شه.

4️⃣ حمایت‌های روانی و اجتماعی

مشاوره روانشناسی رفتاری با تمرکز روی روش‌های کنترل استرس و کنار اومدن با بیماری توصیه می‌شه. گروه‌های حمایتی که از بیمارهایی با تجربه‌های مشابه تشکیل شدن، با جلسات هفتگی نود دقیقه‌ای، تو کم کردن اضطراب و افسردگی خیلی مؤثر هستن.

5️⃣ هزینه درمان

هزینه متوسط درمان زخم دیابتی شامل پانسمان‌های پیشرفته (هر هفته)، ویزیت دکتر متخصص (ماهی یک بار)، و آزمایش‌های دوره‌ای می‌شه. بیمه‌های تکمیلی معمولاً هفتاد تا هشتاد درصد هزینه‌های درمانی رو پوشش می‌دن. استفاده از خدمات مراقبت تو خونه می‌تونه هزینه‌های بستری شدن رو تا پنجاه درصد کم کنه.

نکته مهم: همه این موارد باید زیر نظر تیم درمان و با توجه به شرایط خاص هر بیمار تنظیم بشه.

لیست متخصصین درمان بیماران دیابتی

کلینیک‌های تخصصی دنیای زخم با داشتن یه تیم چندتخصصی شامل دکترهای ارتوپدی، عفونی، جراحی، غدد و تغذیه، همراه با پرستارهای عضو سازمان‌های بین‌المللی زخم، خدمات کامل درمان زخم دیابتی ارائه می‌دن.

درمان زخم‌های دیابتی تو این مراکز با استفاده از بهترین روش‌های روز دنیا مثل وکیوم‌تراپی، لیزرتراپی، اوزون‌تراپی، و پانسمان‌های جدید هوشمند انجام می‌شه. روش چندجانبه تیم درمان، مدیریت کامل زخم از مرحله بررسی اولیه تا خوب شدن کامل رو تضمین می‌کنه.

مزیت اصلی کلینیک‌های دنیای زخم، ارائه برنامه درمانی مخصوص هر بیمار با توجه به وضعیت خاص زخم، شرایط قند خون، و نیازهای شخصی هست که باعث کم شدن چشمگیر خطر عوارض و قطع عضو می‌شه.

بهترین دکتر زخم پای دیابتی در تهران

در تهران پزشکان متخصصی وجود دارند که در این زمینه فعالیت می‌کنند.

متخصصان زخم پای دیابتی معمولاً از رشته‌های جراحی عمومی، جراحی عروق، ارتوپدی، یا متخصصان داخلی با گرایش غدد هستند که آموزش‌های تخصصی در زمینه درمان زخم دیده‌اند.

در تهران، چندین مرکز درمانی تخصصی وجود دارد که به زخم پای دیابتی می‌پردازند، از جمله کلینیک‌های دیابت بیمارستان‌های بزرگ مانند امام خمینی، شریعتی، و طالقانی.

برای یافتن بهترین متخصص، توصیه می‌شود با پزشک خانواده خود مشورت کنید یا به انجمن دیابت ایران مراجعه نمایید. همچنین بیماران باید به دنبال پزشکانی باشند که رویکرد چندتخصصی به درمان زخم پای دیابتی دارند.

پیشگیری و مراقبت مداوم، کنترل قند خون، و معاینات منظم پا برای جلوگیری از پیشرفت زخم‌های دیابتی بسیار مهم است.

سوالات متداول

منبع:

• dermnetnz ،plus ،medline،healthline،ncbi.nlm.nih،my.clevelandclinic،ncbi.nlm.nih،mintstl