انواع پانسمان

پانسمان به چند دسته تقسیم می‌شود؟ + بررسی انواع پانسمان

انواع پانسمان به طور کلی به سه بخش اصلی، پانسمان تعاملی، پانسمان اولیه و پانسمان فعال تقسیم بندی می شود که در ادامه به مشروح هر کدام از آن ها خواهیم پرداخت.

پانسمان چیست؟

پانسمان یعنی قرار دادن پوشش حفاظتی برروی زخم می گویند، که مهمترین شرط آن استریل بودن پانسمان است. انواع پانسمان متفاوتی است. هدف از پانسمان زخم تسهیل در بهبودی زخم، پیشگیری از عفونت، جلوگیری از خونریزی، کمک به فرایند التیام زخم، عایق دما، حفظ رطوبت زخم و حفاظت زخم از صدمات مکانیکی است.

درمان زخم در هر فردی متفاوت است و اغلب به عوامل مختلفی مانند سن، نوع پوست، نوع زخم، محل، شدت و موارد دیگر بستگی دارد.

انواع پانسمان

مطلب ویژه: کلینیک زخم

انواع پانسمان

پانسمان غیر فعال (ثانویه) :

بطور کلی این محصولات برای زخم های سطحی، تمییز و خشک با حداقل ترشح استفاده می شوند. هم چنین به عنوان پانسمان ثانویه نیز کاریرد دارند.

پانسمان تعاملی (اولیه) :

این نوع پانسمان ها که یکی دیگر از انواع پانسمان به شمار می رود، با برقراری ارتباطی تعاملی با زخم سعی دارد تا محیطی مناسب برای رشد بافت زخم به وجود آورد. بطور مثال در زمانی که زخم خشک است در آبرسانی به آن کمک می کند و زمانی که زخم بیش از حد ترشح دارد با جذب بیشتر ترشحات، تعادل لازم را به وجود می آورد.

پانسمان فعال (آنتی باکتریال) :

پانسمتن های فعال با تغییر در بستر بافت، بهبود شرایط ماتریس سلولی را برعهده دارند. این نوع پانسمان ها با برخورداری از ذرات نانو یا مواد اضافه شده به آنها در حالت های گوناگون، شرایط را برای بهبود یک زخم فراهم می کنند. برخی دارای نانو مولکول نقره برای ضدعفونی کردن زخم و برخی دارای کلوییدهای سازگار با بافت بدن برای مرطوب نگه داشتن زخم های خشک به کار می روند.

انواع پانسمان

مطلب ویژه: درمان زخم دیابتی

📌 میدونی چرا پانسمان اینقدر مهمه؟

🛡️ اول از همه، پانسمان مثل یه سپر محافظ عمل میکنه! فکرشو بکنین، پوست ما مثل دیوار دفاعی بدنمونه و وقتی زخمی میشه، پانسمان میاد و نقش یه محافظ قوی رو بازی میکنه که نمیذاره میکروب‌های مزاحم (🦠) بیان سراغ زخممون!

🩸 نکته باحال بعدی اینه که پانسمان به بند اومدن خونریزی کمک میکنه. مثل یه ترمز عمل میکنه واسه خون! (که بهش میگن هموستاز ⛔)

💧 یه چیز خیلی جالب دیگه! پانسمان مثل یه اسفنج کوچولو عمل میکنه و ترشحات زخم رو میکشه بیرون (درناژ) و بافت‌های آسیب دیده رو پاکسازی میکنه (دبریدمان). خیلی باحاله، نه؟! 🧽

🌡️ و اما یه نکته خفن دیگه! پانسمان مثل یه ترموستات عمل میکنه و دمای زخم رو ثابت نگه میداره. انگار یه پتوی نازک و هوشمند گذاشتیم روی زخم! ❄️

💦 آخرین نکته که خیلی مهمه اینه که پانسمان رطوبت رو حفظ میکنه. مثل یه گلخونه کوچولو میمونه که شرایط رو برای ترمیم زخم ایده‌آل میکنه! 🌱

پس دوستای خوبم، حالا که فهمیدین پانسمان چقدر مهمه، مواظب باشین هر وقت زخمی شدین، حتماً از پانسمان مناسب استفاده کنین! 🤗

انواع پانسمان

انواع پانسمان های سنتی

پانسمان‌های سنتی به چند دسته تقسیم می‌شوند که در جدول پایین به طور خلاصه آنها را برای شما توضیح داده‌ایم:

نوع پانسمانتوضیحاتمزایامعایب
گاز سادهپانسمان اولیه و ثانویه برای زخم‌های خشک و تمیز.جذب ترشحات، ساده و مقرون به صرفه.به زخم می‌چسبد، ممکن است فیبر در زخم باقی بماند، نیاز به تعویض مکرر دارد.
گاز آغشته به مواد ضدعفونی‌کنندهگاز آغشته به محلول‌های ضدعفونی‌کننده مانند بتادین.کاهش بار میکروبی در برخی موارد.مواد ضدعفونی‌کننده می‌توانند باعث تأخیر در بهبودی یا آسیب به بافت‌ها شوند.
گاز آغشته به کرم سولفادیازین نقرهکرم سولفادیازین نقره برای سوختگی‌ها و زخم‌های عفونی.خاصیت ضدباکتری نقره، ایجاد پوشش محافظ.نیاز به تعویض مکرر (هر ۱۲ ساعت)، ممکن است درد ایجاد کند.
گاز وازلینهگاز آغشته به پارافین برای زخم‌های سطحی و سوختگی.به زخم نمی‌چسبد، محیط مرطوب برای بهبودی ایجاد می‌کند.جذب ترشحات ندارد، نیاز به پانسمان ثانویه.
گاز آغشته به سالینگاز آغشته به محلول نمکی برای پاکسازی زخم.کمک به دبریدمان، محیط مرطوب برای زخم.سوزش و ناخوشایندی برای بیمار ایجاد می‌کند، نیاز به تعویض مکرر.

گاز ساده

گاز ساده:

این پانسمان ها که یکی از انواع پانسمان و به آنها پانسمان سنتی نیز گفته می شود و در کشور ما نیز خیلی رایج هستند، بسیاری از ویژگی های یک پانسمان ایده آل را ندارند. گاز ساده در انواع زخم های خشک و تمیز به عنوان پانسمان اولیه و پانسمان ثانویه و پوشاننده کاربرد دارد.

مزایا:

  • جاذب ترشحات زخم

معایب:

  • گاز و پنبه به بستر زخم چسبیده ، آن را خشک می نمایند و در حین برداشتن به بافت تازه تشکیل شده آسیب می رسانند. بنابراین این پانسمان ها نبایستی مستقیمآ روی سطح مرطوب زخم گذاشته شوند.
  • ذرات و باقیمانده، فیبر و الیاف خود را در زخم به جای می گذارند.
  • در مقابل نفوذ آلودگی و میکروارگانیسم های عفونی قابل نفوذ می باشند.
  •  نیاز به تعویض مکرر و صرف هزینه های اضافی دارند.
انواع پانسمان

گاز آغشته به مواد و محلول های ضدعفونی کننده

استفاده از محلول هایی مانند بتادین، اسید استیک و هیپوکلریت بر بافت های در حال ترمیم اثر سمی داشته و روند التیام را به تاخیر می اندازند.

فرآورده های حاوی ستریمید مانند ساولن حتی در غلظت های پایین سمی است. در بعضی موارد، مواد و ترکیبات دیگری به همراه پانسمان گاز در درمان زخم به کار گرفته می شودکه بعضی نسبتا موثر و بعضی غیر موثر حتی گاهی مضر می باشند. موادی مانند عسل خوراکی ( که ممکن است حاوی بوتولینوم باشد) ، محلول پرمنگنات و حتی شربت آنتی اسید (آلومینیم ام جی).

انواع پانسمان

گاز آغشته به کرم سولفادیازین نقره

در واقع این کرم نوعی پانسمان پوششی از انواع پانسمان ها است که حاوی نقره می باشد و مانند پماد آنتی بیوتیک مورد مصرف در زخم های سوختگی اندازه کوچک و زخم های عفونی است. این کرم محلول در آب است ولی هنگامی که بر روی سطح زخم باز قرار داده می شود به سختی از روی آن پاک شده و جهت پیشگیری از آلودگی لباس و ملحفه بیمار لازم است پانسمان ثانویه بر روی این کرم قرار داد. لازم به ذکر است استفاده از این کرم در کودکان زیر 2 سال به دلیل ایجاد مسمومیت ممنوع می باشد.

معایب:

  • هر 12 ساعت یکبار نیاز به تعویض پانسمان دارد.
  • نیاز به درمانگر مجرب دارد.
  • تعویض پانسمان سبب افزایش درد و ناراحتی بیمار می شود به همین دلیل نیاز به استفاده از مسکن قبل از پانسمان می باشد.
انواع پانسمان

گاز وازلینه

گاز وازلینه

از یک لایه گاز آغشته به پارافین زرد یا سفید ساخته شده که در بسته های چند عددی به صورت استریل و غیر استریل در دسترس می باشد.

موارد مصرف:

  • زخم ها و سوختگی های سطحی کوچک
  • محل دهنده پیوند پوست

مزایا:

  • به علت چرب بودن، گاز وازلینه به سطح زخم نمی چسبد و به همین علت به بافت تازه تشکیل شده زخم آسیب نمی رساند.
  • سبب ایجاد محیط مرطوب در بستر زخم شده و مهاجرت سلول های اپی تلیال را تسهیل می کند.
  • ارزان قیمت می باشد.

معایب:

  • این پانسمان قدرت جذب ترشحات را ندارد.
  • نیاز به پانسمان ثانویه دارد.
  • پارافین سطح زخم را پوشانده و به سختی از روی زخم پاک می شود.
  • تبادلات گازی با وجود آن به خوبی انجام نمی شود.
  • در افراد حساس ممکن است واکنش های حساسیتی بدهد.

لازم به ذکر است که امروزه از میان گازهای چرب، انواعی که آغشته به چربی گیاهی (تری گلیسیرید) هستند، به جهت آنکه سازگاری بیشتری با پوست دارد و PH پوست را پایین نگه می دارند بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند.

انواع پانسمان

مطلب ویژه: درمان زخم سوختگی

گاز آغشته به سالین (سرم نمکی غلیظ استریل)

گاز آغشته به محلول نمکی 20% غلیظ نقش اسموتیک دارد بدین ترتیب که پس از تبخیر آب موجود در این پانسمان محیط نمکی پانسمان روی زخم، محیط جاذب ایجاد می کند.

مزایا:

  • کمک به افزایش پاکسازی بیولوژیک و تسهیل دبریدمان
  • محیط مرطوب ایجاد می کند، اگرچه این طوبت ایده آل و کنترل شده نمی باشد.
  • پانسمان آغشته به سالین سبب می شود که ترشحات چرکی و ذرات نکروتیک بافت های مرده به داخل پانسمان گاز جذب شوند.
  • خاصیت پاک کنندگی و جاذب بو دارد.
  • همچنین در محیط نمکی ایجاد شده، میکروارگانیسم ها قادر به رشد نمی باشند و در زخم های عفونی موثر است.
  • سبب کاهش تورم زخم می شود.

معایب:

  • این پانسمان ها با حس ناخوشایند و سوزش در زخم همراه است.
  • جهت زخم هایی که تمایل به خونریزی دارند توصیه نمی شود.
  • در زخم هایی با بافت گرانوله قرمز و یا اپیتلیزه صورتی رنگ منع مصرف دارد.
  • جهت زخم هایی که تاندون، عصب و عضله در عمق آن ها مشخص است توصیه نمی شود.
  • جهت تاثیر بهتر پانسمان بایستی در طول شبانه روز سه تا چهار بار تعویض شود بنابراین زمان بر است و دمای زخم را کاهش می دهد.
  • به پانسمان ثانویه نیاز دارد.
انواع پانسمان

به عبارتی دیگر:

🌟 گاز ساده (پانسمان قدیمی و آشنا): این رفیق قدیمی ما که همه باهاش آشنا هستیم، مثل یه دستمال سفید و تمیزه که میذاریم روی زخم‌های خشک. درسته که ترشحات رو جذب میکنه 💧، ولی یه سری مشکلات داره:

  • به زخم می‌چسبه (آخ!) 😣
  • پرزهاش توی زخم میمونه (اوپس!) 🤔
  • میکروب‌ها میتونن از توش رد شن (نه!) 🦠
  • باید زود به زود عوضش کنیم (خسته کننده!) 😮‍💨

🧪 گاز آغشته به مواد ضدعفونی: مثل بتادین و ساولن. ولی بین خودمون باشه، اینا یه کم اذیت میکنن و زخم رو دیرتر خوب میکنن! 🤫

✨ گاز نقره‌ای (سولفادیازین): این یکی شبیه یه کرم جادوییه، ولی:

  • هر 12 ساعت باید عوضش کنیم ⏰
  • یکم دردناکه 😖
  • واسه بچه‌های زیر 2 سال خطرناکه! ⚠️

🧴 گاز وازلینه (چرب و نرم): این یکی خیلی باحاله چون:

  • به زخم نمی‌چسبه (آخیش!) 😌
  • زخم رو مرطوب نگه میداره 💦
  • ارزونه! 💰 ولی خب اینم یه مشکلاتی داره:
  • ترشحات رو جذب نمیکنه 🌊
  • پاک کردنش سخته 🧹
  • بعضیا بهش حساسیت دارن 🤧

💧 گاز با سرم نمکی: این آخری هم یه جورایی مثل یه اسفنج نمکی میمونه که:

  • زخم رو تمیز میکنه 🧼
  • بوی بد رو از بین میبره 👃
  • تورم رو کم میکنه 📉

ولی یادتون باشه که هر کدوم از این پانسمان‌ها رو نباید خودسرانه استفاده کنین! حتماً با دکتر مشورت کنین! 👨‍⚕️✨

مطلب ویژه: درمان زخم جراحی

سوالات متداول

🤔 چرا برای هر زخمی یه پانسمان متفاوت نیاز داریم؟

خب راستش هر زخمی شرایط خاص خودش رو داره. مثلاً یه زخم ممکنه خیلی آبکی باشه، یکی دیگه خشک باشه، یکی عفونت داشته باشه. پس باید پانسمانی استفاده کنیم که با اون زخم خاص سازگار باشه.

💦 پانسمان‌های هیدروکلوئید چی هستن؟ چه فرقی با بقیه دارن؟

این پانسمان‌ها یه جورایی مثل ژله می‌مونن! وقتی روی زخم قرار می‌گیرن، رطوبت زخم رو جذب می‌کنن و تبدیل به یه لایه ژل مانند میشن. خیلی خوب از زخم محافظت می‌کنن و به بهبودش کمک می‌کنن.

🚿 می‌تونم با پانسمان برم حموم؟

بعضی پانسمان‌ها ضد آب هستن (مثل فیلم‌های شفاف) و می‌تونید باهاشون دوش بگیرید. ولی پانسمان‌های معمولی رو باید خشک نگه دارید. اگه خیس شد، حتماً باید عوضش کنید.

⚠️ چه موقع باید حتماً برم دکتر؟

اگه دیدید:
زخم خیلی عمیقه
خونریزی بند نمیاد
زخم داغ و قرمز شده
چرک کرده
تب دارید حتماً برید دکتر! اینا نشونه‌های خطرناکی هستن.

🌡️ چطوری بفهمم زخمم عفونت کرده؟

اگه این نشونه‌ها رو دیدید، احتمالاً عفونت کرده:
قرمزی و گرمی اطراف زخم
درد بیشتر از حد معمول
تورم
ترشح زرد یا سبز رنگ
بوی بد

🧼 قبل از پانسمان کردن چه کارهایی باید انجام بدم؟

اول دست‌هاتون رو خوب بشورید
محل زخم رو با آب و صابون ملایم تمیز کنید
با یه دستمال تمیز، آروم خشکش کنید
بعد پانسمان تمیز رو بذارید

❌ چه اشتباهات رایجی موقع پانسمان کردن انجام میدیم؟

پانسمان رو خیلی محکم می‌بندیم
با دست‌های کثیف به زخم دست می‌زنیم
پانسمان رو دیر عوض می‌کنیم
از پانسمان نامناسب استفاده می‌کنیم
فکر می‌کنیم هر چی بیشتر هوا بخوره بهتره (همیشه اینطور نیست!)

🔄 چند وقت یکبار باید پانسمان رو عوض کنم؟

بستگی به نوع پانسمان و زخم داره:
پانسمان معمولی: روزی 1-2 بار
هیدروکلوئید: هر 3-7 روز
فیلم شفاف: هر 5-7 روز
پانسمان فومی: هر 2-3 روز البته اگه کثیف یا خیس بشه باید زودتر عوضش کنید!

د

3 پاسخ
    • مدیریت
      مدیریت گفته:

      سعی می کنیم اطلاعات جامع تری در این مقالات قرار دهیم تا پاسخگو نیاز شما و دیگران باشد. ممنون از تذکر به موقع شما.

      پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟
نظری بدهید!

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *