همه چیز درباره پانسمان سوختگی

پانسمان سوختگی، خط دفاعی اصلی پوست آسیب دیده در برابر عفونت، آلودگی و از دست رفتن رطوبت است. انتخاب نوع مناسب پانسمان، به درجه سوختگی، میزان ترشح و شرایط عمومی بیمار بستگی دارد. پانسمان های مدرن مانند هیدرو ژل، هیدرو کلوئید، آلژینات و پانسمان نقره، علاوه بر ایجاد محیط مرطوب و کنترل درد، خطر رشد باکتری ها را به حداقل می رسانند.

روش صحیح پانسمان برای سوختگی و یا بهبود زخم سوختگی شامل خنک کردن ملایم محل سوختگی، پاکسازی استریل، قرار دادن پانسمان متناسب با زخم و بانداژ بدون فشار زیاد است. در پانسمان خانگی، رعایت نکات ایمنی و تعویض به موقع پانسمان، اهمیت حیاتی دارد. پرهیز از کندن تاول های سالم و جدا کردن آرام پانسمان چسبیده، کیفیت ترمیم را بالا می برد. آگاهی از اصول علمی و استفاده از ابزار مناسب، کلید موفقیت در مراقبت از سوختگی و بازگرداندن سلامت پوست است.

علل سوختگی

انواع پانسمان سوختگی

پانسمان قرار دادن پوشش حفاظتی برای درمان انواع زخم است، که مهمترین شرط آن استریل بودن پانسمان است هدف از پانسمان زخم تسهیل در بهبودی زخم، پیشگیری از عفونت، جلوگیری از خونریزی، کمک به فرایند التیام زخم، عایق دما، حفظ رطوبت زخم و حفاظت زخم از صدمات دیگر است.

یکی از عوامل موفقیت آمیز در درمان زخم ها مشخص کردن عامل پیدایش زخم می باشد بعد از تعیین عامل اصلی در ایجاد زخم می توانیم بنا بر آن روش های درمانی را انتخاب کنیم. علاوه بر مشخص کردن عامل اصلی در پیدایش زخم انتخاب پانسمان مناسب نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد.

انواع پانسمان ها را می توان در دو دسته تقسیم کرد. پانسمان های مدرن و پانسمان های سنتی

پانسمان های سنتی معمولا دارای یک لایه غیر چسبناک در ناحیه تماس با زخم به عنوان یک لایه جاذب در اطراف زخم می باشند. اما پانسمان های مدرن می توانند شامل آلژینات، هیدروکلوئید، فوم، هیدروژل و فیلم ترانسپارنت باشند که می توانند بنا بر ویژگی هایی که دارند یک پانسمان ایده آل به شمار آیند.

“Hydrocolloid dressings may heal burns more quickly than SSD cream, although this evidence is low quality.”

«پانسمان‌ های هیدرو کلوئیدی ممکن است سوختگی‌ ها را سریع‌ تر از کرم SSD بهبود دهند، اگرچه کیفیت شواهد محدود است.»
منبع: pmc

یک پانسمان خوب پانسمانی است که زمانی که یک زخم رطوبت دارد و به طور کامل خشک نشده است، رطوبت آن را همانطور که هست حفظ نماید. البته در صورتی که زخمی خشک شده باشد باید یک پانسمان خوب بتواند آن را مرطوب نگه دارد و از خشک شدن آن جلوگیری کند.

• پانسمان ها را می توان در سه دسته قرار دارد:

• پانسمان هایی که رطوبت را به زخم می دهند.
• پانسمان هایی که سبب جذب اگزودا می شوند.
• پانسمان هایی که رطوبت زخم را در همان درجه ای که قرار دارد نگه می دارند.

پانسمان های جاذب

پانسمان های جاذب بیشتر برای زخم هایی که ترشح اگزودای زیادی دارند مورد استفاده قرار می گیرند. این پانسمان ها برای جذب و نگهداری آب از ظرفیت بالایی برخوردارند و در نتیجه برای تعویض نیاز به زمان بیشتری دارند. فوم ها و آلرژینات ها از بهترین پانسمان های جاذب می باشند.

پانسمان های جاذب با هدف کنترل رطوبت اضافی و جذب ترشحات زخم طراحی شده اند و نقش کلیدی در پیشگیری از ماکراسیون و رشد باکتری ها ایفا می کنند. این پانسمان ها اغلب از لایه های چندگانه تشکیل شده اند که قادرند مایعات را جذب و درون خود حبس کنند.

در سوختگی های با ترشح بالا، به ویژه سوختگی های درجه دو و سه با ناحیه نکروز، استفاده از پانسمان جاذب باعث کاهش نیاز به تعویض مکرر و ایجاد محیط تمیزتر برای بهبود می شود. مواد ساخت این پانسمان ها می تواند شامل فوم های پلی یورتان، الیاف سلولزی یا ترکیبات پلیمری پیشرفته باشد. استفاده صحیح از این دسته پانسمان، علاوه بر محافظت مکانیکی، زمان ترمیم پوست را کوتاه تر می کند.

پانسمان های رطوبت دهنده

در صورتی که زخمی خشک شده باشد و یا از قبل خشک باشد و بر زخم بافت های مرده و خشک پوشیده شده باشد باید حتما برای درمان زخم این بافت مرده را ترمیم کرد تا درمان زخم صورت گیرد. با مرطوب نگه داشتن زخم می توانیم به روند درمان زخم کمک فراوانی بکنیم. هیدروژل ها برای این نوع زخم ها مناسب می باشند.

پانسمان های رطوبت دهنده با هدف ایجاد و حفظ یک محیط مرطوب کنترل شده برای زخم به کار می روند، زیرا اثبات شده ترمیم اپیتلیال در چنین شرایطی سریع تر و با کیفیت بهتر انجام می شود. این دسته از پانسمان ها با آزاد سازی تدریجی رطوبت، از خشک شدن بافت جلوگیری کرده و تشکیل بافت گرانولاسیون سالم را تحریک می کنند.

در درمان سوختگی های سطحی و نیمه عمقی، پانسمان های رطوبت دهنده خطر ایجاد اسکار را کاهش می دهند و درد بیمار را کم می کنند. مواد ساخت آنها معمولاً شامل ژل های پلیمری یا لایه های اشباع شده با آب استریل و ترکیبات ضد میکروبی ملایم است که مانع تکثیر پاتوژن می شود. انتخاب دقیق این پانسمان، نیازمند ارزیابی شدت سوختگی و وضعیت پوست اطراف زخم است.

آلرژینات ها

آلرژیت ها در دسته پانسمان های جاذب می باشند و در بین پانسمان های مدرن از قدرت جذب بالایی برخوردارند. این پانسمان با سطح زخم در تماس می باشد و محیط مرطوب برای آن را فراهم می کند و در صورت ترشحات زخم پوششی بد بو ایجاد می کند.

پانسمان های آلجینات از جلبک های قهوه ای دریایی استخراج می شوند و به دلیل قدرت جذب فوق العاده، در زخم های با ترشح بالا مانند سوختگی های درجه دو عمیق و زخم های چرکی کاربرد گسترده دارند. این پانسمان ها در تماس با مایع زخم به ژل نرم تبدیل می شوند که محیط مرطوب و ایمن برای ترمیم فراهم می کند.

آلجینات ها علاوه بر جذب، خاصیت هموستاتیک دارند و می توانند خونریزی خفیف را کنترل کنند. ترکیب کلسیم موجود در آنها با سدیم ترشحات واکنش داده و موجب آزادسازی یون های کلسیم برای انعقاد می شود. به دلیل بافت نرم و غیر چسبنده پس از ژل شدن، تعویض این پانسمان ها درد کمتری ایجاد می کند. با این حال، برای زخم های خشک مناسب نیستند.

پانسمان عسل نیز در سوختگی بسیار موثر است البته باید به این نکته توجه شود منظور از عسل، عسل خوراکی نمی باشد، پانسمان عسل تمامی فاکتورهای لازم از نظر علمی را دارا می باشد و می توان زیر نظر پزشک معالج از آن در درمان سوختگی استفاده کرد.

هیدروکلوئید

پانسمان های هیدرو کلوئید به عنوان یکی از پیشرفته ترین روش های مدیریت زخم شناخته می شوند. این پانسمان ها شامل ذرات کلوئیدی (مانند کربوکسی متیل سلولز) هستند که در تماس با ترشحات زخم متورم شده و ژل محافظتی ایجاد می کنند. این لایه ژل، رطوبت را در محل زخم حفظ کرده، باکتری ها را مهار و شرایط ایده آل برای ترمیم بافت را فراهم می کند.

هیدرو کلوئیدها ضد آب هستند و به بیمار اجازه می دهند فعالیت های روزمره خاصی مثل دوش گرفتن را بدون نگرانی انجام دهد. همچنین به دلیل رنگ مات، ظاهر زخم را می پوشانند و از نظر روانی برای بیمار راحت ترند. این پانسمان ها در سوختگی های سطحی و نیمه عمقی با تراوش متوسط بهترین کارایی را دارند.

هیدروژل

پانسمان های هیدرو ژل سرشار از آب بوده و برای رطوبت دهی به زخم های خشک یا با ترشح کم ایده آل هستند. این پانسمان ها با تأمین آب کافی، بافت نکروتیک را نرم کرده و فرآیند دبریدمان اتولیتیک را تسهیل می کنند.

در سوختگی های سطحی، استفاده از هیدرو ژل علاوه بر کاهش درد، موجب خنک شدن محل زخم و آرامش بافت آسیب دیده می شود. هیدرو ژل ها قادر به جذب گرمای اضافی ناشی از سوختگی نیز هستند که این ویژگی در ساعات اولیه آسیب اهمیت ویژه ای دارد. این پانسمان ها معمولاً شفاف بوده و امکان پایش بصری زخم را بدون نیاز به باز کردن کامل فراهم می کنند. به علت بافت نرم و خنک، برای بیماران با حساسیت بالای پوستی مناسب هستند.

فیلم ترانسپارنت

پانسمان های فیلم ترانسپارنت لایه های نازک و شفاف از پلی یورتان یا مواد مشابه هستند که مستقیماً به پوست می چسبند و سد فیزیکی در برابر باکتری ها، آب و آلودگی ایجاد می کنند. این پانسمان ها با اجازه عبور گازهای تنفسی پوست و جلوگیری از ورود مایعات خارجی، تعادل رطوبتی را حفظ می کنند. شفافیت بالای آنها امکان بررسی زخم بدون برداشتن پانسمان را فراهم کرده و خطر آسیب مجدد را کاهش می دهد. این پانسمان ها غیر چسبنده به بافت زخم هستند و جدا شدن آنها درد و آسیب کمی ایجاد می کند. در سوختگی های سطحی کم ترشح، فیلم ترانسپارنت انتخاب ایده آلی است، اما برای زخم های عفونی یا بسیار مرطوب مناسب نخواهد بود.

عفونت ناشی از سوختگی

اکثر سوختگی هاکوچک هستند و می توانند توسط مراقبت های اولیه توسط پزشکان معالج مدیریت شوند، اما سوختگی های وسیع نیاز به مصرف آنتی بیوتیک و همچنین استفاده همزمان از پانسمان نقره یا عسل و همچنین هیدروژل ورقه ای دارند. لازم به ذکر است در سوختگی های سطحی نیز مصرف آنتی بیوتیک بصورت پیشگیرانه توصیه می شود.

علایم و نشانه های زخم های سوختگی که دچار عفونت شده اند ایجاد تب در افراد است و سوختگی های سطحی معمولا تب پایین، کمتر از یک روز رخ می دهد ولی در سوختگی های عمیق معمولا تب بالا می باشد و بعد از 24 ساعت افزایش می یابد زیرا عفونت باکترایی افزایشی است.

در این علامت حلقه ی قرمز رنگی است که اطراف سوختگی ایجاد می شود به دلیل آزاد شدن مواد از سلول های سوزانده شده است. این حلقه قرمز رنگ معمولا دو روز پس از آسیب اولیه باید متوقف شود در غیر اینصورت ممکن است عفونت باکتریایی باعث ایجاد آن شود. یکی دیگر از علایم و نشانه ها، دردهای بسیار زیاد در ناحیه غدد لنفاوی می باشد که حتما باید با پزشک مشورت شود.

پانسمان بر اساس علت سوختگی

درمان تاول سوختگی

برای درمان تاول های ناشی از سوختگی مناسب ترین پانسمانی که بدون نیاز به برداشتن پوست تاول به سرعت تاول را ترمیم می کند. پانسمان هیدروژل ورقه ای (هیدروتک ترانسپرنت) می باشد. در صورت ایجاد تاول روی قسمت سوخته از پاره کردن آن خودداری کرده چرا که تاول نوعی پوشش مناسب برای جلوگیری از ورود میکروب ها محسوب می شود.

اولین اقدام در سوختگی کودکان تمییز کردن با احتیاط محل زخم می باشد سپس استفاده بدون هیچ گونه وقفه ای از پانسمان هیدروژل ورقه ای می باشد این پانسمان اثر خنک کنندگی و آرام بخشی دارد و در کنترل درد و سوزش نیز تاثیر بسزایی دارد.

نظر متخصص زخم سوختگی

در زخم سوختگی زمان طلایی ما 24 ساعت اول سوختگی می باشد که با شروع اقدامات درمانی مناسب در اولین ساعات بعد از سوختگی می توانیم از ایجاد بافت مرده ویا عفونت زخم سوختگی جلوگیری کنیم. در سوختگی بسته به میزان آسیب بافتی وعمق آن درمان انتخاب می شود و در سوختگی های درجه 2 و 3 بهترین روش استفاده از پانسمان های مرطوب حاوی آنتی بیوتیک های موضعی می باشد؛ که با استفاده از این پانسمان ها میزان عفونت و همچنین نیاز به جراحی در مراحل بعدی به حداقل می رسد و در نهایت در مراحل انتهایی درمان , بیمار کمتر دچاراسکارهای ناشی از سوختگی خواهد شد.

مزایای پانسمان سوختگی هیدروژل BurnTec:

• ورق هیدروژلی با دوام، ناحیه آسیب دیده را خنک می­کند و در مدت ۲۴ ساعت تاثیر تسکین دهنده دارد و منجر به راحتی و آسایش بیمار می­شود.
• ترشحات زخم و باکتری­ها را جذب می­کند.
• نسبت به بخار آب و اکسیژن نفوذپذیر، اما نسبت به باکتری ها غیرقابل نفوذ است که این موضوع به محفوظ نگهداشتن زخم از آلودگی­های خارجی کمک می­کند.
• هیدروژل سطح رطوبت پوست را تنظیم می­کند.
• به کارگیری سریع و فوری هیدروژل مانع افزایش عمق جراحت می­شود.
• نرم و انعطاف­پذیر است و کاملاً سطح زخم را می­پوشاند.
• به زخم نمی چسبد بنابراین بدون درد قابل تعویض می­باشد.
• سازگار با محیط زیست است و منجر به واکنش آلرژیک نمی­شود.
• این پانسمان از خشک شدن و تشکیل اسکار در سطح ناحیه آسیب­دیده جلوگیری کرده و در همان حال از آن، در برابر صدمات و آلودگی های خارجی محفاظت می­کند.
• پانسمان هیدروژل BurnTec در صورتی که به سرعت بر روی ناحیه جراحت دیده استفاده شود با خنک کردن آن ناحیه از تخریبهای حرارتی بیشتر و تشکیل تاول جلوگیری می­کند.
• پانسمان هیدروژل BurnTec  ظرفیت حرارتی بالایی دارد، بنابراین گرما از سطح پوست به پانسمان انتقال یافته و از طریق پدیده انتقال حرارت همرفتی، به طور مساوی در تمام منطقه پانسمان شده توزیع و به خارج منتقل می­گردد.
• پانسمان هیدروژل BurnTec نه تنها تعادل حرارتی مناسب را تضمین می­کند، بلکه به تعادل رطوبتی در سطح زخم کمک کرده و این موضوع که به نوبه خود روند بهبودی بافت را شتاب می­دهد.
• ورق پانسمان سوختگی هیدروژلی BurnTec قابل انعطاف و الاستیک بوده تا به راحتی قابل استفاده باشد و سطح جراحت را بپوشاند. این پانسمان با داشتن یک لایهnon-woven fabric  در ساختار خود، دوام بسیار زیادی در برابر پارگی دارد.

