رقیق کننده های خون
خون یک مایع حیاتی در بدن است که مواد مغذی و اکسیژن را به سلول‌ها و اندام‌های مختلف بدن می‌رساند. برای آنکه خون به‌راحتی در رگ‌ها حرکت کند، باید غلظت مناسبی داشته باشد. غلیظ‌شدن بیش‌ازحد خون و به‌دنبال آن تشکیل لخته خون در بدن باعث گردش خون ضعیف و در برخی موارد سکته قلبی و مغزی میشود. پزشکان به‌منظور رقیق کردن خون در افرادی که به‌علت بیماری‌های خاص یا سابقه‌ی سکته‌های مغزی و قلبی، بیشتر در معرض خطر لخته‌شدن خون قرار دارند، معمولا داروهای رقیق کننده خون را تجویز می‌کنند.
داروهای رقیق کننده خون داروهایی هستند که باعث می‌شوند خون به‌آسانی در رگ‌ها و شریان‌های شما جریان یابد. این داروها همچنین از تشکیل یا بزرگ‌تر شدن لخته‌های خون جلوگیری می‌کنند. آنها برای درمان برخی از انواع بیماری های قلبی، نقص‌های قلبی و سایر بیماری‌هایی که می‌توانند خطر تشکیل لخته‌های خون را افزایش بدهند، به‌کار می‌روند. در واقع، رقیق کننده ی خون دارویی است که به صورت قرص یا آمپول به منظور جلوگیری از تشکیل لخته خون مصرف می شود. لخته خون مانع از رسیدن جریان خون به قلب، ریه یا مغز می شود. در نتیجه حمله ی قلبی یا سکته رخ می دهد.
اگر دچار بیماری قلبی (از جمله بیماری دریچه ی قلب و ضربان غیرعادی قلب) باشید، پزشک مصرف داروی رقیق کننده ی خون را پیشنهاد می کند.
داروهای رقیق کننده خون می‌توانند در برابر حمله قلبی و سکته مغزی از فرد محافظت کنند اما خطراتی نیز به همراه دارند: به‌عنوان مثال آنها باعث می‌شوند که در صورت بریده‌شدن جایی از بدن‌تان، بیش‌ازحد معمول خونریزی کنید.
فواید نجات‌بخش داروهای رقیق کننده خون اغلب بیشتر از خطرات احتمالی‌شان است. بااین‌حال مهم است که قبل از شروع مصرف آنها از فواید و خطرات احتمالی‌شان آگاه شوید.
رقیق‌کننده‌های خون چطور عمل می‌کنند؟
رقیق‌کننده‌های خون (Blood thinner)، نه خون را رقیق می‌کنند و نه می‌توانند لخته‌ها را بشکنند، در واقع رقیق‌کننده‌های خون داروهایی هستند که به گردش خون در رگ‌ها و شریان‌ها کمک کرده و همچنین از تشکیل و بزرگ‌شدن لخته‌های موجود خون، جلوگیری می‌کنند. برخی از داروهای ضدانعقادی، با کمک مهار فعالیت ویتامین K کبد، این کار را انجام می‌دهند. بدن شما جهت ساخت پروتئین‌هایی بنام فاکتورهای انعقادی، نیازمند ویتامین K است. این ویتامین به سلول‌های خون و پلاکت‌ها کمک می‌کند تا بهم متصل شوند.
پزشکان از داروهای رقیق‌کننده برای معالجه برخی از انواع بیماری‌های قلبی، نقص قلبی و سایر شرایطی که خطر ابتلا به لخته‌های خطرناک را افزایش می‌دهند، استفاده می‌کنند. این داروها می‌توانند از شما در برابر سکته قلبی و مغزی محافظت کنند، ولی با خطراتی مانند خونریزی بیش‌ازحد هم همراه هستند. البته فشار خون بالا نیز، درصورتی‌که درمان و کنترل نشود، در نهایت منجر نارسایی قلبی، سکته و بیماری‌های کلیوی خواهد شد.
مزایای نجات‌بخش این داروها اغلب از خطرات احتمالی‌شان بیشتر است. با این وجود، مهم است که قبل از شروع مصرف داروی رقیق‌کننده خون، در موردشان آگاهی داشته باشید.
برخی از داروهای رقیق‌کننده خون، باعث می‌شوند تا سلول‌های خون (پلاکت‌ها) به دیواره رگ‌های خونی و به یکدیگر نچسبند. برخی دیگر از این داروها، از تشکیل لخته‌های خون جلوگیری می‌کنند، که به ترتیب بعنوان داروهای ضدپلاکت و ضدانعقاد شناخته می‌شوند. ضدپلاکت‌ها نسبت به ضدانعقادها ضعیف‌ترند و برای افرادی که در معرض خطر لخته‌شدن خون در آینده هستند، تجویز می شود.
رقیق‌کننده خون دارویی است که بصورت خوراکی یا داخل وریدی (از طریق ورید) استفاده میشود. لخته‌های خون می‌توانند جریان خون به قلب، ریه‌ها یا مغز را متوقف کرده و باعث حمله قلبی یا سکته مغزی شوند.
داروهای رقیق‌کننده خون، باید دقیقاً طبق دستور مصرف شوند. وقتی داروها را به‌درستی و به میزان کافی مصرف نمی‌کنید، تاثیرگذاری دارو کاهش می‌یابد و همچنین مصرف زیاد آنها می‌تواند منجر به خونریزی شدید شود.
بطور کلی، درصورت ابتلا به بیماری قلبی، از جمله بیماری دریچه قلب و ضربان قلب نامنظم، پزشک ممکن است توصیه کند که از یک رقیق‌کننده خون استفاده کنید.
چه کسانی باید از رقیق کننده خون استفاده کنند؟
هر ساله حدود 2 تا 3 میلیون نفر از داروهای رقیق‌کننده خون استفاده می‌کنند. اگر قبلاً دچار سكته قلبی یا مغزی شده‌اید، ممکن است به این داروها احتیاج داشته باشید، زیرا این داروها می‌توانند خطر سکته مغزی و یا حمله قلبی دوم را كاهش دهند.
همچنین در صورت ابتلا به بیماری قلبی یا عروق خونی، ریتم نامنظم قلب، لوپوس یا ترومبوز ورید عمقی (DVT یا ترومبوز ورید عمقی، نوعی لخته خون خطرناک است که اغلب در پاها ایجاد میشود.)، ممکن است به این نوع از داروها احتیاج داشته باشید. احتمال تشکیل لخته‌ی خون در افرادی که اضافه وزن دارند، اخیراً جراحی کرده‌اند و یا دریچه قلب مصنوعی دارند، بیشتر است.
برخی از افراد فقط به‌مدت چند ماه به این رقیق کننده‌های خون احتیاج دارند. اما درصورتی‌که مشکلات سلامتی مداوم و مزمنی دارید، ممکن است لازم باشد تا آنها را طولانی مدت مصرف کنید.
اگر مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی هستید، رقیق‌کننده خون می‌تواند به شما در جلوگیری از سکته مغزی کمک کند.
داروهای رقیق کننده خون کدامند؟
دو نوع رقیق کننده خون وجود دارد. اولین نوع، داروهای ضدانعقاد خون نامیده می‌شوند. اینها مانع لخته‌شدن خون شما یا تبدیل‌شدن آن به توده‌های جامدی از سلول‌ها می‌شوند که به‌هم می‌چسبند. این نوع رقیق‌کننده‌ها اغلب به شکل قرص هستند. برخی از داروهای معروف در این دسته عبارتند از:
- آپیکسابان (اِلیکوییس)؛
- دابیگاتران (پراداکسا)؛
- ادوکسابان (ساوایسا)؛
- فونداپارینوکس (آریکسترا)؛
- هپارین (فراگمین، اینوهپ و لُوِنوکس)؛
- ریواروکسابان (زارلتو)؛
- وارفارین (کومادین، جانتُوِن).
سایر انواع قوی‌تر این داروهای رقیق کننده خون به شکل آمپول یا از طریق تزریق داخل وریدی در بیمارستان یا خانه تجویز می‌شوند. معروف‌ترین آنها عبارتند از هپارین و فونداپارینوکس.
دسته‌ی دوم از داروهای رقیق کننده خون داروهای ضدپلاکت نامیده می‌شوند. این داروها ذرات کوچک خون به نام پلاکت‌ها را هدف می‌گیرند. آنها به شکل قرص موجودند.
اسم قرص های رقیق کننده خون (ضدپلاکت‌ها):
- آسپرین؛
- کلوپیدوگرِل (پلاویکس)؛
- دی‌پیریدامول (پرزانتین)؛
- پراسوگرل (افینت).
خطرات و عوارض رقیق شدن خون
لخته‌شدن خون همیشه چیز بدی نیست؛ وقتی جایی از بدن‌تان را می‌بُرید، لخته‌شدن خون باعث میشود که زخم شما بسته شود و خون خیلی زیادی ازدست ندهید. داروهای رقیق کننده خون از لخته‌شدن خون جلوگیری می‌کنند، بنابراین در صورت مصرف این داروها حتی بریدگی‌ها و جراحت‌های کوچک نیز بسیار بیشتر از حد معمول خونریزی خواهند کرد.
شما باید هنگام شرکت در فعالیت‌هایی که می‌توانند باعث هرگونه آسیب‌دیدگی شوند، بسیار مراقب باشید. اگر افتادید یا به سرتان ضربه وارد شد، فورا با پزشک‌تان تماس بگیرید. حتی اگر پوست‌تان زخمی نشود، ممکن است دچار خونریزی داخلی شوید.
اگر متوجه‌ی هریک از علائم خونریزی غیرعادی شدید، بلافاصله به پزشک‌تان اطلاع دهید، مانند:
- دوره‌های قاعدگی سنگین‌تر از حد معمول؛
- وجود خون در ادرار یا مدفوع؛
- خونریزی از بینی یا لثه‌ها؛
- بالا آوردن خون با سرفه یا استفراغ؛
- سرگیجه؛
- ضعف؛
- سر درد یا معده درد شدید.
علائم شایع خونریزی داخلی
۱. سرگیجه
۲. ضعف شدید
۳. غش کردن
۴. فشار خون پایین
۵. مشکلات حاد بینایی
۶ بی حسی
۷. ضعف در یک طرف بدن
۸. سردرد شدید
۹. درد شدید شکم
۱۰. تنگی نفس
۱۱. درد قفسه سینه
۱۲. حالت تهوع
۱۳. استفراغ
۱۴. اسهال
۱۵. خونریزی بینی
و یکی از علائم خونریزی کبودی بی علت بدن است.
یکی از اثرات جانبی رقیق کننده های خون نوعی خونریزی است که فرد قادر به کنترل آن نیست. همچون خونریزی شدیدی که بعد از بریدگی بخشی از بدن رخ میدهد. ادرار فرد تیره و قرمز میشود و فرد بدون دلیل و ناگهان دچار کبودی و یا سردرد شدید میشود. اگر دچار یکی از این علائم شدید، حتما به پزشک مراجعه کنید. حتی اگر دچار خونریزی نشده اید و ناگهان بی حال شده و بر زمین افتادید حتما به بیمارستان مراجعه کنید.
علائم شایع لخته خون
علائم لخته خون بسته به محل تشکیل لخته متفاوت است. در صورت ایجاد لخته خون در این مکان‌های خاص، ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:
- قلب = سنگینی یا درد در قفسه سینه، تنگی نفس، تعریق حالت تهوع، سبکی سر و ناراحتی درقسمت‌های دیگر بدن
- مغز = ضعف صورت، دست‌ها یا پاها، مشکلات بینایی، مشکل در تکلم، سردرد ناگهانی و شدید و سرگیجه
- ریه = درد شدید قفسه سینه، تنگی نفس، تب، تعریق و سرفه خونی
- بازو یا پا = درد، تورم، حساسیت و گرمای ناگهانی یا تدریجی
- شکم = درد شدید شکمی، استفراغ و اسهال
در دوره‌ی مصرف داروهای رقیق کننده خون باید به چه نکاتی توجه کنیم؟
اگر از یک داروی ضدانعقادی مانند وارفارین استفاده می‌کنید، باید به‌طور منظم آزمایش خون انجام بدهید تا پزشک‌تان بتواند در صورت لزوم، دُز دارویتان را تنظیم کند. در مورد سایر اقداماتی که باید برای محافظت از خودتان در حین مصرف این دارو انجام بدهید، از پزشک‌تان سؤال کنید. در هنگام انجام فعالیت‌هایی که می‌توانند باعث آسیب‌های سر شوند، مراقب باشید. هر نوع آسیب و ضربه در حین مصرف یک داروی رقیق کننده خون بسیار خطرناک است.
اگر در حین مصرف وارفارین دچار خونریزی خطرناک شوید، پزشکان می‌توانند از ویتامین K به‌عنوان پادزهر یا ترکیبی از کنستانتره‌ی پیچیده‌ی پروترومبین (PCC) و پلاسمای تازه‌ی یخ‌زده برای بند آوردن آن استفاده کنند. علاوه بر این، استفاده از ایداروسیزوماب (پراکس‌بایند) در شرایط اضطراری به‌منظور معکوس کردن اثرات ضدانعقادی پراداکسا تأیید شده است.
سایر داروها و مکمل های غذایی ازجمله داروهای بدون نیاز به نسخه می‌توانند با رقیق‌کننده‌های خون تداخل داشته باشند. به تمام پزشکانی که به آنها مراجعه می‌کنید، ازجمله دندانپزشک‌تان بگویید که یک داروی رقیق کننده خون مصرف می‌کنید. بدون اجازه‌ی آنها هیچ داروی جدیدی را شروع نکنید.
و به یاد داشته باشید که رژیم غذایی شما نیز بسیار مهم است. برخی مواد غذایی – مانند سبزیجات برگ‌دار سبز – حاوی ویتامین K هستند. این می‌تواند داروهای رقیق کننده خون را بی‌اثر (خنثی) کند. در مورد رژیم غذایی‌تان با پزشک مشورت کنید.
تداخل احتمالی دارو
انواع غذاها، داروهای گیاهی و شیمیایی در داروی رقیق کننده ی خون اختلال ایجاد می کنند. این مواد باعث می شود میزان تاثیر دارو کم تر یا بیشتر شود. با این حال، تمام داروهای رقیق کننده ی خون تحت تاثیر مواد مشابه قرار نمی گیرند. لازم است درمورد رژیم غذایی خود و تاثیری که روی دارو می گذارد با پزشک متخصص قلب و عروق مشورت کنید.
ویتامین کا
ویتامین کا از تاثیر بعضی داروهای رقیق کننده ی خون، مانند وارفارین، می کاهد. بسته به نوع دارویی که مصرف می کنید، می توانید از غذاهای حاوی مقادیر اندک تا متوسط ویتامین کا استفاده کنید اما باید از خوردن غذاهایی که حاوی مقادیر متوسط تا بالای ویتامین کا است بپرهیزید. از جمله:
- کلم
- کلم بروکسل
- بروکلی
- مارچوبه
- کاسنی فرنگی
- کلم پیچ
- کاهو
- اسفناج
- سبزی خردل
- شلغم
- کلم سبز
مواد گیاهی
افرادی که از داروهای انعقاد خون استفاده می کنند باید در مصرف مکمل های گیاهی و انواع چای محتاط باشند. بعضی از مواد گیاهی در توانایی ضد انعقاد خون داروهای رقیق کننده ی خون اختلال ایجاد می کنند. همچنین خطر خونریزی و مدت زمان خونریزی را بالا می برند.
قبل از مصرف هرگونه مکمل گیاهی یا چای، به خصوص موارد زیر، با پزشک مشورت کنید:
- بابونه
- سرخارگل
- گل میخک
- روغن گل مغربی
- دونگ کوئی
- شیرین بیان
- جینسنگ
- جینگو بیلوبا (کهن دار)
- گل مهر طلا
- بیدمشک
مصرف نوشیدنی های الکلی و آب قره قروط همزمان با استفاده از داروهای رقیق کننده نیز خطرناک است. تا جای ممکن از مصرف این گونه مواد بپرهیزید.
دارو
درصورت استفاده از داروهای رقیق کننده ی خون، برای مصرف داروهای تجویزی یا بدون نسخه محتاط عمل کنید. تعدادی از آنتی بیوتیک ها، داروهای ضد قارچ، مسکن ها و داروهای کاهش دهنده ی اسید خطر خونریزی را بالا می برند. داروهای دیگر، از جمله قرص های ضد بارداری، از میزان تاثیر داروهای ضد انعقاد خون می کاهند و خطر تشکیل لخته خون را افزایش می دهند. حتما درمورد داروهایی که مصرف می کنید با پزشک صحبت کنید.
بهترین موادغذایی رقیق‌کننده خون
برخی از غذاها و گیاهان، ضدانعقادها و رقیق‌کننده‌های خون طبیعی هستند و می‌توانند به جلوگیری از لخته‌شدن خون کمک کنند. اگر درحال استفاده از داروهای رقیق‌کننده خون هستید، قبل از خوردن این غذاها با پزشک خود مشورت کنید، زیرا مصرف آنها با هم موجب رقیق شدن بیش‌ازحد خون‌تان میشود.
زردچوبه
مطابق با مطالعه ای در سال ۲۰۱۲، یکی از اصلی‌ترین ترکیبات فعال زردچوبه،کورکومین، به عنوان یک ماده ضد انعقاد عمل می‌کند.
زنجبیل
زنجبیل حاوی سالیسیلات است، ماده شیمیایی طبیعی که در بسیاری از گیاهان یافت میشود.
استیل سالیسیلیک اسید، که از سالیسیلات گرفته شده و معمولاً آسپرین نامیده میشود، می‌تواند به جلوگیری از سکته و حمله قلبی کمک کند.
غذاهای حاوی سالیسیلات مانند آووکادو، برخی توت‌ها، فلفل قرمز و آلبالو گیلاس نیز ممکن است از لخته شدن خون جلوگیری کنند.
دارچین
دارچین حاوی کومارین است، ماده شیمیایی که در برخی داروها، به عنوان یک ضد انعقاد قوی عمل می‌کند.
دارچین همچنین ممکن است فشار خون را کاهش دهد و التهاب ناشی از آرتروز و سایر بیماری‌های التهابی را تسکین دهد. با این حال، مطالعات انجام شده روی انسان، شواهدی جهت استفاده از دارچین برای بیماری‌ها ارائه نمی‌دهد.
هنگام استفاده از دارچین به عنوان داروی رقیق کننده خون، احتیاط کنید. مصرف دارچین در طولانی مدت در غذاها، می‌تواند باعث آسیب کبدی شود.
سیر
برخی از تحقیقات گزارش می‌دهند که پودر سیر فعالیت ضد انعقاد دارد.
بررسی دیگر چندین مطالعه در مورد سیر نشان میدهد که می‌تواند خون را رقیق کند، اگرچه اثرات آن کم و کوتاه مدت است.
ویتامین E
گزارش شده است که ویتامین E یک ضد انعقاد ملایم است اما مشخص نیست که چه مقدار ویتامین E خون را رقیق می‌کند، اگرچه احتمال دارد که بیش از ۴۰۰ واحد بین‌المللی (IU) در روز نیاز باشد. مصرف مقادیر زیاد مکمل ویتامین E به مدت طولانی، می‌تواند اثرات منفی داشته باشد. بنابراین دریافت ویتامین E از غذاها گزینه بهتری است. برخی مواد غذایی حاوی ویتامین E عبارتند از بادام، روغن آفتابگردان، تخمه آفتابگردان و غلات کامل.
عصاره هسته انگور
عصاره هسته انگور نیز می‌تواند به عنوان یک ماده رقیق کننده طبیعی خون عمل کند. به دلیل این تأثیرات، افرادی که دارای اختلالات خونی هستند، کسانی که داروهای رقیق کننده خون مصرف می‌کنند و افرادی که قصد انجام عمل جراحی دارند، نباید از عصاره هسته انگور استفاده کنند.
بروملئین
بروملئین آنزیمی است که در آناناس یافت میشود و می‌تواند یک درمان موثر برای بیماری‌های قلبی عروقی و فشار خون بالا باشد. تحقیقات نشان می‌دهند که بروملئین می‌تواند خون را رقیق کرده، و تشکیل لخته را کاهش دهد. این آنزیم همچنین دارای خواص ضد التهابی است.
ماهی سالمون
گفته میشود غذاهای سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ مانند ماهی سالمون یا تن، از بهترین غذاهای رقیق‌کننده خون هستند. اسیدهای چرب امگا ۳ به کاهش سطح کلسترول بدن کمک می‌کنند و احتمال لخته شدن خون را کاهش می‌دهند.
بادام
بادام ترد و خوشمزه، یکی از عالی ترین منابع ویتامین E است. ویتامین E خاصیت ضد لخته شدن دارد و می‌تواند به عنوان یک رقیق کننده خون موثر عمل کند.
روغن زیتون
روغن زیتون که یکی از سالم‌ترین روغن‌های جهان است، آنتی‌اکسیدان‌هایی دارد که با رادیکال‌های آزاد و التهاب مقابله و به نوبه خود به رقیق شدن خون کمک می‌کنند.
چای بابونه
چای بابونه یکی دیگر از رقیق‌کننده‌های طبیعی خون نسبتاً بی خطر محسوب میشود. اگر داروی رقیق کننده خون استفاده می‌کنید، بهتر است از نوشیدن آن در مقادیر زیاد پرهیز کنید.
انگور، کشمش، آلو خشک
آسپیرین معمولا برای رقیق شدن خون تجویز میشود. یکی از اجزای موجود در آسپرین سالیسیلات است. اما این ترکیب در انگور، کشمش و آلو نیز موجود است. این میوه‌ها برای رقیق شدن خون بسیار مناسب هستند.
انواع توت و انار
توت‌ها آنتی‌اکسیدان‌هایی دارد که از التهاب جلوگیری و با رادیکال‌های آزاد مقابله می‌کنند و باعث بهبود جریان خون می شود. انار میوه دیگری است که برای خون مفید است.
چهارمغز (گردو)
چهارمغز نیز حاوی اسیدهای چرب امگا۳ است که به کاهش کلسترول و رقیق شدن خون کمک می‌کنند.
سبزیجات برگ سبز
برخی سبزیجات برگ سبز دارای ویتامین E هستند که چنانچه گفته شد، به رقیق شدن خون کمک می‌کند.
آزمایش زمان پروترومبین (PT) به چه دلیل انجام میشود؟
میانگین زمانی که طول می‌کشد تا خون لخته شود، بین ۱۰ تا ۱۴ ثانیه است. اگر خون شما با سرعت کمتر یا بیشتر از این مقدار لخته شود؛ ممکن است دچار مشکل لخته شدن خون باشید. اگر پزشک شما به این موضوع مشکوک باشد، می‌تواند انجام تست PT را توصیه کند.
شایع‌ترین دلیل برای انجام آزمایش‌های PT، نظارت بر سطوح مربوط به خون شما در هنگام مصرف داروی رقیق کننده خون وارفارین است.
داروی وارفارین برای جلوگیری از لخته شدن خون استفاده میشود. لخته‌های خون می‌توانند مشکلات جدی مانند ترومبوز ورید عمقی یا آمبولی ریوی ایجاد کنند.
سایر دلایلی که ممکن است باعث شوند آزمایش زمان پروترومبین (PT) برای شما تجویز شودو عبارتند از:
- نیاز به بررسی عملکرد کبد
- کشف علت کبودی یا خونریزی غیر طبیعی
- بررسی علائم اختلالات خونریزی که می‌توانند باعث مشکلات خونریزی مانند هموفیلی شوند.
- رخ دادن خون دماغ سنگین غیر طبیعی
- دوره‌های قاعدگی سنگین و غیرطبیعی در زنان
آزمایش PT، سرعت لخته شدن خون را بررسی می‌کند.
آیا برای آماده شدن برای آزمایش، لازم است کار خاصی انجام دهم؟
برای انجام آزمایش PT، به آمادگی قبلی بسیار کمی احتیاج است. با این حال اگر از داروهای رقیق کننده خون استفاده می‌کنید، برای بررسی خونریزی بیش از حد پس از آزمایش، تحت بررسی قرار خواهید گرفت.
آزمایش PT یک آزمایش بسیار بی‌خطر و راحت است. با این حال پس از هرگونه عمل خون گیری، احتمال عفونت هماتوم یا اندکی احساس ضعف وجود دارد.
همچنین ممکن است پزشک از شما بخواهد دارویی که ممکن است بر نتایج آزمایش تاثیر بگذارد را قبل از انجام آزمایش قطع کنید. این داروها شامل آسپرین، هپارین، آنتی هیستامین و ویتامین سی هستند.
آیا این آزمایش خطری دارد؟
انجام آزمایش خون، خطر بسیار کمی دارد. ممکن است در نقطه‌ای که سوزن وارد شده است، احساس درد یا کبودی جزئی داشته باشید. اما بیشتر علائم به سرعت برطرف می‌شوند.
نتایج نرمال آزمایش PT چگونه است؟
نتایج آزمایش زمان پروترومبین، با مقادیری که INR (نسبت نرمال بین المللی) نامیده می‌شوند، گزارش میشود:
محدوده طبیعی برای لخته شدن خون عبارت است از:
- ۱۱ تا ۱۳.۵ ثانیه
- INR از ۰.۸ تا ۱.۱
برای بیمارانی که تحت درمان با داروی وارفارین قرار دارند، دامنه درمانی ۲.۰ تا ۳.۰ است.
این نتایج چه معنایی می‌دهند؟
اگر شما به دلیل مصرف داروی وارفارین، تحت آزمایش قرار گرفته باشید؛ نتایج شما احتمالاً در شکل سطوح INR گزارش می‌شوند. سطوح INR به این دلیل استفاده می‌شوند که مقایسه نتایج حاصل از آزمایشگاه‌های مختلف و متدهای آزمایشی مختلف را آسان‌تر می‌کنند. اگر شما داروی وارفارین مصرف نمی‌کنید، ممکن است نتایج آزمایش شما در شکل سطوح INR یا تعداد ثانیه‌هایی که طول می‌کشد تا نمونه خون گرفته شده، لخته شود (زمان پروترومبین) گزارش شود.
اگر شما داروی وارفارین مصرف می‌کنید:
- پایین بودن بیش از حد سطوح INR به این معنا است که احتمال خطر لخته شدن خون در شما بسیار بالا است.
- بالا بودن بیش از حد سطوح INR به این معنا است که شما در معرض خطر خونریزی خطرناک قرار دارید.
احتمالاً پزشک شما دوز داروی وارفارین را تغییر میدهد تا این خطرات را کاهش داده و کنترل کند.
اگر شما داروی وارفارین مصرف نمی‌کنید و نتایج INR یا زمان پروترومبین طبیعی نبوده است، ممکن است یکی از مشکلات زیر وجود داشته باشد:
- یک اختلال خونریزی. وضعیتی که در آن بدن نمی‌تواند خون را به درستی لخته کند و در نتیجه خونریزی بیش از حد به وجود می‌آید
- یک اختلال لخته شدن خون. وضعیتی که در آن، بدن باعث ایجاد بیش از حد لخته در عروق خونی یا رگ‌ها میشود.
- بیماری کبد
- کمبود ویتامین K. ویتامین K نقش مهمی در لخته شدن خون دارد.
چه عواملی می‌توانند باعث خارج شدن نتایج آزمایش PT از حد نرمال شوند؟
اگر INR شما بالاتر از ۱.۱ باشد، خون شما کندتر از زمان طبیعی لخته میشود. علل این موارد عبارتند از:
- اختلالات خونریزی
- اختلالی به نام «انعقاد درون عروقی منتشر» که در آن پروتئین‌های کنترل کننده لخته شدن خون بیش از حد فعال هستند.
- بیماری کبد
- سطوح پایین ویتامین K
اگر شما داروی وارفارین مصرف می‌کنید و نتیجه آزمایش PT خارج از محدوده ۲.۰ ۳.۰ شده است؛ این نتایج غیر طبیعی هستند و علل آن می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- عدم مصرف دوز مناسب داروی وارفارین
- نوشیدن الکل
- مصرف داروهای بدون نسخه مانند داروهای سرماخوردگی یا مکمل‌های ویتامین که می‌توانند با داروی وارفارین تداخل داشته باشند.
- مصرف غذاها و نوشیدنی‌هایی که ممکن است با داروی وارفارین تداخل داشته باشند؛ مانند کلم پیچ، اسفناج، آب زغال اخته و الکل
آیا درباره آزمایش PT/ INR مورد دیگری وجود دارد که لازم باشد بدانم؟
بعضی اوقات آزمایش‌های کبد دیگری نیز همراه با آزمایش PTI/ INR انجام می‌شوند. این آزمایش‌ها شامل موارد زیر هستند:
- آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)
- آلانین آمینوترانسفراز (ALT)
اگر نتایج آزمایش PT غیرطبیعی باشند، چه کاری می‌توانم انجام دهم؟
در صورت غیرطبیعی بودن نتایج آزمایش PT، پزشک درباره بهترین اقدام ممکن به شما مشاوره خواهد داد. اگر شما داروی وارفارین مصرف نمی‌کنید، پزشک مشکلات پایه‌ای که می‌توانند باعث مشکلات لخته شدن خون شده باشند را بررسی می‌کند. اگر وارفارین مصرف می‌کنید، ممکن است لازم باشد سطح دارویی شما تنظیم شود یا روش صحیح مصرف داروهای رقیق کننده خون به شما آموزش داده شود.
وارفارین
وارفارین یکی از داروهایی است که توانایی خون برای تشکیل لخته را کاهش می دهد.
هدف از درمان با عوامل ضد انعقادی مانند وارفارین پیشگیری از تشکیل لخته خون جدید یا گسترش لخته خون در مواردی است که احتمال تشکیل لخته خون در بدن بالاست و یا اینکه برای درمان لخته ای که به صورت نابجا در بدن ایجاد شده است کاربرد دارد. وارفارین جلوی لخته شدن خون را می گیرد، بنابراین از مشکلات ناشی از تشکیل لخته در رگ های خونی پیشگیری می کند اما اگر لخته ای وجود داشته باشد وارفارین آن را حل نمی کند، بلکه از بزرگ شدن آن جلوگیری می کند و شاید با فرصت ایجاد شده به سیستم حل کننده ی لخته ی طبیعی بدن اجازه ی این کار را بدهد.
مهمترین مسئله در مصرف وارفارین حفظ سطح درمانی دارو در خون است. سطح خونی درمانی و سمی در وارفارین نزدیک به هم است .اگر علیرغم مصرف دارو سطح دارو در خون خیلی پائین باشد ، احتمال لخته شدن خون وجود دارد و چنانچه سطح خونی دارو بالا باشد احتمال خونریزی وجود دارد.
سطح خونی وارفارین با تستی به نام PT و INR کنترل می شود که میزان آن ممکن است با توجه شرایط بیمار و نظر پزشک متفاوت باشد. INR معادل ۳-۲ اغلب نشانگر سطح درمانی وارفارین است مگر در مورد دریچه مصنوعی میترال یا برخی شرایط بالینی پرخطر که تا ۵/۳ بالا نگه می دارند. INR کمتر از ۱٫۸ نشان می دهد که انعقاد پذیری خون بالا می باشد و ممکن است بیمار در معرض تشکیل لخته قرار بگیرد، در این حالت پزشک مقدار دارو را افزایش می دهد. در مورد INR بالاتر ازسطح درمانی خطر خونریزی وجود دارد و پزشک معالج مقدار دارو را کم می کند.
مقدار وارفارین را نمی توان مثل سایر داروها بر اساس سن و وزن بدن تعیین کرد. مقدار داروی مورد نیاز در افراد مختلف بسیار متفاوت بوده و به شدت وابسته به قدرت متابولیسم این دارو در بدن است. پس در حین مصرف این دارو باید مکرراً آزمایش خون (PT- INR) داده شود تا سرعت لخته شدن خون اندازه گیری شود. پزشک براساس سرعت لخته شدن خون مقدار وارفارین را تعیین می کند تا در حالی که از لخته شدن خون جلوگیری می شود، خطر خونریزی خودبه خودی وجود نداشته باشد.
درکسانی که به تازگی وارفارین را شروع می کنند ممکن است سطح INR متغیر باشد از این رو کنترل مکرر سطح INR هر چند روز تا رسیدن آن به سطحی ثابت لازم است و بعد از آن تقریبا هر ماه یکبار ضروری است .
وارفارین را چه زمانی مصرف کنیم؟
وارفارین معمولاً روزی یک نوبت مصرف می شود. مهمترین نکته در باره مصرف قرص وارفارین ، خوردن دارو در وقت معین است. صبح یا عصر خیلی مهم نیست اما هر روز در همان ساعت میل شود.ضمنا با توجه به اینکه غذا ممکن است بر جذب دارو تاثیر بگذارد ، دارو نیم ساعت قبل یا یکساعت بعد از غذا مصرف شود.
در صورت فراموشی یک نوبت ، به محض آنکه آن را به یاد آوردید آن را مصرف کنید.اگر نوبت دوز بعدی است ، نوبت فراموش شده را رها کرده ، به برنامه دارویی معمول بازگردید. مقدار دارو را دوبرابر نکنید چون ممکن است موجب خونریزی شود.
وارفارین را تا چه زمانی مصرف کنم؟
بسته به نوع بیماری و ریسک فاکتورهای موجود ، ممکن است درمان موقت مثلا تا ۶ ماه یا برای تمام عمر باشد.
در صورت نیاز به جراحی، دندانپزشکی یا سایر اقدامات تهاجمی مثل آنژیوگرافی چه اقداماتی لازم است؟
قبل از هر اقدام تهاجمی و جراحی با امکان خونریزی، پزشک خود را مطلع کنید چرا که ممکن است در خطر خونریزی غیر قابل کنترل قرار گیرید. وارفارین با نظر پزشک معالج موقتا ۲ تا ۳ روز قبل از اقدام تهاجمی قطع می شود اما بر اساس نوع بیماری زمینه ای و نیز کار تشخیصی – درمانی شما ، ممکن است درمان جایگزین با دارو های ضد انعقادی دیگر از جمله هپارین یا انوکساپارین شروع شود.
آیا وارفارین با رژیم غذایی تداخل دارد؟
با توجه به نزدیکی سطح خونی درمانی دارو با سطح خونی سمی دارو ، توجه به رژیم غذایی بسیار مهم است. وارفارین با ویتامین K موجود در رژیم غذایی تداخل دارد. منابع غذایی ویتامین K برگ سبزیجات سبز تیره چون اسفناج ، کاهو، کلم سبز و بروکلی است. البته نکته مهم مصرف روزانه ی یکنواخت این سبزیجات است نه حذف کامل این ترکیبات از رژیم غذایی .
هشدارها
خونریزی از بینی ، خونریزی از لثه هنگام مسواک زدن، استفراغ خونی، خون در ادرار(یا ادرار کدر یا تیره) ، مدفوع قرمز یا تیره و سیاه، کبودی غیر طبیعی پوست ، قطع نشدن خونریزی در بریدگی ها ، افزایش خون قاعدگی ، سردرد شدید(خونریزی مغزی) ، درد و التهاب غیر طبیعی مفاصل (خونریزی مفصلی)، ریزش مو و بثورات پوستی ، زخم یا لکه‌های سفید در دهان؛ گلودرد، خستگی ، یا زردی چشم‌ها یا پوست.
در صورت داشتن هرکدام از این علایم به پزشک مراجعه کنید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟نظری بدهید!