پانسمان عسل:
تاریخچه عسل درمانی: استفاده موضعی از عسل دارای سابقه طولانی است. در واقع عسل، به عنوان یکی از قدیمی ترین پانسمان های زخم شناخته شده است. عسل توسط پزشکان یونان باستان برای درمان زخم های عفونی مورد استفاده قرار گرفت. خواص درمانی عسل در کتاب های مقدس انجیل، قرآن و تورات ذکر شده ، بطور مثال در قرآن: “ثم کلی من کل الثمرات فاسلکی سبل ربک ذللا یخرج من بطونها شراب مختلف الوانه فیه شفا للناس ان فی ذلک لایه لقوم یتفکرون” (69 سوره نحل)
ترجمه: ” سپس از تمام ثمرات تناول کن، و راه هایی را که پروردگارت برای تو تعیین کرده به راحتی بپیما، از درون شکم آنها نوشیدنی خاصی خارج می شود، به رنگ های مختلف که در آن شفای مردم است در این امر نشانه روشنی است برای مردمی که اهل فکرند.”
عسل یک عامل ضدمیکروبی موضعی است که هزاران سال است در مراقبت از زخم استفاده می شود. خواص درمانی عسل را تا حد زیادی به فعالیت های ضدمیکروبی و ضد التهابی آن نسبت داده اند.
خواص درمانی عسل
- فعالیت ضدمیکروبی
- اثر دبریدمان زخم
- اثر اسمزی
- فعالیت ضد التهابی
- فعالیت آنتی اکسیدانی
باکتری های گرم مثبت اغلب در عفونت زخم دخالت دارند. تحقیقات نشان داده شده است که فعالیت استافیلوکوکوس اورئوس (شایع ترین علت عفونت زخم) توسط غلظت نسبتا کم از عسل مهار می شود.
فعالیت آنتی اکسیدانی و ضد التهابی عسل
در زخم های مزمن که بدلیل وجود رادیکال های آزاد در فاز التهابی مانده اند و پیشروی ندارند عسل با آنتی اکسیدان خود می تواند آن را از زخم برطرف کند. پتانسیل آنتی اکسیدانی به فنول موجود در آن نسبت داده می شود.
نحوه عملکرد عسل روی زخم
برخی از مواد شیمیایی موجود در عسل می توانند باکتری های خاص و قارچ را بکشند. پوشاندن زخم با عسل باعث می شود ضمن از بین رفتن باکتری ها و قارچ ها، محیط سرشار از مواد غذایی برای افزایش سرعت بهبود بافت تخریب شده فراهم شود.
این ماده نه تنها عفونت زخم را از بین میبرد بلکه از عفونت کردن مجدد زخم نیز جلوگیری می کند. علاوه بر این عسل بافت های مرده زخم را که می توانند عوامل بیماری زا را در خود جای دهد از بین می برد و با خاصیت ضدالتهاب خود از شدت ورم در موضع زخم کاسته و آثار به جا مانده از زخم بر روی پوست را به حداقل می رساند. هم چنین عسل موجب می شود بافت های سالم مجاور زخم با سرعت بیشتری رشد کنند و بافت های پوششی با سرعت بیشتری جای بافت های نابود شده را بگیرند. اکثر موجودات مضر نمی توانند در عسل رشد و تکثیر داشته باشند. با این حال باکتری هایی که از طریق اسپور تکثیر پیدا می کنند مانند بوتولیسم در عسل باقی می مانند. در مواردی که نیاز به استفاده از عسل به عنوان روش درمانی باشد با تاباندن اشعه گاما به عسل، اسپور باکتری را غیرفعال می کنند که به این عسل، عسل پزشکی گفته می شود. عسل بر کاهش زمان بهبود زخم حاد مانند سوختگی سطحی، خراشیدگی، زخم کوچک جراحی اثر دارد ولی در درمان زخم حاد خصوصا زخم های وریدی پا این تاثیر دیده نمی شود. برای بررسی تاثیر عسل بر انواع زخم ها به مطالعات بیشتری نیاز است.