عفونت استخوان (استئومیلیت)، علل، علائم و راه‌های درمان

استئومیلیت (Osteomyelitis) یا عفونت استخوان است، یک بیماری جدی و خطرناک است که نیاز به درمان فوری با آنتی بیوتیک و معمولا عمل جراحی دارد. علامت عمده این نوع عفونت، درد استخوان است. در این مقاله، به صورت کامل به بررسی دلایل، انواع، عوارض و نشانه‌ها و نحوه درمان و پیشگیری از آن خواهیم پرداخت.

✅تایید شده توسط پزشکان کلینیک زخم

عفونت استخوان چیست و چرا به وجود می‌آید؟

عفونت استخوان بر اثر عوامل مختلفی ایجاد می‌شود و افراد زیادی به آن مبتلا هستند. استئومیلیت (Osteomyelitis)، در اثر نفوذ عوامل عفونی مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها یا قارچ‌ها به بافت استخوان رخ می‌دهد و اگر به موقع درمان نشود، ممکن است عوارض جدی داشته باشد.

عفونت استخوان معمولا به علت ورود باکتری یا عفونت به استخوان، انتشار عفونت از سایر نواحی بدن، شکستگی و… ایجاد می‌شود. اما شایع‌ترین دلیل آن، باکتری‌هایی مانند استافیلوکوکوس اورئوس هستند که به دلیل زخم‌های باز استخوان وارد استخوان می‌شوند.

اگر عفونت در بخش‌های مختلف بدن مانند پوست، خون و… درمان نشود، در نهایت، به استخوان می‌رسد و باعث عفونت خواهد شد. جالب است بدانید که جراحی استخوان نیز ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را نیز افزایش دهد.

در کودکان عفونت استخوان می‌تواند به مفصل‌ها منتقل شود و به التهاب مفصل منجر شود. استخوان‌هایی که در کودکان معمولاً درگیر می‌شوند عبارتند از استخوان‌های بلند مانند استخوان ران، درشت‌نی و استخوان بازو. در بزرگ‌سالان معمولاً استخوان‌های لگن، ستون فقرات و گاه فک درگیر می‌شوند.

Osteomyelitis is a serious infection that happens when bacteria or fungi infect your bone marrow. Infections usually start on your skin at a wound or surgery site then spread to your bones through your bloodstream. It can cause permanent bone damage if it’s not treated right away. Visit a healthcare provider as soon as you notice any symptoms.

استئومیلیت یک عفونت جدی است که وقتی باکتری‌ها یا قارچ‌ها مغز استخوان شما را آلوده می‌کنند، رخ می‌دهد. عفونت‌ها معمولاً از پوست شما در محل زخم یا جراحی شروع می‌شوند و سپس از طریق جریان خون به استخوان‌های شما گسترش می‌یابند. اگر فوراً درمان نشود، می‌تواند باعث آسیب دائمی استخوان شود. به محض مشاهده هرگونه علائم، به پزشک مراجعه کنید.

my.clevelandclinic.org

در ادامه، برای اطلاعات بیشتر درباره این موضوع، جدولی ارائه کرده‌ایم:

علت/عامل	توضیحات
ورود باکتری یا عامل عفونی	شایع‌ترین عامل، باکتری‌هایی مانند استافیلوکوکوس اورئوس از زخم‌های باز یا جراحت‌ها.
انتشار عفونت از سایر نواحی بدن	عفونت‌های موجود در پوست، مفاصل یا خون می‌توانند به استخوان منتقل شوند.
شکستگی یا جراحی استخوان	خطر عفونت در صورت شکستگی یا جراحی استخوان افزایش می‌یابد، به‌خصوص در زخم‌های غیر استریل.
ضعف سیستم ایمنی	افراد مبتلا به دیابت، سرطان، بیماری‌های کلیوی یا کسانی که از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی استفاده می‌کنند، در معرض خطر بیشتری هستند.
عفونت‌های طولانی‌مدت	عفونت‌های درمان‌نشده می‌توانند به استخوان نفوذ کنند و باعث ایجاد استئومیلیت شوند.

انواع استئومیلیت

هر نوع از استئومیلیت نیاز به درمان خاصی دارد اما اینکه به کدام نوع از التهاب استخوان مبتلا شده‌اید، نیاز به بررسی دارد. به صورت کلی، استئومیلیت به چند دسته تقسیم می‌شود:

1. استئومیلیت حاد

این نوع استئومیلیت به طور ناگهانی ایجاد می‌شود و معمولا ناشی از عفونت‌های باکتریایی است! این عفونت از طریق زخم‌های باز، جراحی یا انتشار از سایر نواحی بدن به استخوان می‌رسد. این بیماری با علائمی همچون درد شدید، تورم، قرمزی و تب همراه است.

2. استئومیلیت مزمن

این نوع عفونت پس از عفونت حاد ایجاد می‌شود و ممکن است عفونت‌های درمان‌نشده یا عفونت‌های طولانی‌مدت در آن نقش داشته باشند. درد مزمن، ترشح از زخم‌ها، و تشکیل بافت‌های جدید غیرطبیعی از علائم آن هستند.

3. استئومیلیت خونریزی

از نامش پیداست که در این عفونت، مواد عفونی از خون به استخوان می‌رسند که معمولا با علائمی همچون ضعف سیستم ایمنی همراه می‌شود.

4. استئومیلیت پس از جراحی

اگر پس از جراحی استخوان یا پروتز با عفونت روبرو شدید، حتما به پزشک مراجعه کنید، مخصوصا اگر با درد، تورم و تب در ناحیه جراحی روبرو هستید؛ چرا که ممکن است نشانه استئومیلیت پس از جراحی باشد.

5. استئومیلیت ناشی از نقص گردش خون

هنگامی که گردش خون در ناحیه‌ای از استخوان کاهش یابد، استئومیلیت رخ می‌دهد. این امر در بیماران دیابتی یا با مشکلات عروقی بسیار شایع است.

آنژیوگرافی چیست و چگونه انجام می‌شود؟

این بیماری چه عوارض و نشانه‌هایی دارد؟

عفونت استخوان بیشتر در متافیز استخوان های بلند اندام ها یعنی در قسمت هایی از استخوان که نزدیک به مفصل قرار دارند ایجاد میشود. عوارض استئومیلیت عبارتند از:

• مرگ استخوان(استئونکروز): عفونت در استخوان می تواند مانع گردش خون در استخوان شده و منجر به مرگ استخوان گردد. استخوان مشا بعد از جراحی التیام یافته و قسمت های کوچک استخوان از بین رفته حذف می گردند. اگر قسمت های بزرگی از استخوان از بین روند، ممکن است نیاز به قطع ا ندام جهت جلوگیری از گسترش عفونت وجود داشته باشد.
• آرتریت سپتیک: در برخی موارد، عفونت در استخوان می تواند به داخل مفصل مجاور گسترش یابد.
• اختلال رشد: در کودکان، شایع ترین محل برای استئومیلیت مناطق نرمتر است که صفحات رشد نامیده شده و در دو انتهای استخوان های بلند بازو و پاها قرار دارند. رشد طبیعی ممکن است در استخوان های عفونی مختل شود.
• سرطان پوست: اگر استئومیلیت منجر به یک زخم شود که چرک از آن تخلیه می شود، پوست ناحیه مجاور در معرض خطر سرطان سلول های سنگفرشی قرار می گیرد.

بطور کلی اگر درمان در ۵-۳ روز اول بیماری شروع شود نتیجه آن خوب خواهد بود. در صورت تاخیر یا عدم درمان ممکن است عوارض زیر ایجاد شود

• انتشار میکروب و عفونت از طریق جریان خون به همه بدن و فوت بیمار
• سرایت عفونت به مفصل مجاور استخوان و ایجاد آرتریت چرکی ییا عفونت مفصل
• تخریب صفحه رشد استخوان و بدنبال آن متوقف شدن رشد استخوان و کوتاهی آن و یا رشد نامتقارن استخوان و تغییر شکل متعاقب آن
• تحریک صفحه رشد استخوان و رشد بیشتر استخوان
• تبدیل شدن عفونت حاد استخوان به عفونت مزمن
• تخریب شدید استخوان و از بین رفتن قسمتی از آن
• ضعیف شدن استخوان و بدنبال آن شکستگی مرضی یا پاتولوژیک آن

راه‌های تشخیص و درمان عفونت استخوان

بررسی‌های تشخیصی ممکن است شامل آزمایش خون، کشت خون برای شناسایی باکتری، اسکن رادیونوکلئید استخوان، سی تی اسکن یا ام آر آی استخوان باشد.

استاندارد طلایی تشخیص، بیوپسی استخوان و جداسازی میکروارگانیسم از محیط کشت و وجود سلول‌های التهابی و تخریب کننده استخوان در بررسی بافت شناسی است، اما معمولاً تشخیص استئومیلیت بر اساس یافته‌های بالینی همراه با نتایج حاصل از مطالعات تصویری و تست‌های آزمایشگاهی مانند شمارش گلبول‌های سفید خون، سرعت رسوب اریتروسیت ها (ESR) و پروتئین واکنش دهنده (C CRP) صورت می‌گیرد.

معمولا تغییرات استخوانی در تصویررادیولوژی بیماران مبتلا به عفونت حاد استخوان بعد از دو هفته از شروع بیماری دیده میشود و متاسفانه این زمان برای تشخیص بیماری و شروع درمان بسیار دیر است.

در نتیجه پزشک معالج برای تشخیص عفونت حاد استخوان زیاد بر روی رادیوگرافی ساده تاکید نمیکند. با این حال مهمترین علائمی که در تصویر رادیوگرافی ساده یک بیمار مبتلا به عفونت استخوان دیده میشود عبارتند از

• ایجاد پوکی استخوان در محل عفونت
• ایجاد استخوان جدید در اطراف استخوان (اینولکروم)

اسکن رادیوایزوتوپ با استفاده از تکنیسیم ۹۹ و یا گالیم ۶۷ و یا ایندیم میتواند خیلی زودتر عفونت حاد استخوان را مشخص کند. گاهی اوقات از ام آر آی هم برای تشخیص زود هنگام استئومیلیت حاد استفاده میشود.

بیمار بعد از تشخیص عفونت حاد استخوان باید بلافاصله در بیمارستان بستری شده و درمان وی شروع شود. اساس درمان استئومیلیت حاد استفاده از آنتی بیوتیک تزریقی است. درمان آنتی بیوتیکی باید هر چه سریعتر و بصورت اورژانسی برای بیمار شروع شود.

با اسیدهای چرب ضروری برای بهبود زخم آشنا شوید

درمان دارویی

در ابتدا که نوع میکروب مولد عفونت و اینکه آن میکروب به چه آنتی بیوتیکی حساس است مشخص نیست معمولا پزشک از یک یا ترکیبی از دو آنتی بیوتیک که توانایی مقابله با بیشترین تعداد باکتری ها را دارد استفاده میکند.

بعد از چند روز که جواب کشت میکروبی بیمار آماده شده، آزمایشگاه به پزشک معالج اطلاع میدهد که نوع میکروب مولد عفونت استخوان چه بوده و آن میکروب به چه آنتی بیوتیکی حساس تر است. در این زمان پزشک معالج میتواند آنتی بیوتیک مناسب تر را برای بیمار تجویز کند.

اگر درمان آنتی بیوتیکی در مراحل ابتدایی بیماری یعنی قبل از ایجاد شدن چرک شروع شود ممکن است نیازی به عمل جراحی وجود نداشته باشد و آنتی بیوتیک به تنهایی بتواند عفونت را متوقف کند ولی در اکثر اوقات به علت تاخیر در تشخیص و شروع درمان، چرک در استخوان و اطراف آن ایجاد میشود. در این موارد بیمار حتما نیاز به عمل جراحی برای خارج کردن چرک دارد.

عمل جراحی

در عمل جراحی بیماران مبتلا به عفونت حاد استخوان، چرک زیر پریوست کاملا تخلیه شده و قسمتی از کورتکس استخوان سوراخ میشود تا پزشک بتواند چرک داخل استخوان را هم خارج کند.

سپس لوله هایی به نام درن در داخل استخوان گذاشته شده که سر آنها از زخم بیرون آمده و به یک محفظه پلاستیکی متصل میشود. این لوله چند روز در داخل استخوان باقی میماند تا بقیه ترشحات عفونی از استخوان خارج شوند.

سیر عفونت بعد از شروع درمان

علائم بیماران معمولا بعد از ۲۴ ساعت از شروع درمان فروکش میکند ولی درمان آنتی بیوتیکی باید حداقل ۶ هفته ادامه پیدا کند. پزشک برای مشخص کردن مدت مورد نیاز برای ادامه آنتی بیوتیک از علائم بالینی بیمار و آزمایش ESR استفاده میکند.

چگونه از آن پیشگیری کنیم؟

روش‌های زیادی برای پیشگیری از این بیماری وجود دارد؛ در جدول پایین، برخی از این راهکارها را برای شما قرار دادیم:

روش پیشگیری	توضیحات
مراقبت از زخم‌ها	زخم‌های باز یا جراحت‌های سطحی را به‌درستی تمیز و ضدعفونی کنید و در صورت لزوم از بانداژ استفاده کنید.
کنترل بیماری‌های مزمن	بیماری‌هایی مانند دیابت و بیماری‌های عروقی را به‌خوبی مدیریت کنید تا خطر عفونت کاهش یابد.
استفاده از تجهیزات پزشکی استریل	در جراحی‌ها و استفاده از پروتزها، از تجهیزات پزشکی استریل استفاده کنید و پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنید.
تقویت سیستم ایمنی	با تغذیه سالم، فعالیت بدنی منظم و خواب کافی، سیستم ایمنی خود را تقویت کنید.
اجتناب از تماس با افراد بیمار	از تماس نزدیک با افرادی که دارای عفونت‌های فعال هستند، خودداری کنید.
چکاپ منظم پزشکی	به‌ویژه برای افراد در معرض خطر، چکاپ‌های منظم پزشکی انجام دهید تا مشکلات به‌موقع شناسایی شوند.
آموزش بهداشت شخصی	بهداشت شخصی را رعایت کنید، از جمله شستن دست‌ها و جلوگیری از تماس با زخم‌ها و عفونت‌ها.
پیشگیری از عفونت‌های دندانی	مراقبت از دندان‌ها و درمان عفونت‌های دندانی به‌موقع، زیرا ممکن است به استخوان‌ها منتقل شوند.
استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در موارد ضروری	در مواردی که خطر عفونت وجود دارد (مانند جراحی‌ها)، از آنتی‌بیوتیک‌های پیشگیرانه با مشورت پزشک استفاده کنید.

سوالات متداول