زخم های شریانی چیست؟

زخم های شریانی به علت نامناسب خونرسانی ایجاد می شوند. در این حالت خون، مسیر طبیعی خود را طی نکرده و به انگشتان پا نمی رسد. آترواسکلروز( رسوب چربی در دیواره عروق) شایع ترین بیماری های شریانی است. با انسداد عروق بزرگ دراندام ها باعث نارسایی مزمن شریانها شده و در طولانی مدت سبب بروز کم خونی در پاها و مرگ بافت می شود.

بیماری زخم های شریانی پا اغلب در نوک انگشتان پا، پاشنه ها و نواحی حاشیه ای کف پا و نواحی استخوانی پا و یا نواحی از پا که در معرض سایش کفش و یا ضربه های ممتد بروز پیدا می کنند، این زخمها دارای لبه های صاف، مشخص و سوراخ دار می باشند،اغلب عمیق بوده و رنگ سیاه یا زرد دارند ، ترشح کم داشته و بسیاردردناک هستند

در طول روز دردی نداشته ولی با بالا نگه داشتن پاها بسیار دردناک می باشند . درد ناشی از آنها می تواند در شب شدیدتر باشد و بیماران برای رهایی از این درد شب ، پای خود را از رختخواب یا لبه تخت آویزان می کنند یا روی صندلی می خوابند.

عوامل ایجاد زخم شریانی چیست؟

زخم های شریانی ناشی از نارسایی شریانی است. به عبارتی انتقال ناکافی اکسیژن و خون غنی از مواد مغذی به بافتها به انداازه کافی وجود ندارد. نارسایی شریانی در اثر فشار خون بالا و تنگی عروق به دلیل تصلب شرایین ایجاد میشود. تصلب شرایین به دلیل رسوب لیپیدها در دیواره عروق آسیب دیده ، سیگار کشیدن و فشار خون بالا است. این رسوبات تا حدی شریان را مسدود می کنند و در نتیجه جریان خون در بافت ها کاهش می یابد.

اغلب اوقات ، یک زخم شریانی به دنبال یک آسیب جزئی ایجاد می شود که به دلیل خون رسانی ضعیف به زخم، بهبود نمی یابد.

علایم زخم های شریانی چیست؟

در هنگام ارزیابی زخم باید به کوچکترین نشانه ها، توجه شود. محل قرارگیری، اندازه و عمق زخم از مهم ترین ویژگی های زخم های اسکمیک است.

• این زخم در قسمت های پایینی ساق ها و بالای پا و شست آن قرار دارند.
• زخم ها شکل متقارن با مرزهای مشخص دارند.
• این زخم ها در شب دردناک می شوند.
• ممکن است هنگام لمس یا ضربه زدن دچار خونریزی شوند.
• پوست اطراف زخم سرد، رنگ پریده یا آبی رنگ است و براق به نظر می رسد.
• موهای پا دچار ریزش می شود.
• کند شدن ضربان در مچ پا و یا مچ دست
• درد و گرفتگی در باسن و پشت پاها در طول ورزش کردن و استراحت پس از آن، این امر به دلیل کمبود اکسیژن جهت پاسخگویی به نیازهای افزایش یافته عضلا ت رخ می دهد.
• سوزش و درد پا در حالت استراحت، که با پایین آوردن پاها بهتر شده و با بالا بردن آنها بدتر می شود.

زخم های شریانی چگونه تشخیص داده می شوند؟

علاوه بر مشاهده و گرفتن تاریخچه، بعضی آزمایشات تشخیصی زیر کاربرد دارد:

• زمان بازگشت عروقی: این زمان به زمانی اشاره می کند که عروق خونی پس از ایجاد فشار بر روی سطح پوست به عنوان مثال در پاها، مجددا پر از خون می شوند. اگر زمان بازگشت عروقی طولانی شود ممکن است نارسایی شریانی در بیمار مبتلا به زخم اندام های تحتانی را نشان دهد.

• آزمون Buerger: در این آزمون بیمار بایستی صاف دراز بکشد و پا را حدود 1 دقیقه با زاویه 45 درجه بالا نگه دارد. چنانچه پای بیمار هنگام بالا بردن رنگ پریده شود و پس از پایین آوردن به رنگ قرمز روشن درآید نتیجه تست مثبت است و فرد مبتلا به بیماری شریانی است.

• تعیین شاخص فشار بازو و قوزک پا (ABPI) : در این روش از یک پروب داپلر برای اندازه گیری فشار خون در هر دو مچ پا و بازو استفاده می شود. اگر نسبت این دو شاخص کمتر از 0/9 باشد احتمال بیماری شریانی وجود دارد. مقدار کمتر یا مساوی 0/5 نشان دهنده بیماری شدید است.

• اکسی متری پوستی : این روش شامل اندازه گیری میزان اکسیژن در اطراف زخم است. اندازه های کمتر از mmHg 40 نشان دهنده نارسایی عروقی و کمتر از mmHg 20 نشان دهنده نارسایی شدید است.

درمان زخم شریانی چگونه انجام می دهد؟

اگرچه توصیه میشود که تمرکز تیم درمانی برروی پیشگیری از ایجاد زخم باشد، اما توصیه های زیر میتواند به افزایش سرعت ترمیم و بهبود زخم کمک کند:

• دبریدمان زخم های شریانی با خونرسانی ضعیف باعث بزرگتر شدن زخم میشود. به همین دلیل توصیه میشود که بافت دست نخورده دبرید نشود. بافت عفونی اصطلاحا گانگرن خیس  wet gangrene نامیده میشود که میتوان به وسیله دبرید شارپ یا جراحی surgical آن را حذف کرد.

• پوست و بافت نکروز باید به وسیله گاز استریل، خشک نگه داشته شوند. همچنین میتوان بین انگشتان پا پنبه قرار بگیرد. استفاده از پانسمان نقره علاوه بر پیشگیری از عفونت، از خیس خوردگی پوست پیشگیری میکند.

• باید با استفاده از روش های مناسب فشار از روی پاشنه ها برداشته شود.

• کفش های آفلودینگ و ابزار های کمک حرکتی باعث کاهش نیروی وارده به اندام های تحتانی میشود.

• بلند کردن پشتی تخت به اندازه 5 تا 7 درجه باعث بهبود جریان خون در پا میشود. زیرا جاذبه زمین به حرکت خون کمک میکند.

• گرم نگه داشتن اندام ها باعث پیشگیری از انقباض عروق به دلیل سرما میشود. البته استفاده از آب داغ یا پدهای گرم کننده هم خیلی توصیه نمیشود. زیرا بیماران دیابتی معمولا نمیتوانند گرما را به خوبی احساس کنند و استفاده از این وسایل ممکن است باعث آسیب به پوست آنها شود. همچنین به دلیل نارسایی عروق، ممکن است بدن نتواند گرما را به خوبی دفع کند. افزایش دما در یک ناحیه باعث ایجاد تاول، زخم و عفونت میشود.

• روش هایی مانند تحریک الکتریکی electrical stimulation، امواج مافوق صوت با فرکانس کم low frequency noncontact ultrasound و فاکتور رشد میتواند به افزایش گردش خون مویرگی کمک کند.

• در درمان عفونت زخم، با وجود اینکه باکتری ها تقریبا تمام پا را زخم می کنند، آنتی بیوتیک های سیستمیک برای درمان مورد نیاز نیست. مگر اینکه علایم بالینی عفونت وجود داشته باشند.

• تغییر در سبک زندگی مانند توقف مصرف سیگار و تغییر در رژیم غذایی به منظور کاهش میزان چربی خون و کلسترول و یا کنترل قند خون.

چه کسانی دچار زخم های شریانی می شوند؟

برخی عوامل در سبک زندگی و بیماری های مختلف، مرتبط با ایجاد زخم های شریانی هستند. مانند:

• دیابت
• آرتریت روماتویید
• چاقی
• سیگار کشیدن
• فشار خون بالا
• چربی خون و کاسترول بالا
• نارسایی کلیه
• اختلالات لخته شدن و گردش خون
• سایر بیماری های شریانی مانند بیماری های قلبی عروقی، بیماری های مغزی عروقی و بیماری های عروقی محیطی

مطالب مرتبط: کلینیک زخم / زخم سوختگی / زخم عفونی / وکیوم تراپی