داکسی سایکلین
داکسی سایکلین (Doxycycline) نوعی آنتی بیوتیک از دسته «تتراسایکلین ها» است که با جلوگیری از ساختن پروتئین باکتریایی، رشد این پروتئین را متوقف کرده و عفونت موجود در بدن را درمان می‌کند. این دارو برای درمان بسیاری از عفونت‌های باکتریایی – اعم از آکنه، عفونت‌های مجاری ادراری، عفونت‌های روده، عفونت‌های چشم، سوزاک، کلامیدیا، پریودنتیت و … – استفاده می‌شود. داکسی سایکلین همچنین برای درمان لکه، برآمدگی‌های ناشی از صدمه و سایر موارد نیز به کار می‌رود. برخی از انواع این دارو، برای درمان مالاریا، سیاه‌زخم و یا درمان عفونت‌هایی که توسط کنه‌ها، شپش‌ها و کرم‌های ریز معروف به میت ایجاد شده، استفاده می‌گردد. داکسی سایکلین کاربرد ضد باکتریایی دارد بنابراین نمی‌توان از آن برای درمان بیماری‌های ویروسی همچون آنفولانزا استفاده کرد چرا که اثر بر درمان چنین بیماری‌هایی ندارد.
اغلب افراد داروی داکسی سایکلین را به واسطه درمان عوارض پوستی همچون جوش و آکنه می‌شناسند و شاید اغلب این تصور وجود دارد که این دارو مربوط به بیماری‌های پوستی است، اما باید خاطرنشان کرد که داکسی سایکلین یک داروی ضد باکتری بسیار رایج است که در درمان بسیاری از بیماری‌های عفونی کاربرد دارد.
داکسی سایکلین چه کاربرد هایی دارد؟
از داروی داکسی سایکلین می‌توان در درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها و عوارض استفاده کرد. بیماری‌ها و عوارضی که با این دارو درمان می‌شوند را می‌توان براساس دسته بندی زیر معرفی کرد:
۱. بیماری‌های منتقل شونده از راه جنسی: این بیماری‌ها شامل؛ کلامیدیاتراکوماتیس ، اوراپلاسما اورالیتیکوم، لنفوگرانولوم وینروم و گرانولوم اینگوینال.
۲. عفونت‌های ریکتزیایی: شامل بیماری‌های تب لک دار کوه‌های راکی، تیفوس و تب کیو
۳. بیماری‌های تنفسی: شامل عفونت‌های تنفسی به علت مایکوپلاسما پنومونیه، پسیتاکوز و عفونت‌های تنفسی به علت هموفیلوس آنفلوانزا
۴. عفونت‌های چشمی: شامل تراخم و اینکلوژن کونژنکتیویت ناشی از کلامیدیا تراکوماتیس
۵. عفونت‌های پوستی: مثل جوش و آکنه
۶. پروفیلاکسی در مالاریا: مصرف این دارو در جلوگیری از عفونت پلاسمودیوم فالسیپاروم در هنگام سفر‌های کوتاه مدت کمتر از ۴ ماه به مناطق آندمیک بخصصوص درمواقعی که به داروهاییمثل کلروکین یا پیریمتامین سولفادوکسین نیز مقاومت وجود داشته باشد.
۷. ارگانیسم‌های اختصاصی دیگر: شامل تب راجعه، تولارمی، وبا، عفونت‌های ناشی کامپلیو باکتر فتوس و تب مالت.
مکانیسم اثر داکسی سایکلین چگونه است؟
داکسی سیکلین به دو روش وارد سلول باکتری می‌شود. یکی به روش انتشار و دیگری به روش انتقال فعال در نتیجه غلظت تتراسیکلین در باکتری‌های حساس در درون سلول بسیار بیشتر از غلظت دارو در محیط خارج سلول است. پس از ورود داکسی سیکلین به درون سلول باکتری٬ بصورت برگشت پذیر به گیرنده‌های سلولی روی واحد فرعی ۳۰ s ریبوزوم باکتری متصل می‌شود و مانع از اتصال tRNA به محل پذیرش کمپلکس ریبوزوم mRNA می‌شود. نتیجه این فرایند وقفه سنتز پروتئین در طیف وسیعی از باکتری‌ها می‌باشد. عدم جذب انتخابی تتراسیکلین‌ها در پستانداران دلیل اصلی بی اثر بودن این دارو در وقفه پروتئین در انسان است.
فارماکوکینتیک داکسی سیکلین
100-90 در صد از راه خوراکی جذب می شود و غذا بر جذب دارو تاثیری ندارد. غلظت سرمی دارو 4-2 ساعت پس از مصرف به اوج خود می رسد. پس از جذب، دارو در اغلب بافتها و مایعات بدن منتشر می شود. نیمه عمر دارو 22-12 ساعت است و در صورت عیب کار کلیه تغییر چندانی نخواهد کرد. دفع دارو عمدتاً کلیوی است اما از راه صفرا نیز دفع می شود.
چگونگی مصرف داکسی سایکلین
این دارو به صورت قرص، کپسول، آمپول و سوسپانسیون خوراکی موجود می باشد که البته بیشترین مصرف را به صورت کپسول خوراکی دارد.( کپسول های ۳۰۰ میلی گرمی)
اگر قرار است دارو را روزی ۲ بار مصرف کنید، باید هر ۱۲ ساعت مصرف شود. همچنین دارو باید سر وقت و به طور کامل مصرف شود، حتی اگر احساس بهبودی دارید. چنانچه پیش از اتمام دارو، مصرف آن را قطع کنید علایم‌تان ممکن است عود کند.
داکسی سایکلین را می‌توان با شکم خالی (یک ساعت قبل یا ۲ ساعت پس از غذا) یا با غذا مصرف کرد. مصرف ۲ لیوان کامل آب بعد از خوردن دارو توصیه می‌شود. توجه داشته باشید که آنتی بیوتیک‌ها زمانی بهترین اثر را می‌کنند که به موقع و سر ساعت مصرف گردند؛ بنابراین برای کاهش احتمال فراموشی ساعت مشخصی در روز را برای مصرف داروی خود تعیین کنید که کمتر فراموش کنید. اما چنانچه در هر صورت یک نوبت را فراموش کردید، به محض اینکه به یاد آوردید دارو را مصرف کنید. البته اگر تقریبا موقع نوبت بعدی رسیده است نوبت فراموش شده را رها کرده و به برنامه دارویی معمولتان باز گشته و مقدار دارو را دو برابر نکنید.
به علت این که این دارو در صورت بازگشت از معده به مری می تواند عارضه ناراحت کننده ای به نام ازوفاژیت ایجاد نماید که موجب آسیب به بافت این ناحیه نیز می شود و در اثر آن احساس سوزش شدید در مری و گلوی خود خواهید کرد، حتماً تا یک الی دو ساعت پس از مصرف داکسی سایکلین از دراز کشیدن و خم شدن و هر حرکتی که موجب برگشت دارو از معده به سمت دهان می‌گردد، خودداری نمایید.
در صورتی که قرص حل شدنی داکسی سایکلین (vibramycin-D )برای شما تجویز گردد، لازم است آن را در یک لیوان آب جهت مصرف حل نمایید.چنانچه این شکل دارو برای زخم دهانی شما تجویز شده است، باید به صورت دهانشویه به مدت ۲ الی ۳ دقیقه آن را در دهان بچرخانید و سپس از دهان خارج کنید.
مصرف داکسی سایکلین چه عوارضی دارد؟
اگر هر یک از علائم واکنش آلرژیک به داکسی سایکلین (شامل کهیر، تنفس دشوار، تورم در صورت یا گلو) یا یک واکنش شدید پوستی (شامل تب، گلودرد، سوزش چشم، درد پوست، بثورات پوستی قرمز یا بنفشی که گسترش می‌یابد و موجب لایه لایه شدن پوست می‌شود) را داشتید، به اورژانس مراجعه کنید. اگر واکنش‌های جدی دارویی داشتید که بر بسیاری از قسمت‌های بدن تاثیر می‌گذارد، سریعا به اورژانس مراجعه کنید. این علائم می‌توانند شامل خارش پوست، تب، تورم غدد، علائم آنفولانزا، درد عضلانی، ضعف شدید، کبودی غیر معمول یا زرد شدن پوست یا چشم باشند. این واکنش‌ها ممکن است چند هفته بعد از شروع مصرف داکسی سایکلین رخ دهند. اگر دچار هر یک از موارد زیر شدید با پزشکتان تماس بگیرید:
ــ درد شدید معده، اسهال آبکی یا خونی
ــ تحریک شدن گلو، دشواری در بلع
ــ درد قفسه سینه، تپش نامنظم قلب، احساس تنگی نفس
ــ کم شدن یا قطع شدن ادرار
ــ ظهور علائم کمبود گلبول‌های سفید در خون شامل؛ تب، تورم غدد، بدن درد، علائم آنفولانزا ، ضعف، پوست رنگ پریده، کبودی یا خونریزی آسان
ــ ظهور علائم افزایش فشار داخل جمجمه شامل؛ سردرد شدید، زنگ زدن گوش،سرگیجه، حالت تهوع، مشکلات بینایی، درد پشت چشم
ــ ظهور علائم مشکلات کبدی یا پانکراس شامل؛ از دست دادن اشتها، درد قسمت بالایی شکم (که ممکن است به پشتتان گسترده شود)، خستگی، حالت تهوع یا استفراغ، تپش سریع قلب، ادرار تیره، یرقان (زردی پوست و چشم)
عوارض جانبی معمول داکسی سایکلین میتواند شامل موارد زیر باشد:
ــ تهوع، استفراغ، ناراحتی معده
ــ اسهال خفیف
ــ خارش پوست
ــ خارش یا ترشح واژن
این لیست عوارض جانبی کامل این دارو نیست و ممکن است عوارض جانبی دیگری هم رخ دهد. در مورد عوارض جانبی خود با پزشک مشورت کنید.
موارد منع مصرف داکسی سایکلین
داکسی سایکلین تنها برای موقعیت‌های خاص تجویز می‌شود و برای افرادی با شرایط زیر مناسب نخواهد بود:
۱. افراد باردار: داکسی سایکلین میتواند برای جنین مضر باشد. روش‌های درمانی بهتری برای مادران باردار وجود دارد. پس اگر باردار هستید حتما پزشک را مطلع کنید.
۲. کودکان زیر ۸ سال: از آنجاییکه این دارو میتواند بر رشد کودکان اثر بگذارد و باعث تغییر رنگ دایمی دندان‌ها در آن‌ها شود، نباید توسط کودکان زیر ۸ سال مورد استفاده قرار گیرد.
۳. افرادیکه به تتراسایکلین حساسیت دارند: داکسی سایکیلن یک آنتی بیوتیک تتراسایکلین است. پس افرادیکه به این آنتی بیوتیک حساسیت دارند نباید این دارو را مصرف کنند.
چه کسانی باید در مصرف داکسی سایکلین احتیاط کنند؟
۱. افرادی که دچار اختلال عملکرد کلیه هستند.
۲. افرادی که دچار اختلال عملکرد کبد هستند.
۳. افرادی که مستقیما در معرض نور خورشید و یا اشعه ماوراء بنفش قرار دارند.
مواردی که در ارتباط با مصرف داکسی سایکلین باید بدانید:
- در حین مصرف این دارو از نور خورشید بین ساعت ۱۰ صبح تا ۳ بعد از ظهر و از لامپ‌های آفتابی و وسایل برنزه‌کننده اجتناب کنید. مناطق در معرض نور را با کرم‌های ضدآفتاب با قدرت محافظت کنندگی (SPF) حداقل ۱۵ بپوشانید.
- 2) اگر قرص ضدبارداری مصرف می‌کنید، در حین استفاده از داکسی سایکلین یک روش جلوگیری دیگر را به تنهایی یا در کنار قرص ضدبارداری به کار گیرید.
- دارو‌هایی نظیر ایزوترتینوئید (داروهای رتینوئید)، باربیتورات‌ها (نظیر فنوباربیتال)، دیگوکسین، پنی‌سیلین و تمامی داروهای ضد تشنج از مواردی هستند که با این دارو تداخل می‌کنند. در صورت مصرف هر کدام موارد را به اطلاع پزشک معالج خود برسانید.
- این دارو در دوران بارداری توصیه نمی‌گردد و میتواند عوارضی بر روی جنین داشته باشد.
- داکسی سایکلین عوارض جدی بر روی شیرخوار ندارد. با این وجود توصیه می‌شود قبل از شیر دادن به شیرخوار با پزشک خود در این رابطه مشورت نمایید.
- هنگام مصرف این دارو نباید شیر، محصولات لبنی، آنتی اسید، مکمل کلسیمی، مکمل آهن یا ملین‌های حاوی منیزیم مصرف کنید. این مواد غذایی یا داروها را حداقل ۲ ساعت قبل یا ۲ ساعت بعد از مصرف داکسی سایکلین استفاده کنید.
- داکسی سایکلین را دور از دسترس کودکان و دور از گرما، نور مستقیم یا حرارت مرطوب نگهداری کنید، زیرا دارو در این شرایط فاسد می‌شود.
هشدارهای مهم در مورد مصرف داکسی سایکلین
تغییر دائمی رنگ دندان
مصرف داکسی سایکلین در طول رشد دندان، ممکن است باعث تغییر دائمی رنگ دندان در کودکان شود. مصرف این دارو در نیمه آخر بارداری مادر و یا 8 سالگی کودک می تواند منجر به تغییر رنگ دندان های کودکان به زرد، خاکستری یا قهوه ای شود.
اسهال
مصرف داکسی سایکلین ممکن است باعث اسهال شود. این عارضه حتی می تواند از اسهال خفیف تا عفونت شدید روده متغیر باشد. اگر اسهال شدید یا مداوم دارید، با پزشک خود تماس بگیرید. احتمالا پزشک مصرف این دارو را قطع می کنند.
افزایش فشار داخل جمجمه
این دارو احتمال دارد باعث افزایش فشار داخل جمجمه، شود؛ که علائم آن شامل سردرد، تاری دید، دو بینی و کاهش بینایی است. در صورت بروز این علائم فوراً به پزشک خود اطلاع دهید. همچنین احتمال دارد در داخل چشم خود التهاب داشته باشید. زنان در سنین باروری که دارای اضافه وزن هستند بیشتر در معرض خطر این عارضه قرار دارند. اگر سابقه فشار خون داخل جمجمه دارید، خطر بروز این عوارض ناشی از داکسی سایکلین بیشتر است.
واکنش شدید پوستی
داکسی سایکلین می تواند واکنش های جدی پوستی ایجاد کند. این موارد شامل شرایطی به نام سندرم استیونس جانسون، نکرولیز اپیدرمی سمی و واکنش دارویی با ائوزینوفیلی و علائم سیستمیک (DRESS) است. علائم می تواند شامل تاول، لایه برداری پوست و بثورات لکه های کوچک بنفش باشد. در صورت بروز هر یک از این علائم، مصرف این دارو را متوقف کرده و بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.
تاخیر رشد در کودکان
مصرف داکسی سایکلین در سه ماهه دوم و سوم بارداری، می تواند از رشد استخوان در کودکان جلوگیری کند. همچنین مصرف آن تا سن 8 سالگی ممکن است رشد استخوان در کودکان را کاهش دهد. این رشد استخوان با تاخیر پس از قطع دارو برگشت پذیر است.
آلرژی
داکسی سایکلین می تواند یک واکنش حساسیتی شدید ایجاد کند. علائم آن می تواند شامل موارد زیر باشد:
- اختلال تنفس
- تورم گلو یا زبان
اگر واکنش آلرژیک دارید، بلافاصله با پزشک یا مرکز درمانی تماس بگیرید. اگر شابقه واکنش آلرژیک به آن یا سایر تتراسایکلین ها داشته اید، این دارو را دیگر مصرف نکنید. مصرف مجدد آن می تواند کشنده باشد.
اثر بر آزمایش های تشخیصی
داکسی سیکلین بر روی آزمونهای ادرار که با استفاده از آزمون گلوکزاکسیداز TesTape) یا( Clinistix صورت می گیرند، اثر دارد و موجب نتایج منفی کاذب می شود.
داکسی سیکلین آزمونهای فلورومتریک برای کاتکول آمینهای ادرار را به طور کاذب افزایش می دهد.
دارو باعث افزایش BUN و آنزیمهای کبد و کاهش هموگلوبین و هماتوکریت می شود.
تداخلات دارویی داکسی سایکلین
کاهش اثرات داروها توسط داکسی‌سایکلین:
ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، واکسن ب.ث.ژ (ایمنی‌زا)، واکسن وبا، فرآورده‌های آهن، لاکتوباسیلوس و استریول، سدیم پیکوسولفات، واکسن حصبه
کاهش اثرات داکسی‌سایکلین توسط داروها:
آنتی‌اسیدها، باربیتورات ها، عوامل کمپلکس ساز اسیدهای صفراوی، بیسموت ساب‌سیترات، بیسموت ساب سالیسیلات، نمک‌های کلسیم، کاربامازپین، فوس فنی‌توئین، فرآورده‌های آهن، لانتانیم، نمک‌های منیزیم، مولتی ویتامین/ مینرال (حاوی ویتامین‌های آ، دی، ای، کا، فولات و آهن)، مولتی ویتامین/ مینرال (حاوی ویتامین‌های آ، ای و بدون آهن)، فنی‌توئین، مهارکننده‌های پمپ پروتون، کیناپریل، ریفامپین، استرانسیوم رانلات، سوکرالفیت، سوکروفریک اکسی هیدروکسید
افزایش اثرات داروها توسط داکسی‌سایکلین:
آمینولوولینیک اسید (موضعی و سیستمیک)، لیتیم، مکامیلامین، متوکسی فلوران، میپومرسن، داروهای بلاک کننده عصبی – عضلانی، پورفیمر، مشتقات رتینوئیک اسید، ورتپورفین، آنتاگونیست های ویتامین کا
تداخل با غذا:
اتانول؛ مصرف طولانی مدت اتانول ممکن است غلظت سرمی داکسی‌سایکلین را کاهش دهد.
غذا؛ در صورت مصرف غذای پرچرب یا شیر ممکن است سطوح سرمی داکسی‌سایکلین به‌صورت جزئی کاهش یابد.
مصرف آهن یا کلسیم ممکن است جذب داکسی‌سایکلین را کاهش دهد.
مصرف داکسی‌سایکلین ممکن است جذب کلسیم، آهن، منیزیم، زینک و آمینواسیدها را کاهش دهد.
بطور کلی دارو های رایجی که ممکن است با داکسی سایکلین تداخل داشته باشند عبارتند از:
- آنتی اسید هایی مانند هیدروکسید آلومینیوم، کربنات کلسیم، هیدروکسید منیزیم یا بی کربنات سدیم
- دارو های ضد تشنج مانند فنی توئین، فنوباربیتال یا پریمیدون
- سابسیلسیلات بیسموت
- مکمل های کلسیم
- مکمل های آهن
- دارو های خوراکی پیشگیری از بارداری
- پنی سیلین
دارو های هم گروه داکسی سیکلین
کلرتتراسیکلین
دمکلوسیکلین
مینوسیکلین
اکسی تتراسیکلین
رولی تتراسیکلین
تتراسیکلین
اطلاعات تکمیلی در مورد پیشگیری از مالاریا
چنانچه داکسی سایکلین جهت پیشگیری از ابتلا به مالاریا تجویز شده است، لازم است مصرف آن را یک تا دو روز قبل از مسافرت آغاز نمایید تا مقدار دارو در خون شما تا زمان ورود به منطقه ی آلوده به حدی برسد که مراقبت های لازم را از شما بنماید.همچنین لازم است دارو را در زمان اقامت و سپس تا ۴ هفته پس از ترک منطقه مصرف نمایید.
– توصیه‌های پزشک را در این باره جدید بگیرید و در صورت احساس علائم آنفولانزا، سرماخوردگی و افزایش درجه حرارت بدن در مدت سفر و تا یک سال پس از آن (خصوصاً سه ماه نخست) حتماً در اسرع وقت به پزشک مراجعه نمایید و اطلاعات سفر را نیز در اختیار بقیه قرار دهید.
-با اینکه مصرف آنتی بیوتیک احتمال ابتلا به مالاریا را کاهش می دهد اما احتیاط و رعایت توصیه ها الزامی می باشد:
-جهت جلوگیری از گزش حشرات در مدت سفر، از بلوزهای آستین بلند،شلوار بلند و چسبان و جوراب استفاده نمایید. این مسئله مخصوصاً زمانی که در فضای باز و پس از غروب آفتاب هستید، بسیار اهمیت دارد.
-از یک اسپری حشره کش یا دافع حشرات مناسب بر روی البسه و مناطق برهنه پوست خود استفاده کنید.
-چنانچه از ضدآفتاب استفاده می کنید، ابتدا ضدآفتاب را اعمال نمایید و سپس حشره کش را روی آن استعمال کنید.در فضای اتاق، از اسپری حشره کش مناسب ،هر روز بعد از ظهر و هر دو ساعت یک بار، تا زمان رفتن به رختخواب استفاده نمایید و پیش از خواب، فضای اتاق را و همچنین سطوح را از لحاظ وجود پشه و حشرات بررسی نمایید و در صورت امکان حتماً از پشه بند استفاده کنید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟نظری بدهید!