انواع روش درمان زخم زیبایی در ۱۴۰۴

درمان زخم زیبایی، ترکیبی از علم ترمیم پوست و ظرافت زیبایی‌پزشکی است. هدف آن فقط از بین بردن اثر زخم نیست، بلکه بازگرداندن بافت سالم، رنگ طبیعی و یکنواختی پوست است. زخم‌ها به‌ویژه پس از بخیه، سوختگی یا آکنه، ممکن است حالت برجسته، فرو رفته یا تغییر رنگ یافته پیدا کنند. پزشکان بسته به نوع اسکار از روش‌های متفاوتی مانند کرم‌های ترمیمی با پایه سیلیکون، لایه‌برداری شیمیایی، تزریق چربی یا فیلر و لیزرهای پیشرفته مانند CO₂ و فرکسل استفاده می‌کنند. در این فرایند، انتخاب متد مناسب به عمق زخم، سن ضایعه و نوع پوست بستگی دارد. مراقبت‌های قبل و بعد از درمان، نقش تعیین‌کننده‌ای در نتیجه دارند. درمان زخم زیبایی امروز دیگر یک عمل لوکس نیست؛ بلکه بخشی از بازسازی اعتمادبه‌نفس و کیفیت زندگی بیمار محسوب می‌شود، جایی که فناوری، تجربه پزشک و زیبایی در خدمت بازیابی سلامتی قرار می‌گیرند.

تعریف علمی زخم زیبایی

زخم زیبایی به هر نوع آسیب پوستی گفته می شود که پس از ترمیم، اثری باقی بگذارد و ظاهر طبیعی پوست را تغییر دهد. این اثر ممکن است فرورفته، برجسته یا تغییر رنگ یافته باشد و به آن اسکار پوستی گفته می شود. از دید علمی، اسکار نتیجه بازسازی فیبروبلاست ها و تولید بیش از حد یا کمبود کلاژن در محل آسیب است. در زخم های سطحی ممکن است ترمیم بدون جای ماندگار انجام شود، اما در زخم های عمقی یا بخیه دار، نظم رشته های کلاژن به هم می خورد و بافتی سخت تر و ناهموار شکل می گیرد. اسکارها از نظر زیبایی اهمیت بالایی دارند، زیرا بافت تازه ایجاد شده نرم تر یا براق تر از پوست سالم نیست. در درمان زخم زیبایی، هدف بازگرداندن بافت طبیعی، رنگ هماهنگ و سطح یکدست پوست است. شناخت مکانیسم اسکار، پایه انتخاب روش های درمانی مناسب مانند لیزر، تزریق و لایه برداری است.

انواع زخم زیبایی

طبقه بندی علمی اسکار یکی از گام های کلیدی در انتخاب روش درمان است. زخم زیبایی از نظر شکل و نوع بافت به چند گروه اصلی تقسیم می شود: فرورفته، برجسته، کشیده و تغییر رنگ یافته. این دسته بندی بر اساس عمق ضایعه، میزان تولید کلاژن و الگوی ترمیم پوست انجام می شود. پزشک با معاینه دقیق، نوع بافت، رنگ و ضخامت زخم را ارزیابی می کند تا بهترین متد درمانی برای بهبود زخم را برگزیند. برای نمونه در اسکارهای فرورفته از لیزر فرکسل یا تزریق فیلر استفاده می شود و در انواع برجسته روش هایی مانند تزریق استروئید یا لیزر تخریبی موثرند. طبقه بندی بالینی نه تنها به انتخاب درمان درست کمک می کند بلکه نتیجه نهایی را قابل پیش بینی تر می سازد. شناخت نوع اسکار در طراحی برنامه درمان زخم زیبایی مهم ترین گام پیش از آغاز هر روش بالینی است.

اسکار آتروفیک و فرورفته

اسکار آتروفیک زمانی ایجاد می شود که پوست نتواند کلاژن کافی تولید کند و بافت در محل زخم فرو برود. این نوع اسکار بیشتر در نتیجه آکنه، آبله مرغان یا جراحی های سطحی دیده می شود. ظاهر این زخم ها معمولاً به صورت چاله های کوچک، ناهمواری ظریف یا فرورفتگی های خطی است. درمان آن نیاز به تحریک مجدد تولید کلاژن دارد؛ به همین دلیل از لیزر فرکسل، میکرونیدلینگ، یا تزریق فیلر هیالورونیک اسید استفاده می شود. پزشکان گاهی از ترکیب لایه برداری شیمیایی و کربوکسی تراپی برای یکنواخت کردن سطح پوست بهره می برند. نتایج درمان تدریجی است و صبر بیمار نقش مهمی دارد. اگرچه اسکار آتروفیک جزو زخم های مزاحم زیبایی محسوب می شود اما با انتخاب روش مناسب، امکان بازسازی طبیعی بافت و بازگشت شفافیت پوست وجود دارد.

اسکار سوختگی و کششی

اسکار سوختگی یکی از سخت ترین انواع زخم زیبایی است زیرا علاوه بر ظاهر پوست، ممکن است عملکرد حرکتی را نیز تحت تأثیر قرار دهد. در سوختگی های وسیع، پوست جدید به دلیل کمبود بافت ارتجاعی، خشک و منقبض می شود و اسکار کششی به وجود می آید. این نوع ضایعه اغلب در مفاصل یا نواحی پرتحرک مانند گردن و آرنج مشاهده می شود. درمان شامل روش های جراحی ترمیمی، پیوند پوست، و لیزر CO2 فرکشنال است که با هدف باز کردن بافت سفت شده و تحریک بازسازی کلاژن انجام می شود. در مراحل پس از درمان زخم سوختگی ، ماساژ با کرم های مرطوب کننده و استفاده از لباس فشار ضروری است تا از بازگشت کشش جلوگیری شود. اسکار سوختگی علاوه بر ترمیم ظاهری، نیازمند حمایت روانی بیمار برای بازسازی اعتماد به نفس است.

اسکار جراحی و بخیه

اسکار جراحی و بخیه معمولاً باریک و خطی هستند اما در افراد مستعد ممکن است به صورت ضخیم یا تغییر رنگ یافته باقی بمانند. کیفیت بخیه، تکنیک جراحی، و مراقبت پس از عمل نقش اساسی در میزان ماندگاری این زخم ها دارند. اگر در طول ترمیم فشار یا التهاب ایجاد شود، احتمال برجستگی یا کشیدگی خط بخیه افزایش می یابد. پزشکان برای بهبود ظاهر این نوع زخم از ترکیب کرم های ترمیمی سیلیکونی، تزریق استروئید و لیزر پالسی یا فرکشنال استفاده می کنند. در موارد سطحی، لایه برداری خفیف یا میکرودرم ابریژن موثر است. رعایت مراقبت های پس از جراحی از جمله پوشاندن زخم از نور مستقیم و استفاده منظم از پمادهای ترمیمی، باعث کمرنگ شدن و صاف شدن اسکار می شود. درمان این نوع زخم، ترکیبی از دقت جراح و همکاری دقیق بیمار است.

“Fractional CO2 laser treatment significantly improves scar texture and pigmentation through collagen remodeling and epidermal renewal.”
درمان با لیزر CO2 فرکشنال باعث بهبود چشمگیر در بافت و رنگدانهٔ اسکار می‌شود، زیرا روند بازسازی کلاژن و نوسازی اپیدرم را فعال می‌سازد.
منبع: tandfonline

اسکار کلوئیدی و هایپرتروفیک

اسکار کلوئیدی و هایپرتروفیک از جمله زخم های برجسته و پررشد پوست هستند که حاصل واکنش بیش از حد بدن در هنگام ترمیم می باشند. در این حالت، فیبروبلاست ها مقدار زیادی کلاژن تولید کرده و سطح پوست را بالا می آورند. اسکار هایپرتروفیک محدود به ناحیه زخم باقی می ماند اما اسکار کلوئیدی از محل اصلی فراتر می رود و گاهی سوزش یا خارش دارد. درمان این اسکارها باید با دقت انجام شود تا رشد مجدد تحریک نشود. تزریق داخل ضایعه با تریامسینولون، استفاده از ورقه سیلیکون، لیزر CO2 فرکشنال و کرایوتراپی از روش های متداول هستند. در موارد مقاوم، جراحی همراه با فشار پس از ترمیم انجام می گیرد. کنترل التهاب مزمن و رعایت مراقبت بعد از درمان، کلید مهار کامل این نوع زخم های زیبایی است.

ارزیابی اولیه بیمار پیش از درمان

ارزیابی جامع بالینی، نخستین و مهم ترین گام در طراحی برنامه درمان زخم زیبایی است. متخصص ارتوپدی و جراحی زانو باید پیش از هر اقدام، تاریخچه پزشکی کاملی از بیمار شامل سابقه کلوئید، آکنه، یا بیماری های زمینه ای مانند لوپوس (که استفاده از تاتو در آن ممنوع است) را دریافت کند. معاینه دقیق اسکار، شامل ارزیابی رنگ (پیگمانته یا هیپوپیگمانته)، ضخامت، قوام و عمق ضایعه (آتروفیک یا هایپرتروفیک) ضروری است. علاوه بر این، باید نوع پوست بیمار بر اساس مقیاس فیتزپاتریک مشخص شود؛ زیرا پوست های تیره (نوع ۴ تا ۶) ریسک بیشتری برای تغییر رنگ یا هیپرپیگمانتاسیون پس از لیزر دارند. تعیین انتظارات واقع بینانه بیمار و درک هزینه های احتمالی (مشابه قیمت گذاری کلینیک کیمیا اکسیر) از دیگر بخش های کلیدی این ارزیابی است تا بهترین ترکیب درمانی (مانند استفاده از لیزر فرکسل اصل آمریکایی) انتخاب شود.

چه افرادی نباید درمان زیبایی زخم انجام دهند؟

درمان زیبایی زخم برای همه افراد مناسب نیست و برخی بیماران باید با احتیاط یا اجتناب کامل از انجام آن اقدام کنند. افرادی که دچار بیماری های خود ایمنی مانند لوپوس یا ویتیلیگو هستند، به دلیل احتمال فعال شدن التهاب پوستی، نباید تحت لیزر یا روش های تحریک کلاژن قرار گیرند. همچنین بیماران دارای تبخال فعال، عفونت پوستی یا سابقه اسکار کلوئیدی شدید نباید درمان را آغاز کنند. زنان باردار، افراد با مصرف داروهای رقیق کننده خون یا ایزوتریتینوئین نیز در گروه پرخطر قرار دارند. ارزیابی دقیق پزشک متخصص پیش از هر تصمیم، حیاتی و غیر قابل چشم پوشی است.

انواع روش‌های درمان زخم زیبایی

درمان اسکار نیاز به یک رویکرد چند رشته ای و ترکیبی دارد که از ساده ترین روش های موضعی تا مداخلات پیچیده لیزری و جراحی را در بر می گیرد. انتخاب روش کاملاً به نوع اسکار، سن آن، محل ضایعه و فیتزپاتریک پوست بیمار بستگی دارد. به طور کلی، درمان زخم زیبایی به سه دسته اصلی تقسیم می شود: روش های موضعی و کم تهاجمی، مداخلات تزریقی و شیمیایی، و تکنیک های پیشرفته لیزری و جراحی. تاکید متخصصان بر استفاده همزمان از چند متد است؛ برای مثال ترکیب لیزر با فیلر یا تزریق استروئید می تواند نتایج بهتری از درمان تک محوری ایجاد کند. در نهایت، هدف اصلی، بازسازی بافت طبیعی و بهبود کیفیت زندگی بیمار است.

روش‌های موضعی و کم تهاجمی

این روش ها اغلب برای اسکارهای تازه یا خفیف و به عنوان مکمل روش های کلینیکی مورد استفاده قرار می گیرند. کرم ها و پمادهای حاوی سیلیکون، رتینوئیدها (مشتقات ویتامین A) و ویتامین C، خط اول درمان های کم تهاجمی محسوب می شوند. سیلیکون با ایجاد یک لایه محافظ و فشار ملایم، از هایپرتروفی و کلوئید جلوگیری می کند. اسید سالیسیلیک و رتینوئیدها نیز با لایه برداری ظریف به صاف شدن سطح اسکار آتروفیک کمک می کنند. در درمان خانگی، استفاده از ورقه های سیلیکونی و ماساژ روزانه اسکار کششی، بخش مهمی از مراقبت های طولانی مدت است. این روش ها باید به طور منظم و طولانی مدت استفاده شوند تا شاهد کاهش قرمزی و بهبود بافت اسکار باشیم.

لایه برداری شیمیایی

این دسته از روش ها شامل مداخلات عمقی تری هستند که بر روی بافت کلاژن و فیبرهای زیر پوست تاثیر می گذارند. لایه برداری شیمیایی عمیق (مانند فنول یا TCA) برای صاف کردن اسکارهای آتروفیک و پیگمانته استفاده می شود. به خصوص روش TCA CROSS برای درمان تخصصی اسکارهای آیس پیک بسیار موثر است و با تخریب کنترل شده پوست، تولید کلاژن جدید را تحریک می کند. مداخلات تزریقی شامل تزریق استروئید (تریامسینولون) برای کاهش التهاب و حجم اسکارهای کلوئیدی و هایپرتروفیک است. همچنین کربوکسی تراپی (تزریق گاز CO₂) برای تحریک خون رسانی و بازسازی کلاژن به عنوان یک درمان کمکی شناخته می شود. این روش ها توسط متخصص پوست یا جراح پلاستیک انجام می شوند.

تکنیک‌های پیشرفته لیزری

لیزر درمانی ستون اصلی درمان زخم زیبایی محسوب می شود و بسته به نوع اسکار، انواع مختلفی از آن به کار می رود. لیزر CO2 فرکشنال (با قدرت بالا و ریکاوری دو هفته ای) و لیزر فرکسل اصل آمریکایی (Solta Medical) برای اسکارهای فرورفته و افزایش کلاژن سازی استاندارد طلایی هستند. IPL (نور پالسی شدید) برای کاهش قرمزی و لکه های پیگمانته استفاده می شود. در موارد اسکار عمیق و مقاوم، مداخلات جراحی مانند پانچ اکسیزیون یا پانچ گرافت (برای اسکارهای آیس پیک) و درم ابریژن (لایه برداری فیزیکی عمیق) ضروری هستند. در نهایت، ترکیب لیزر تخریبی با فیلرهایی مانند رستیلن یا اسکالپترا، نتایج زیبایی شناختی را به طور چشمگیری بهبود می بخشد.

مراقبت‌های پیش و پس از درمان

مراقبت های پیش و پس از درمان زخم زیبایی، تعیین کننده نتیجه نهایی هر روش درمانی است. در مرحله پیش از درمان، آماده سازی دقیق پوست و بدن اهمیت بالایی دارد. بیمار باید مصرف داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن را حداقل یک هفته متوقف کند و از آفتاب یا سولاریوم دوری نماید. همچنین استفاده از رتینوئیدها و لایه بردارهای شیمیایی باید چند روز قبل متوقف شود تا پوست توان تحمل لیزر یا لایه برداری را داشته باشد. پس از درمان، شستشوی ملایم، استفاده منظم از ضد آفتاب و کرم ترمیم کننده، پرهیز از خاراندن پوست و اجتناب از سونا یا ورزش سنگین، روند ترمیم را سریع و بدون عارضه می‌کند.

هزینه درمان

هزینه درمان زخم زیبایی در کلینیک های تهران بسته به نوع اسکار، ناحیه مورد درمان و فناوری مورد استفاده متغیر است. در کلینیک های شناخته شده مانند ایوا، کیمیا اکسیر و رویای آبی، تعرفه لیزر CO2 فرکشنال معمولاً از حدود پانصد هزار تومان برای نواحی کوچک آغاز شده و تا یک و نیم میلیون تومان برای هر ده سانتی متر مربع افزایش می یابد. لیزر فرکسل اصل آمریکایی و Q-Switch Nd:YAG نیز در طبقه هزینه بالاتر قرار دارند، زیرا زمان ترمیم کمتر و اثربخشی بیشتری دارند. در مواردی که اسکار عمیق یا ترکیبی از نوع جراحی، آتروفیک یا سوختگی باشد، پزشکان معمولاً درمان ترکیبی مانند لیزر به همراه تزریق فیلر یا کربوکسی تراپی پیشنهاد می کنند که هزینه نهایی را چند برابر می کند. تخصص پزشک، تجهیزات به روز و پشتیبانی پس از درمان در تعیین قیمت نهایی نقشی اساسی دارند.

سوالات رایج درباره درمان زخم زیبایی