تغذیه و گوارش سالم در درمان زخم‌ها نقش دارند؟

بدن ما می‌تواند با تغذیه مناسب و گوارش سالم به بهبود هر چه سریع‌تر زخم‌ها اقدام کند. این مواد مغذی به محل زخم می‌روند و شروع به ترمیم آن می‌کنند. همچنین، میکروب‌های مفید روده نیز مانند نگهبانانی هستند که از روند بهبودی محافظت می‌کنند. پس تغذیه تاثیر زیادی روی بهبود زخم‌های مختلف خواهد داشت!

مراحل طبیعی ترمیم زخم در بدن

بدن ما یک سیستم هوشمند برای ترمیم زخم‌ها دارد که در چند مرحله مشخص انجام می‌شود:

زنگ خطر و تشکیل سد دفاعی

وقتی زخمی می‌شویم، بدن سریع دست به کار می‌شود تا جلوی خونریزی را بگیرد. با این کار، یک پوشش موقت روی زخم درست می‌شود.

پاکسازی

وقتی که می‌بینید محل زخم قرمز و گرم می‌شود، نشانه خوبی است، چرا که گلبول‌های سفید (مثل نیروهای امنیتی بدن) در آنجا جمع شده و میکروب‌ها را از بین می‌برند.

ساخت لایه جدید

اکنون که لایه پوست تمیز شده است، سلول‌ها و رگ‌های خونی جدیدی تشکیل می‌شوند. کلاژن نیز به میزان زیادی تولید می‌شود تا ساختار را محکم نگه داشته باشد.

نظم بخشیدن به پوست

این مرحله آخر برای ترمیم بافت و زخم شناخته می‌شود و معمولا بدن بافت آسیب دیده را نظم می‌بخشد تا پوست ساختاری یکدست پیدا کند. البته این کار می‌تواند تا چندین ماه به طول بیانجامد.

نکته مهم: توجه داشته باشید که سرعت این مراحل برای هر کسی متفاوت است و می‌تواند با توجه به تغذیه، سیستم ایمنی بدن و جای زخم متفاوت باشد.

نقش سیستم ایمنی در بهبود زخم

سیستم ایمنی بدن یکی از عوامل کلیدی در بهبود زخم‌ها به شمار می‌رود. این سیستم از فرآیندهای پیچیده استفاده می‌کند و می‌تواند از زمان ایجاد زخم تا زمان بهبودی کامل، از بدن در برابر عفونت‌ها و مشکلات احتمالی محافظت کند.

1. مرحله التهاب (التهاب حاد):
   • پس از آسیب به بدن، بافت آن ناحیه ملتهب می‌شود. در این مرحله سلول‌های ایمنی می‌توانند در محل زخم میکروب‌ها و بافت‌های مرده را از بین ببرند و از بدن در برابر هر گونه عفونتی محافظت کنند.
2. مرحله تکثیر و بازسازی:
   • پس از پاکسازی محل زخم، این ناحیه قادر است به ترمیم بافت آسیب دیده اقدام کند. سلول‌هایی مانند فیبروبلاست‌ها به محل می‌آیند تا کلاژن تولید کنند و ساختار جدیدی برای پوست ایجاد کنند.
3. مرحله بازسازی و بهبودی:
   • در این مرحله که به عنوان مرحله انتهایی شناخته می‌شود، زخم بسته می‌شود. جای زخم نیز پس از چند ماه ترمیم خواهد شد، این کار زمان‌بر است و معمولا برای تسریع این فرایند، افراد از کرم‌های ترمیم پوست و یا لیزر برای از بین بردن جای اسکار استفاده می‌کنند.

مرحله	نقش سیستم ایمنی
التهاب	سلول‌های ایمنی برای پاکسازی محل زخم و جلوگیری از عفونت وارد عمل می‌شوند.
تکثیر و بازسازی	سلول‌ها به بازسازی بافت آسیب‌دیده پرداخته و کلاژن تولید می‌کنند.
بهبودی	سیستم ایمنی نظارت می‌کند تا از عفونت‌های بعدی جلوگیری شود و زخم بهبود یابد.

این فرآیندهای ایمنی به بدن کمک می‌کنند تا ترمیم زخم سرعت پیدا کند و زخم زودتر بهبود یابد.

چگونه بفهمیم گوارش سالمی داریم؟

برای اینکه بفهمیم گوارش سالمی داریم یا نه، باید به چند نشانه و رفتارهای بدنی خود دقت کنیم. در اینجا چند نشانه مهم و ساده برای تشخیص گوارش سالم آورده شده که می‌توانید راحت‌تر متوجه شوید چه زمانی گوارش شما در وضعیت خوبی قرار دارده: 🌱

1. حرکات روده طبیعی 🚻

اگر دفعات دفع مدفوع شما منظم و بدون درد باشد، نشانه گوارش سالم است. به طور معمول، دفع مدفوع هر روز یا حداقل ۳ بار در هفته نشانه خوبی است و جای نگرانی نیست.

2. عدم احساس نفخ 💨

اگر بعد از غذا خوردن احساس سنگینی یا نفخ داشتید، بدانید که دستگاه گوارش شما به خوبی کار نمی‌کند! پس غذا را به خوبی بجویید و از غذاهای خوب استفاده کنید.

3. سطح انرژی بالا ⚡

گوارش سالم باعث می‌شود که انرژی کافی در طول انجام فعالیت‌های روزمره داشته باشید. پس اگر پس از غذا احساس خستگی شدید یا ضعف می‌کنید، احتمالا مشکلی در جذب مواد مغذی یا هضم غذا وجود داشته باشد. 🥱

4. دفع طبیعی گاز 💨

کاملا طبیعی است که در هنگام هضم غذاها، گازهایی تولید شود. ولی اگر می‌بینید که تولید این گازهای طبیعی بسیار زیاد شده است، احتمالا سیستم گوارش شما به درستی کار نمی‌کند. هرگونه بوی بد یا فشار بیش از حد ممکن است نشانه‌ای از مشکلات گوارشی باشد. 😕

5. اشتهای منظم و بدون مشکلات 🍴

اگر اشتهای شما به‌طور منظم و طبیعی است و هیچ‌گونه بی‌اشتهایی یا پرخوری غیرطبیعی ندارید، گوارش شما سالم است. البته بهتر است که حواس‌تان به نوع غذایی که می‌خورید هم باشد 🥦🥩

مطلب ویژه: چرا انتخاب فوق تخصص گوارش حاذق اهمیت حیاتی دارد؟

با اسیدهای چرب ضروری برای بهبود زخم آشنا شوید

اسیدهای چرب ضروری در بهبود زخم‌ها و ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده نقش بسیار مهمی دارند. البته باید بدانید که بدن نمی‌تواند این اسیدها را به تنهایی تولید کند، پس می‌تواند باید غذا یا مکمل‌هایی که این مواد در آنها وجود دارند، مصرف کنید تا از این طریق این اسیدهای چرب در بدن ساخته شود.

این مواد نه تنها بر سلامت عمومی بدن تأثیر می‌گذارند، بلکه در فرآیند بهبود زخم‌ها نیز نقش حیاتی ایفا می‌کنند.

انواع اسیدهای چرب ضروری برای بهبود زخم

1. اسید چرب امگا-۳
   • اسیدهای چرب امگا-۳، از جمله EPA (اسید ایکوزاپنتانوئیک) و DHA (اسید دوکوزاهگزانوئیک)، می‌توانند به طور مستقیم روی کاهش التهاب و تسریع روند بهبود زخم‌ها موثر باشند. جالب است بدانید که امگا 3 می‌تواند از ایجاد جای زخم جلوگیری کند.
   • منابع امگا-۳ شامل ماهی‌های چرب مانند سالمون و ساردین، دانه‌های چیا، گردو و روغن بذر کتان هستند.
2. اسید چرب امگا-۶
   • اسیدهای چرب امگا-۶ نیز مانند امگا 3 نقش مهمی در التهاب زخم ها دارند البته باید بدانید که حفظ تعادل در مصرف آنها از اهمیت بالایی برخوردار است. این اسیدهای چرب به تولید مواد شیمیایی ضروری برای فرآیند التهابی کمک می‌کنند که در مراحل اولیه ترمیم زخم اهمیت دارند. با مصرف بیش از حد، دچار افزایش التهاب و اختلال در فرآیند بهبود زخم ها خواهید شد.
   • منابع امگا-۶: روغن ذرت، روغن آفتابگردان، روغن سویا، و مغزهای مختلف.
3. اسید چرب امگا-۹
   • اسیدهای چرب امگا-۹، مانند اسید اولئیک، نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی و کاهش التهاب دارند. این اسیدهای چرب به حفظ تعادل بین امگا-۳ و امگا-۶ کمک می‌کنند و روی ترمیم زخم نیز موثر خواهند بود. آنها همچنین می‌توانند به حفاظت از غشای سلولی و بهبود جریان خون در ناحیه آسیب‌دیده کمک کنند.
   • منابع امگا-۹: روغن زیتون، آووکادو، و دانه‌های کنجد.

نوع اسید چرب	منابع غذایی	نقش در بهبود زخم
امگا-۳	ماهی چرب، گردو، دانه‌های چیا، روغن بذر کتان	کاهش التهاب، تسریع ترمیم بافت‌ها
امگا-۶	روغن سویا، روغن آفتابگردان، مغزها	کاهش التهاب در مراحل اولیه ترمیم
امگا-۹	روغن زیتون، آووکادو، دانه کنجد	تقویت سیستم ایمنی، کاهش التهاب

مطلب ویژه: آیا لاغری بدون جراحی امکان‌پذیر است؟

مواد غذایی که نباید استفاده کنید

برای بهبود گوارش و سلامت عمومی بدن، باید از خوردن برخی از غذاها پرهیز کنید. این مواد که در پایین به بررسی آنها خواهیم پرداخت، روی گوارش تاثیر منفی داشته و حتی می‌توانند روند ترمیم زخم‌ها را نیز کندتر کنند:

غذاهای فرآوری‌شده و پر از قند

غذاهای بسته‌بندی‌شده، تنقلات آماده و غذاهای فوری مقادیر بالایی از قند افزوده و چربی‌های ترانس دارند. با مصرف چنین غذاهایی، التهاب بدن افزایش یافته و فرایند هضم نیز مختل خواهد شد. این غذاها باعث انسداد روده‌ها، افزایش وزن، و مشکلات گوارشی مانند نفخ و اسهال می‌شوند.

غذاهای پرچرب و سرخ‌شده

غذاهای چرب و سرخ‌شده مانند فست‌فودها، سیب‌زمینی سرخ‌کرده، و دیگر غذاهای سرخ‌شده در روغن‌های نباتی (مثل روغن سویا و روغن ذرت) به دلیل داشتن چربی‌های اشباع‌شده و چربی‌های ترانس می‌توانند باعث اختلال در گوارش شوند. هضم این چربی ها بسیار دشوار است و ممکن است منجر به نفخ، یبوست و… شود.

مطلب مرتبط: ۴۰ درصد مردم ایران کبد چرب دارند!

غذاهای شور

نمک زیاد منجر به التهاب، افزایش فشار خون و نگهداری آب می‌شود و می‌تواند فرآیند گوارش را دچار اختلال کند. غذاهایی مانند چیپس، تنقلات شور، سوسیس و کالباس نمک زیادی در خود دارند و باعث بر هم زدن تعادل بدن خواهند شد.

غذاهای تند و ادویه‌دار

غذاهایی که در آنها فلفل، فلفل سیاه، سیر و دیگر ادویه‌های تحریک‌کننده استفاده شده است، می‌توانند موجب تحریک و یا سوزش معده شده و در صورت مصرف زیاد، باعث زخم معده یا ریفلاکس شوند.

لبنیات

اگر بدن شما در هضم لاکتوز مشکل داشته باشد، با مصرف محصولات لبنی ممکن است با نفخ، گاز و اسهال روبرو شوید. پس اگر چنین مشکلی دارید، از شیر و دیگر محصولات لبنی حاوی لاکتوز خودداری کنید و به جای آن‌ها از محصولات لبنی کم‌لاکتوز یا گیاهی استفاده کنید.

الکل و کافئین

الکل باعث افزایش اسید معده و التهاب در سیستم گوارش می‌شود. کافئین نیز می‌تواند باعث افزایش اسید معده و تحریک سیستم گوارش شود.

غذاهای حاوی گلوتن (در صورت حساسیت یا بیماری سلیاک)

گلوتن یک پروتئین است که در بسیاری از غلات مانند گندم، جو، و چاودار یافت می‌شود. اگر به این ماده حساسیت داشته باشید، باید از مصرف آن پرهیز کنید زیرا ممکن است موجب التهاب روده‌ها و آسیب به دیواره روده شود.

حبوبات و سبزیجات خاص

حبوبات فیبر بالایی دارند و برای افرادی که سیستم گوارش حساسی دارند، مشکل‌ساز خواهند بود. برخی از حبوبات (مانند عدس، نخود و لوبیا) و سبزیجات خانواده کلم (مثل کلم بروکلی، گل‌کلم و کلم) ممکن است موجب نفخ و گاز شوند. 

شکلات و غذاهای شیرین

به جای مصرف شکلات شیرین که باعث تحریک معده و ایجاد رفلاکس می‌شوند، به سراغ شکلات تلخ بروید تا فرآیند ترمیم زخم‌ها به درستی صورت بگیرد.

اگر با مشکلات گوارشی دست و پنجه نرم می‌کنید و یا به مشکل معده دچار شده‌اید، سعی کنید که حتما به یک متخصص گوارشی مراجعه کنید. خانم دکتر رکسانا عباسی یکی از بهترین متخصصان در زمینه گوارش و بوتاکس معده در تهران است و تجربه زیادی در این زمینه دارد. شما می‌توانید برای حل مشکلات گوارشی خود به ایشان مراجعه فرمایید.

مطلب مرتبط: دیابت چگونه ایجاد می شود؟

چگونه گوارش را بهبود ببخشیم؟

برای بهبود گوارش، توجه به چند نکته کلیدی ضروری است. اولین قدم، متعادل کردن رژیم غذایی و استفاده از غذاهای غنی از فیبر، میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل است. این مواد از یبوست جلوگیری می‌کنند و روی گوارش نیز تاثیر خوبی خواهند گذاشت.

نوشیدن آب کافی در طول روز، کاهش مصرف غذاهای چرب و فرآوری‌شده، کاهش استرس و خواب کافی از دیگر راهکارها برای بهبود سیستم گوارش عنوان می‌شود.

وقتی غذا را به‌خوبی می‌جوید، حجم کمتری از غذا وارد معده می‌شود و این باعث می‌شود که معده بتواند آن را راحت‌تر هضم کند. با این کار، آنزیم‌های گوارشی بهتر عمل می‌کنند و مواد مغذی موجود در غذا به‌طور مؤثرتری جذب خواهند شد.

در نهایت، اگر با مشکلات گوارشی دست و پنجه نرم می‌کنید و یا به مشکل معده دچار شده‌اید، سعی کنید که حتما به یک متخصص گوارش مراجعه کنید. خانم دکتر رکسانا عباسی یکی از بهترین متخصصان در زمینه گوارش و بوتاکس معده در تهران است و تجربه زیادی در این زمینه دارد. شما می‌توانید برای حل مشکلات گوارشی خود به ایشان مراجعه فرمایید.

سوالات متداول