بایگانی ماه: ژانویه, 2024

کلیندامایسین آنتی‌بیوتیکی از گروه لینکوزاماید است که در درمان عفونت‌های باکتریال به خصوص بی‌هوازی‌ها، استرپتوکوک، پنوموکوک و استاف کاربرد دارد. درواقع فقط بر عفونت های ناشی از باکتری ها موثر است و بر عفونت های ویروسی مانند آنفلوانزا و سرماخوردگی بی تاثیر است. کلیندامایسین برای عفونت های شدید و خطرناک میکروب های بی هوازی، آمینیوتیک، زخم های ناشی از گزش (حیوانات یا انسان)، پیشگیری از عفونت های پس از جراحی، عفونت های واژینال، تنفسی، استرپتوکوک های گروه B ، پیشگیری ازعفونت های اندوکاردیت و … کاربرد دارد.

اشکال دارویی کلیندامایسین:

• کپسول:150 میلی گرم
• سوسپانسیون خوراکی کودکان:75 میلی گرم بر 5 میلی لیتر
• آمپول:150 میلی گرم بر میلی لیتر
• شیاف:100 میلی گرم
• محلول موضعی:10 میلی گرم بر میلی لیتر
• ژل موضعی:1 %
• کرم واژینال:2 %

مکانیسم اثر کلیندامایسین

کلیندامایسین یک آنتی بیوتیک باکتریواستاتیک است و مانع بیوسنتز پروتئین توسط باکتری می شود.

فارماکوکینتیک:

این دارو به خوبی و به سرعت از طریق دستگاه گوارش جذب می شود و غذا بر جذب آن تاثیر ندارد. کلیندامایسین پس از جذب به صورت گسترده در بافت ها و مایعات بدن، به ویژه استخوان ها، صفرا و ادرار منتشر می شود.

غلظت سرمی دارو تقریباً 1 ساعت پس از تزریق عضلانی به اوج خود می رسد. نیمه عمر دارو 2 تا 3 ساعت است که در صورت وجود مشکل کلیوی یا کبدی ممکن است افزایش یابد. دفع دارو عمدتاً از طریق کلیه صورت می گیرد و بخشی از دارو نیز از طریق مدفوع دفع می شود.

موارد مصرف کلیندامایسین

این دارو برای درمان بسیاری از عفونت ها از جمله موارد زیر تجویز می شود:

• عفونت شدید گوش میانی
• عفونت شدید سینوسی باکتریایی
• مننژیت ایجاد شده با باکتری استرپتوکوک
• ذات الریه باکتریایی اکتسابی از جامعه (CAP)
• عفونت واژینال باکتریایی
• بیماری التهاب لگن (PID)
• آکنه

دیگر موارد مصرف کلیندامایسین عبارتند از:

• کلیندامایسین ممکن است برای پیشگیری از عفونت قلب پیش از عمل جراحی دندان و بخصوص برای افرادی که به پنی سیلین حساسیت دارند تجویز شود.
• این دارو برای درمان بابزیوز – نوعی عفونت خونی که به دلیل انگل خاصی ایجاد می شود – نیز مصرف می شود.

توجه:  استفاده نا به جا از هرگونه داروی آنتی بیوتیک ممکن است باعث کاهش اثر دارویی آن در سایر مواقع مورد نیاز شود.

کپسول کلیندامایسین برای جوش

کپسول کلیندامایسین یک آنتی بیوتیک برای درمان جوش و آکنه می باشد و با متوقف کردن باکتری هایی که می توانند در تکثیر جوش ها نقش داشته باشند عمل می کند.البته کپسول کلیندامایسین به اندازه شکل موضعی آن برای درمان جوش تجویز نمی شود

کپسول کلیندامایسین برای درمان آکنه های التهابی مورد استفاده قرار می گیرد و با کاهش میزان باکتری ها از ایجاد جوش جلوگیری می کند. دلیل اصلی جوش باکتری های پروپیونی یا باکتری های آکنه هستند که کلیندامایسین باعث کاهش میزان این باکتری های محرک می شود.

کلیندامایسین هی تاثیری در تولید غدد چربی پوستی ندارد و فقط برای از بین بردن باکتری هایی است که می تواند باعث التهاب و عفونت شوند و به نوعی باعث می شود که آکنه و جوش شما بدتر نشود.

کپسول کلیندامایسین برای عفونت واژن

کپسول کلیندامایسین یک آنتی بیوتیک است که ممکن است پزشک معالج شما جهت درمان عفونت واژن یا واژینوز باکتریایی که با علائم ترشحات و بوی نامطبوع است تجویز کند.

 واژینوز باکتریال در زنان بسیار شایع است و به دلیل تغییراتی در باکتری های واژن ایجاد می شود که امکان رشد سریع انواع خاصی از باکتری ها را فراهم می کند.علائم عفونت واژن معمولا با آنتی بیوتیک هایی مانند کلیندامایسین درمان می شوند و این درمان ممکن است بین یک تا هفت روز طول بکشد.

بر اساس مطالعات انجام شده نشان داده شده است، افرادی که از کلیندامایسین برای درمان عفونت واژن استفاده کردند یک تا دو هفته پس از درمان هیچ علامتی نداشته اند.

کپسول کلیندامایسین برای دندان

کلیندامایسین نوعی آنتی بیوتیک است که برای درمان انواع عفونت های باکتریایی از جمله عفونت دندان استفاده می شود و بیشتر در مواردی که بیمار به پنی سیلین ها حساسیت داشته باشد تجویز می شود.

این دارو به طور کلی به عنوان یک آنتی بیوتیک خوراکی تجویز می شود، اما ممکن است برای عفونت های شدید دندان به کلیندامایسین وریدی نیاز باشد.

کلیندامایسین در مواردی که فرد بیمار به آنتی بیوتیک های پنی سیلین مانند پنی سیلین یا آموکسی سیلین که بیشتر برای درمان عفونت دندان استفاده می شود حساسیت دارند تجویز می شود.

البته هر عفونت دندان نیاز به درمان آنتی بیوتیکی ندارد و می بایست در صورت نیاز به انتی بیوتیک نوع عفونت و وضعیت بیمار توسط پزشک مشخص و نوع داروی آنتی بیوتیک تجویز شود. از مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک ها پرهیز کنید زیرا ممکن است دچار مقاومت آنتی بیوتیکی شوید.

نحوه مصرف کلیندامایسین

داروی کلیندامایسین ممکن هست همراه با غذا یا بدون غذا طبق دستور پزشک‌ معمولا ۴ نوبت در روز (هر ۶ ساعت یکبار) مصرف شود. این دارو را با آب زیاد (یک لیوان کامل حدود ۲۴۰ میلی‌لیتر) مصرف کنید مگر این‌که پزشکتان تجویز دیگری کرده باشد. پس از مصرف این دارو به مدت حداقل ۱۰ دقیقه دراز نکشید.

دوز مصرف داروی کلیندامایسین به وضعیت پزشکی بیمار و پاسخ بدنشان نسبت به دارو بستگی دارد و در کودکان عامل وزن نیر تاثیر گذار است. برای اثر بهتر داروی کلیندامایسین آن را در ساعات مشخص بخورید تا میزان دارو در بدنتان ثابت بماند. مصرف این دارو را تا میزانی که دکتر عفونی تجویز کرده ادامه دهید حتی اگر احساس کردید علائم عفونت از بین رفته است. قطع این دارو موقع درمان ممکن است باعث شود عفونت باکتریایی دوباره رشد کند و مشکل‌ساز شود.

در صورت مصرف کلیندومایسین به صورت محلول حتما از قاشق مخصوص اندازه گیری یا سرنگ برای تعیین دوز استفاده کنید.

کلیندومایسین تزریقی ممکن است قابل تزریق به عضله یا درون وریدی باشد.

برای به دست آوردن بهترین نتیجه، این دارو را در فاصله زمانی دقیق و هر روز در ساعات مشابه روز قبل مصرف کنید.

مصرف کلیندامایسین را تا پایان دوره درمان ادامه داده و از قطع زودهنگام دارو – حتی اگر علائم از بین رفته باشد – اجتناب کنید زیرا ممکن است باعث بازگشت عفونت شود.

در صورت ادامه دار شدن وضعیت بیماری یا بدتر شدن آن با پزشک مشورت کنید.

مصرف بیش از اندازه یا کمتر از میزان لازم کلیندامایسین

اگر یک بار مصرف این دارو را فراموش کردید، به محض اینکه به یاد آوردید، آن را مصرف کنید. اما چنانچه زمانِ به یادآوری شما، بسیار نزدیک به زمانِ مصرفِ بعدی بود، دوز فراموش شده را مصرف نکنید. فقط در نوبت بعدی، کلیندامایسین را مصرف کنید.

چنانچه بیشتر از میزان مورد نیاز، این دارو را مصرف کردید، به موارد اورژانسی در مورد مصرف زیاد این دارو مراجعه کنید و یا از پزشک کمک بگیرید.

مصرف کلیندامایسین در بارداری و شیردهی

مصرف مطمئن و بی خطر کلیندامایسین در دوران بارداری به اثبات نرسیده است و این دارو نباید در دوران بارداری مصرف شود مگر اینکه بیمار باردار دچار عفونتی باشد که بسیار شدید بوده و تهدید کننده زندگی او باشد.

این دارو در شیر مادر ترشح می شود. تغذیه با شیر مادر در زمان مصرف این دارو توصیه نمی شود.

عوارض جانبی کلیندامایسین

داروهای آنتی بیوتیک ممکن است باعث بروز اسهال شوند که نشانه عفونت جدید می باشد، در صورت مشاهده اسهال آبکی یا خونی مصرف کلیندامایسین را متوقف کرده و با پزشک تماس بگیرید. از مصرف داروهای ضد اسهال خودداری کنید مگر در مواردی که پزشک توصیه کرده باشد.

در صورت مشاهده علائم و واکنش های آلرژیک زیر با اورژانس تماس بگیرید:

• کهیر
• تنفس مشکل
• ورم صورت یا گلو
• واکنش های شدید پوستی همچون تب، گلود درد، سوزش چشم، درد پوست، جوش های پوستی ارغوانی یا قرمز که گسترش یافته و باعث بروز تاول یا پوسته پوسته شدن می شود.

در صورت مشاهده علائم آلرژی دارویی جدی که روی بخش های مختلف بدن تاثیر می گذارد به اورژانس مراجعه کنید، این علائم شامل موارد زیر می شود:

• جوش های پوستی
• تب
• متورم شدن غدد
• علائم شبه آنفلوآنزا
• دردهای عضلانی
• ضعف شدید
• کبودی غیر عادی
• زرد شدن پوست یا چشم ها

این علائم ممکن است چندین هفته بعد از شروع مصرف کلیندامایسین ظاهر شود.

در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر بعد از مصرف کلیندامایسین فورا با پزشک تماس بگیرید:

• هرگونه تغییر در عملکرد روده
• درد شدید معده، اسهال آبکی یا خونی
• کاهش یا قطع ادرار
• طعم فلزی در دهان (بعد از تزریق کلیندامایسین)

عوارض شایع کلیندامایسین عبارتند از:

• حالت تهوع، استفراغ، درد معده
• جوش های خفیف پوستی
• خارش یا ترشحالت واژینال

هشدار: کلیندامایسین تعادل میکروارگانیسم های روده را تغییر داده و باعث رشد باکتری هایی به نام کلستریدیوم دیفیسیل می شود، این باکتری ها با ایجاد سموم و التهاب در روده خطر بروز اسهال و مشکلات جدی و مرگبار روده را افزایش می دهند، به همین دلیل پزشکان تنها در مورد عفونت های جدی که با سایر روش های دارویی درمان نمی شود کلیندامایسیون تجویز می کنند.

توجه: عوارض ذکر شده تنها بخشی از عوارض احتمالی کلیندامایسین می باشد، برای اطلاع از لیست کامل عوارض جانبی این دارو یا پس از مشاهده هرگونه علامت مشکوک با پزشک معالج مشورت کنید.

هشدارها در مورد کلیندامایسین

• کپسول کلیندامایسین باید همراه با غذا یا یک لیوان بلعیده شود تا موجب تحریک مری نشود.
• در صورت ابتلای بیمار به اسهال از این دارو نباید مصرف شود.
• در صورت بروز اسهال یا علایم کولیت باید مصرف این دارو را بلافاصله قطع کرد. همچنین در صورت ابتلای بیمار به نارسایی کبدی یا کلیوی با احتیاط فراوان مصرف شود.
• پیگیری کار کبد و کلیه در طول درمان دراز مدت با این دارو و نیز در طول درمان کودکان ضروری است.
• در صورتی که به کلیندامایسین یا لینکومایسین آلرژی دارید یا از هرگونه حساسیت های دارویی دیگر رنج می برید حتما قبل از مصرف این دارو با پزشک مشورت کنید.
• قبل از استفاده از کلیندامایسین سوابق پزشکی خود را به پزشک ارائه دهید بخصوص اگر از بیماری های کبدی، کلیوی، اختلالات معده و روده (مانند کولیت یا اسهال مرتبط با کلستریدیوم) و مشکلات آلرژیک همچون آسم، تب یونجه، اگزما، آلرژی های پوستی، آلرژی به آسپرین، آلرژی به غذاهای زرد رنگ، رنج می برید.
• کلیندامایسین ممکن است تاثیر واکسن های باکتریایی همچون واکسن تیفوئید را کاهش دهد، توصیه می شود هنگام مصرف این دارو از واکسناسیون خودداری کنید مگر آن که پزشک اجازه دهد.
• قبل از عمل جراحی درباره مصرف کلیندامایسین با پزشک یا دندانپزشک خود صحبت کنید.
• افراد مسن بیش از سایرین به عوارض جانبی این دارو بخصوص اسهال حساس هستند.
• تزریق کلیندامایسین ممکن است باعث بروز عوارض جانبی جدی و حتی مرگ نوزادان یا کودکان شود بنابراین مصرف آن در کودکان بدون مشورت با پزشک توصیه نمی شود.

تداخل دارویی کلیندامایسین

تداخلات دارویی ممکن است باعث کاهش اثربخشی یا افزایش خطر بروز عوارض جانبی داروها شود بنابراین لازم است قبل از مصرف هر داروی جدید حتما درباره تعاملات دارویی آن اطلاعات کافی به دست آورید.

برخی داروهایی که ممکن است با کلیندامایسین تداخل داشته باشند عبارتند از:

• سم بوتولینوم A (بوتاکس)
• بسیاری از داروهای ضد بارداری مانند دزوژسترل، دینوژست، دروسپیرنون، استرادیول، اتینودیول، لوونورژسترول، مسترانول، نورژستیمات، نورژسترومین و نورژسترل
• مایکوفنولات موفتیل (سلسپت، مایفورتیک)
• بسیاری از داروهایی که حین عمل جراحی استفاده می شوند از جمله داروهای کنترل عضلانی آتراکوریوم (تاکروم)، سیس آتراکوریوم (نیمبکس)، پانکورونیوم، روکورونیوم (زمارون، اسمرون)، وکرونیوم
• آنتی بیوتیک های ماکرولید (مانند کلیترومایسین و اریترومایسین) و کائولین پکتین
• پیکو سولفات سدیم

هشدار: آب گریپ فروت ممکن است توانایی بدن برای تجزیه داروی کلیندومایسیون را کاهش دهد که ممکن است باعث افزایش خطرناک دارو در خون شود بنابراین از مصرف گریپ فروت یا نوشیدن آب گریپ فروت به همراه کلیندامایسین خودداری کنید.

سایر تداخلات دارویی

در صورت مصرف ب س ژ (باسیلوس کالمت گرین) برای درمان سل، جزام، سرطان مثانه و غیره از مصرف کلیندامایسین خودداری کنید.

توجه: موارد ذکر شده در بالا کامل نمی باشد. توصیه می شود قبل از مصرف کلیندامایسین حتما پزشک را از لیست تمام داروهای مصرفی شیمیایی و گیاهی، مکمل ها، ویتامین ها و غیره مطلع کرده و از شروع، قطع یا تغییر دوز دارو بدون مشورت پزشک جدا خودداری کنید.

مقعد نیز مثل هر جای دیگری از بدن ممکن است دچار زخم و التهاب شود، با این تفاوت که تمام زخم‌های درون روده‌ای نمی‌توانند همانند زخم‌های سطح پوست ایجاد درد و ناراحتی کنند تا فرد به سرعت متوجه وجود آن شود. بسته به محلی از مقعد که زخم ایجاد شده فرد احساس درد و در موارد شدید خونریزی خواهد کرد.

شقاق مقعد یا فیشر (Anal Fissure) بیماری شایعی است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود آن را تجربه می نمایند، این بیماری در واقع زخمی مخاطی می باشد که قسمت داخلی ناحیه مقعدی یا آنال را که طولی حدود ۳ سانتی متر دارد، دچار می سازد.به عبارت ساده تر به زخم ایجاد شده در ناحیه مقعد اطلاق داده می شود، البته باید در این میان اذعان داشت که بیماری مورد بحث، دارای عود و بهبودی های مکرر است. علامت اصلی زخم مقعد درد هنگام اجابت مزاج است كه گاهی با خونریزی همراه است . درد زخم مقعد برای بیمارآزار دهنده بوده و گاهی باعث عدم توانائی در دفع میشود.

علائم شقاق مقعدی

اگر چه پارگی شقاق مقعد معمولا کوچک و کمتر از یک سانتی متر است، می تواند بسیار دردناک باشد. علت درد شدید در این ناحیه به دلیل حساسیت زیاد مقعد است. درد در هنگام دفع مدفوع و در حدود یک ساعت پس از دفع مدفوع شدت پیدا می کند. دراغلب مواقع، شقاق مقعد کمی خونریزی دارد و بیمار پس از دفع مدفوع می توانید خونریزی مقعد را مشاهده کنید. رنگ این خون معمولا قرمز روشن است و مقدار کمی خون در دستمال توالت قابل مشاهده است.

بنابراین علائمی مانند ایجاد احساس درد به هنگام اجابت مزاج، سوزش، خارش، ایجاد زائده پوستی و همچنین ایجاد خونریزی بعد از عمل دفع مشاهده می شود.  این بیماری در انواع، حاد و مزمن دیده می شود. با مراجعه به موقع به پزشک هرگز اجازه ندهید، زخم مقعدی حاد که اغلب در زمان بین 4 تا 6 هفته درمان می شود و به صورت یک پارگی کوچک یا اشک دیده می شود، به نوع مزمن آن با عوارضی مانند تورم، قرمزی و یا یک برجستگی تبدیل شود.

از مهم ترین علائم شقاق مقعدی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• احساس درد در ناحیه ی مقعد به صورت متناوب و مستمر
• شروع درد که به هنگام دفع مدفوع آغاز می شود و پس از آن افزایش می یابد.
• خونریزی از ناحیه ی مقعد
• وجود یک زائده ی کوچک یا نشانه بر روی پوست اطراف مقعد
• سوزش و خارش ناحیه ی مقعد
• وجود ترک یا شکاف قابل مشاهده در اطراف ناحیه ی مقعد
• سرخی مقعد
• خروج ترشحات چرک آلود از ناحیه ی ترک
• تب که ناشی از عفونت است.
• تورم و التهاب در ناحیه ی مقعد

علت زخم مقعد

کشیده شدن و پارگی دیواره مقعد زمانی اتفاق می افتد که فرد مدفوع بسیار سفتی را دفع کند. در اغلب افراد، این آسیب پوستی به سرعت و بدون هیچ مشکلی برطرف می شود. اما برخی از افراد در اطراف مقعد خود فشار عضلانی بیشتری دارند. به عبارت دیگر عضله این ناحیه سفت تر از حد نرمال است. این سفتی عضلانی بیش از حد باعث کاهش تامین خون به مقعد و فرآیند بهبودی پوست را کند می کند. این مساله باعث بوجود آمدن شقاق مقعد می شود. وقتی یک شقاق بوجود آمد، فرد در هنگام دفع مدفوع احساس درد می کند و این درد باعث افزایش فشار عضلانی می شود.  این کار باعث تشدید درد و علائم می شود و یک دور شامل درد و افزایش فشار عضلانی شکل می گیرد.

یبوست احتمال ابتلا به شقاق مقعد را افزایش می دهد. گاهی اوقات شقاق زمانی رخ می دهد که اسهال شدیدی داشته باشید. از هر 10 مورد فیشر یک مورد آن در حین تولد بوجود می آید. در موارد اندک، این مشکل به عنوان بخشی از بیماری دیگر بوجود می آید. از جمله، به عنوان عوارض جانبی بیماری کرون یا عفونت هرپس مقعد. البته این بیماری ها، علائم و مشکلاتی دیگری را نیز دارد.

بطور کلی از مهم ترین دلایل ایجاد فیشر مقعدی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• یبوست
•  اسهال مزمن
• عادت به تمیز کردن مقعد با دستمال زبر و خشن
• رابطه ی جنسی مقعدی
• تنگی بیش از حد عضلات دریچه ی مقعد
• سرطان راست روده
•  کرون روده
• بارداری
• زایمان سخت
• خاراندن بیش از حد مقعد در مواقع ابتلا به انگل ها و بیماری های پوستی

معاینه و تشخیص زخم مقعد

می دانیم معاینه ی مقعد برای هیچ کسی خوشایند نیست ولی شما باید به این نکته توجه داشته باشید که هر چه درمان بیماری خود را سریع تر آغاز نمایید پروسه ی زمانی کوتاه تری برای درمان آن نیاز است و با عوارض کمتری روبرو خواهید شد.

پزشک امین شماست و حافظ اسرار شما پس به او اعتماد کنید. برای معاینه و تشخیص به آرامی دراز می کشید و دکتر متخصص شقاق، شما را به طور کامل به وسیله ی نور و دستکش معاینه می کند و درباره ی سوابق بیماری های قبلی تان و موارد دیگر سوالاتی از شما می نماید. همکاری شما با پزشک و دادن پاسخ های صادقانه به این سوالات می تواند کمک شایانی در تشخیص اینکه شما به کدام یک ازانواع شقاق دچار شده اید باشد.

در برخی موارد خاص اگر پزشک با انجام معاینات ظاهری به قطعیت لازم درباره ی بیماری نرسید با توجه به نشانه ها و شرایط موجود از یکی از موارد زیر برای بررسی و تشخیص دقیق تر کمک می گیرد.

• آنوسکوپی مقعد که به وسیله ی لوله ای باریک و کوتاه تمامی نقاط مقعد و راست روده را بررسی می نمایند.
• سیگموئیدسکوپی که به وسیله ی لوله ای باریک تمامی قسمت های انتهایی روده ی بزرگ را بررسی می کنند.
•  کولونوسکوپی که به وسیله ی روده ای باریک و انعطاف پذیر تمامی قسمت های روده ی بزرگ را بررسی می نمایند.
• بیوپسی مقعد که قسمتی کوچک از بافت ناحیه ی مقعدی به منظور بررسی های آزمایشگاهی برداشته می شود.

در نهایت با بررسی دقیق نتایج حاصل از انجام معاینات بالینی پزشک به وجود فیشر یا شقاق مقعدی و نوع  آن پی می برد و درمان مناسب را آغاز می نماید.

انواع شقاق مقعدی

انواع شقاق مقعدی در اثر ایجاد شکاف یا ترک بر روی سطح پوست اطراف ناحیه ی مقعد ایجاد می شود. گاهی این شکاف بسیار خفیف و جزئی است و هنوز این زخم تازه به بافت های زیرین خود نفوذ نکرده است ولی در برخی موارد زخم به دلیل عدم رسیدگی و درمان لازم شکل مزمن به خود می گیرد و با نفوذ و تخریب بافت های زیرین خود باعث ایجاد درد، خونریزی و التهاب می شود.

از طرفی برخی عوامل و خط قرمزها وجود دارند که علائم و نشانه های این عارضه را وخیم تر می کنند و با زمینه ی فیشر مزمنی که دارید در نهایت شما را به تیغ جراحان می سپارند.

به طور کلی انواع شقاق مقعدی به دو نوع زیر دسته بندی می شود:

شقاق حاد

در شرایطی ایجاد می شود که بیمار برای اولین بار با علائم و نشانه ها روبرو می شود. این نوع با شروع درد و خونریزی های ناگهانی همراه است و معمولا عمق و طول زخم کم است. البته در ظاهر تنها یک زخم و یا شکاف ساده است که در قسمت آندرم یعنی قسمت پوشش سلولی مقعد به وجود می آیند. شقاق یا فیشر حاد در ۹۵ درصد بیماران با استفاده از درمان دارویی بهبود می یابد.

شقاق مزمن

در شرایطی به وجود می آید که درمان شقاق حاد و رسیدگی های پزشکی انجام نشده باشد و با گذشت زمان وضعیت علائم وخیم تر شده باشد. با تکرار و پیشرفت علائم و نشانه های بیماری به مرور زمان از هم گسیختگی و آسیب بافتی اطراف ناحیه ی مقعد افزایش می یابد و با افزایش طول و عمق زخم ، فیشر وارد مراحل پیشرفته تری می شود . به عبارت ساده تر بعد از گذشت بیش از ۸ الی ۱۲ هفته در بیمار مشخص و پدیدار می شود و در ۹۵ درصد نیاز به انجام جراحی در این دسته از بیماران وجود دارد.

باید در نظر داشت که شقاق حاد، خود را به صورت یک زخم خطی نشان می دهد، اما شقاق مزمن زخم وسیع تری است که لبه های برجسته دارد، به گونه ای که فیبرهای سفید عضله اسفنکتر داخلی در کف آن قابل مشاهده است و اغلب در سمت خارجی این زخم یک منگوله پوستی ( Skin tag) و در سمت داخلی آن یک پاپیلای مقعدی هیپرتروفیه( sentinel pile) یا زائده نگهبان نیز دیده می شود.

شقاق یا فیشر در دوران بارداری

یکی از عوارض شایع بارداری ابتلا به بیماری شقاق یا فیشر می باشد. چرا که فرد در این دوران به علت استفاده از قرص آهن و مواردی از این دست و یا عدم تحرک لازم به یبوست مبتلا می شود که برای درمان شقاق بهتر است زیر نظر متخصص زنان اقدام به مصرف دارو نمایند و همچنین در صورت امکان انجام جراحی را به بعد از زایمان موکول کنند

عوامل تشدید کننده شقاق یا فیشر مقعدی

دلایلی وجود دارند که می تواند علائم و نشانه های بیماری شما را وخیم تر کرده و تبدیل به شقاق مزمن کند و به عنوان عوامل تشدید کننده شناخته می شوند. در حالت کلی اگر شقاق مقعدی شما در مرحله ی خفیفی قرار دارد و یا اصلا به این عارضه مبتلا نیستید اگر در معرض عوامل و شرایط زیر قرار بگیرید امکان دارد که علائم و نشانه های بیماری شما شدید تر شود و یا به طور ناگهانی با این بیماری روبرو شوید:

• کم آبی بدن
• رژیم غذایی کم فیبر
• نشستن طولانی مدت به خصوص بر روی سطوح سخت
• یبوست های پی در پی
• اسهال مزمن
• زایمان طبیعی سخت
• بارداری
• مصرف مواد مخدر و نوشیدنی های الکلی
• استرس
• بیماری های روده

روش های پیشگیری از انواع زخم مقعدی

هرکدام از انواع شقاق یا فیشر مقعدی می تواند کیفیت زندگی شما را تحت تاثیر خود قرار دهد و عوارض گوناگونی را برای شما ایجاد نماید. درد شدید و مشاهده ی رگه های خون روی دستمال توالت بسیار ناراحت کننده و ناخوشایند است ولی شاید قابل توجه باشد که پیشگیری از شقاق به سادگی امکان پذیر است و با رعایت نکات ساده ای در زمینه ی نوع رژیم تغذیه و اصلاحاتی در سبک زندگی می توان تا حد زیادی از بروز آن جلوگیری کرد.

• روزانه 8 الی 9 لیوان آب بنوشید، آب فراوان بدن شما را در برابر بسیاری از بیماری ها مقاوم سازد.
• رژیم غذایی سرشار از منابع غنی فیبر مثل میوه ها و سبزیجات انتخاب کنید.
• از مصرف مواد مخدر و نوشیدنی های الکلی پرهیز کنید.
• داشتن تحرک و پیاده روی روزانه را فراموش نکنید. ورزش کردن می تواند در پیشگیری از شقاق بسیار موثر باشد.
• از زور زدن و نشستن طولانی مدت در توالت بپرهیزید.
• اگر به اسهال یا یبوست مبتلا هستید آن را جدی بگیرید و سریعاً برای درمان آن اقدام نمایید.
• بارداری های متعدد و زایمان های طبیعی مکرر می توانند امکان ابتلا به شقاق مقعدی را افزایش دهند.
• برای طولانی مدت در وضعیت نشسته و ایستاده قرار نگیرید.
• پس از هر بار اجابت مزاج مقعد خود را با آب و شوینده های ملایم مانند شامپو بچه بشویید و با دستمالی نرم و تمیز به آرامی خشک نمایید.
• هیچ گاه مقعد خود را با دستمال زبر خشک نکنید.
• همیشه مقعد خود را خشک و تمیز نگه دارید.

درمان زخم مقعد (شقاق مقعد) با لیزر

لیزر درمانی یکی از نوین ترین و آخرین دستاوردهای دنیای پزشکی است که برای درمان بسیاری از بیماری ها از جمله شقاق به کار گرفته می شود. درمان شقاق با لیزر با اثربخشی بالاتر و عوارض کمتر توانسته است جایگزین بسیار مناسبی برای انجام عمل جراحی شود و بسیاری از موارد این عارضه را حتی شقاق مزمن با درجات شدیدتر درمان نماید.

در روش درمان شقاق با لیزر ، پزشک متخصص با استفاده از انرژی اشعه ی لیزر و تاباندن آن به بافت های آسیب دیده اقدام به مسدودسازی شکاف ها و ترمیم بافت های آسیب دیده می کنند و بدین ترتیب بدون کوچکترین احساس درد و خونریزی در کوتاه ترین زمان ممکن بیماری شما برای همیشه درمان خواهد شد.

این روش نسبت به جراحی که هفته ها طول می کشد، دوره نقاهت کاملا کمتری دارد. به صورت سرپایی انجام شده و افراد از روز بعد عمل با لیزر می توانند به کارهای خود برسند. پزشک پیش از شروع درمان محل زخم را به طور موضعی بی حس می کند و عوارض بیهوشی را نیز ندارد. و به طور معمول داشتن علائمی مانند سوزش و خارش به مدت 7 الی 10 روز پس از لیزر طبیعی است.

لیزر درمانی روشی قطعی می باشد ولی اگر فرد نسبت به عوامل تحریک کننده مانند یبوست، رابطه مقعدی و… بی توجه باشد امکان عود وجود دارد.

 جراحی فیشر مقعد

جراحی شقاق مقعد با وجود روش های نوین همچون لیزر درمانی همچنان وجود دارد و برای بسیاری از موارد ، پزشک روش عمل جراحی را انتخاب می کند. عمل جراحی بیشتر مختص به موارد شقاق مزمن است و با توجه به وضعیت علائم و نشانه های فیشر پزشک یکی از روش های زیر را برای جراحی انتخاب می کند:

• اسفنگتروتومی داخلی جانبی مقعد
• روش دیلاتاسیون یا اتساع دریچه ی مقعد
• فیشرکتومی

روش های خانگی درمان زخم مقعد

برای درمان زخم مقعد چند روش وجود درد كه بطور همزمان استفاده می شوند و تا تاثیر كامل، به حدود ده روز زمان نیاز است .

• استفاده از موادی كه حجم مدفوع را زیاد می كنند و باعث نرم شدن مدفوع می شوند : با رعایت رژیم غذایی حاوی مواد غذایی فیبردار مانند كلم ، كاهو ، خیار، سیب همراه پوست آن ، میوه جات ، خاكشیر محلول در آب، اسفرزه محلول در آب ، انجیر خشك كه آب انداخته شده است و یا دارو هایی مثل پسیلیوم ، شربت لاكتولوز یا شربت منیزیم می توان به رفع علل زخم مقعد پرداخت.
• نوشیدن آب کافی ( 8الی 9 لیوان در روز)
• ورزش و تحرک کافی
• نشستن در لگن آب گرم حاوی چند قطره بتادین روزانه سه تا پنج مرتبه و هر بار به مدت حدود بیست دقیقه.
• استفاده از داروهای كاهش دهنده درد كه شامل پماد بی حسی لیدو كائین بطور موضعی یا داروهای مسكن خوراكی است .
• استفاده از داروهایی كه باعث افزایش خونرسانی به این ناحیه می شوند مانند پماد نیترو گلیسیرین. این پماد با اتساع عروق خونی ناحیه مقعد باعث افزایش خونرسانی به آن می شود و در نتیجه به ترمیم زخم مقعد سرعت می بخشد. البته استفاده از این دارو در بعضی افراد باعث سوزش در محل استفاده یا سر درد می گردد. روش استفاده از آن بطور موضعی روی زخم مقعد دو الی سه مرتبه در روز است .
• رعایت بهداشت ناحیه ی مقعد
• خشک کردن مقعد با دستمال های نرم و تمیز

استفاده از عسل

 عسل یکی از شفابخش ترین و طبیعی ترین درمان های سنتی است. کمی عسل را بر روی شقاق خود به آرامی بمالید و اجازه دهید که جذب شود. سپس مقعد خود را با آب گرم بشویید و خشک کنید.

همچنین می توانید از ترکیب موم طبیعی عسل و روغن زیتون حرارت دیده برای این کار استفاده کنید و آن را بر روی زخم خود قرار دهید.

استفاده از کپسول ویتامین ای

برای درمان شقاق با کپسول ویتامین ای کافیست یک قرص ویتامین E را خوب تکان دهید و سپس محتویات داخل آن را بر روی شقاق خود به آرامی قرار دهید و خوب مالش دهید تا جذب شوید. برای گرفتن نتیجه ی بهتر این کار را دو بار در روز به خصوص شب ها تکرار کنید.

همچنین از روش های درمان فیشر مقعد در طب سنتی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ژل آلوئه ورا
• روغن زیتون
• سرکه سیب
• سیر
• عسل
• روغن نارگیل

استفاده از پماد شقاق برای زخم مقعد

یکی دیگر از روش های درمان زخم مقعدی در اثر یبوست استفاده از پماد شقاق است که با نام آنتی فیشر به راحتی در داروخانه ها در دسترس است و برای کاهش علائم و نشانه های شقاق مانند درد، سوزش ، خارش و التهاب بسیار موثر است.

پس از شستن و خشک کردن مقعد خود لایه ی نازکی از پماد آنتی فیشر را بر روی زخم خود قرار دهید و روزی 2 بار این کار را تکرار کنید.

پماد های آنتی فیشر

درمان شقاق با پماد انتی فیشر یکی از رایج ترین روشهای درمان این بیماری است. این پماد با استفاده از داروهای گیاهی دارمازو و عصاره بابونه تولید شده است. گیاه درامازو دارای تانیک اسید است و خاصیت قابضی به محصول بخشیده در حالی که عصاره بابونه با دارا بودن خواص ضد التهاب و ضد اسپاسم برای درمان زخم های غشاء مخاطی کاربرد دارد.

برای درمان بهتر است در مورد تعداد مصرف دارو با پزشک مشورت نمایید و تنها کافی است زخم شقاق را توسط آن پوشش دهید. مصرف این دارو بجز مواردی که ایجاد حساسیت نماید، منع مصرف ندارد.

درمان شقاق با پماد لیدوکائین

پماد لیدوکائین بی حس کننده بوده و می تواند در برطرف نمودن درد و التهاب ناشی از شقاق موثر باشد. این دارو همچنین در برطرف نمودن خارش، سوزش و … نیز مفید است و به بهبود زخم نیز کمک می نماید. دوره مصرف لیدوکائین کوتاه مدت است و باید زیر نظر پزشک باشد.

پماد گلیسیرین تری نیترات

پماد گلیسیرین تری نیترات معروف ترین پماد برای درمان شقاق است. این پماد از طریق افزایش گردش خون در ناحیه مقعدی و با کاهش فشار وارده بر مقعد  به تسریع روند درمان کمک می نماید.

این پماد را می توان 8 الی 12 ساعت یکبار با توجه به شرایط بیمار و توصیه پزشک مصرف نمود. بهترین زمان توصیه شده برای مصرف این دارو بعد از اجابت مزاج است. عوارض جانبی این دارو شامل سردرد، سرگیجه و کاهش فشار خون می شود.

به یاد داشته باشید تا 24 ساعت پس از مصرف این پماد از داروهای اختلال نعوظ ( سیلدنافیل (Viagra)، تادالافیل (Cialis) و یا واردنافیل (لویترا) ) استفاده نکنید.

مسدود کننده کانال کلسیم

یکی از انواع پماد برای درمان شقاق استفاده از مسدود کننده کانال کلسیم است. عملکرد این دارویی به گونه ای است که با مسدود نمودن ورود کلسیم به داخل سلول ها و خروج کلسیم از ذخایر سلولی می تواند فشار خون در این ناحیه را کاهش دهد و به درمان این بیماری کمک نماید.

مهمترین نوع از مسدود کننده های کانال کلسیم، دیلتیازم نام دارد. این داروی موضعی عوارض جانبی کمتر و اثر بخشی بیشتری را به دنبال دارد. شایع نوع از عوارض این دارو سردرد شدید است. نوع موضعی نه تنها اثر بخشی بیشتری دارد بلکه عوارض جانبی کمتری را نیز ایجاد می کند.

پماد تتراسایکلین برای شقاق مقعدی

تتراسایکلین یکی از پمادهایی است که به طور رایج برای جلوگیری از عفونت زخم و تسریع در بهبودی آن استفاده می شود. همچنین لازم به ذکر است که با مصرف این پماد می توان از قرمزی، التهاب و سوزش زخم مقعدی شقاق جلوگیری کرد. پماد تتراسایکلین دارای نمونه های مختلفی از جمله مینوسایکلین، داکسی سایکلین و اکسی تتراسایکلین می باشند. بهتر است که از این پماد با تجویز پزشک به مدت یک الی دو بار در روز استفاده شود. باید بدانید که مصرف این پماد برای زنان باردار یا حامله منع شده است.

درمان زخم مقعدی در کودکان

اقدامات فوق برای کودکانی که شقاق مقعدی به بزرگی شقاق مقعد بزرگسالان دارند مورد استفاده قرار می گیرد. در بین کودکان، اغلب درد باعث می شود که مدفوع خود را نگه دارند. این مساله منجر به شکل گیری مدفوع در اندازه بزرگتر و سفت تری می شود، در نتیجه وقتی در نهایت این مدفوع ها دفع می شوند درد بیشتری را بوجود می آروند. از این رو، علاوه بر اقدامات فوق، مصرف ملین ها برای کودکان مبتلا به شقاق در مقعد برای کوتاه مدت تجویز می شود. هدف از مصرف ملین ها اطیمنان از نرم شدن مدفوع کودکان در حین بهبودی فیشر است.

پیشگیری از شقاق یا فیشرمقعدی با رژیم غذایی

برای پیشگیری از این عارضه می‌توان با رعایت موارد زیر از بروز آن جلوگیری کرد.

• استفاده از مواد غذایی فیبر دار
• استفاده از سبزیجات
• استفاده از میوه جات
• استفاده کافی از مایعات
• استفاده از نان سبوس دار
• استفاده از روغن زیتون به جای سس در سالاد
• انجام فعالیت های بدنی مناسب
• میل غذا در فضای آرام و به دور از تنش و یا استرس

باید توجه داشته باشید که رژیم غذایی در هر فرد متناسب با شرایط وی توصیه می شود. همچنین باید طی هر ماه این رژیم غذایی تغییر یابد.

لازم به ذکر است که برای عدم ابتلا به یبوست در این میان می توان به همراه رعایت رژیم غذایی مناسب از ملین های مانند پودر پسیلیوم، برن و سی لاکس نیز استفاده کرد.

غذاهای ممنوع برای بیماری زخم مقعدی

اگر مبتلا به بیماری شقاق هستید باید از خوردن غذاهای خاصی اجتناب کنید.

آرد و شکر سفید

آرد سفید و شکر نباید در یک رژیم غذایی فیشر در نظر گرفته شود و این شامل مواردی نظیر شیرینی یا کیک بیسکویت، نگهدارنده ها، پنیر و برنج حاوی قند و یا آرد سفید می باشد. اگر شما شکر زیاد بخورید بدن شما مقدار زیادی از ویتامین B را مصرف می کند.

غذاهای تند

برخی تحقیقات نشان می دهد که غذاهای تند می توانند درد و خارش را بدتر کنند. بنابراین غذاهای تند را نخورید.

اسنک چربی بالا

تنقلات با چربی بالا شامل دونات، چیپس سیب زمینی، محصولات پنیر (از جمله پیتزا)، غذاهای سرخ شده و گوشت marbled می باشد. این ها می تواند منجر به یبوست، بدتر شدن شکاف مقعدی و درد گردد.

غذاهای فرآوری شده

از غذاهای فرآوری شده مانند غذاهای بسته بندی شده و وعده های یخ زده باید اجتناب کرد، زیرا باعث یبوست می شود.