مزیت های پانسمان هیدروژل Neoheal :

• تسریع بهبودی زخم از طریق ایجاد یک محیط بهینه مرطوب
• خنک کردن محل زخم و جراحت و در نتیجه کاهش درد و ایجاد آسایش برای بیمار
• جذب ترشحات زخم
• نفوذ پذیر در برابر آب و اکسیژن اما غیر قابل نفوذ در برابر باکتریها ( این عامل زخم را در برابر آلودگی­های خارجی محافظت می­کند.)
• عدم اتصال به زخم و امکان جدا کردن پانسمان بدون درد
• انطباق با انواع پوست­ها
• پانسمان هیدروژلNeoheal شفاف است و مشاهده زخم و ارزیابی روند بهبودی را به راحتی امکان­پذیر می­کند و بنابراین بازه زمانی تعویض پانسمان را افزایش می­دهد.
• سازگار با محیط زیست بوده و ایجاد آلرژی نمی­کند.
• پانسمان سوختگی هیدروژلNeoheal محیطی مرطوب روی سطح پوست ایجاد می­کند و به پاکسازی سلولهای مرده بافت کمک کرده و بر روند بهبود زخم تاثیر مثبت می­گذارد.
• پانسمان به خوبی سطح زخم را می­پوشاند اما به سطح زخم نمی­چسبد، بنابراین پس از استفاده، به راحتی و بدون درد از سطح زخم و جراحت جدا می­شود.
• پانسمان هیدروژل Neoheal ترشحات و باکتریها را از روی زخم جذب می­کند.
• پانسمان سوختگی هیدروژل Neoheal الاستیک و قابل انعطاف است و پانسمان قسمت هایی از بدن را که به سختی در دسترس می باشد مانند صورت و نواحی موافصل را به راحتی امکان­پذیر می­کند.
• پانسمان هیدروژل Neoheal می­تواند به عنوان پانسمان دوم به همراه داروهای مختلف و یا به طور مستقیم روی زخم قرار داده شود.

مراحل پانسمان سوختگی در منزل

مراقبت اصولی از سوختگی در خانه، اگر به درستی انجام شود، می تواند از پیشروی آسیب و بروز عوارض خطرناک جلوگیری کند. مراحل کار با ارزیابی دقیق شدت و وسعت سوختگی آغاز می شود و سپس خنک کردن کنترل شده محل آسیب، ضد عفونی استاندارد و پاکسازی علمی زخم در دستور کار قرار می گیرد. انتخاب پانسمان مناسب بر اساس نوع و مرحله سوختگی، ادامه منطقی روند درمان است. پس از آن، بانداژ صحیح و محافظت از زخم، شانس بهبود را بیشتر می کند. در نهایت، تعویض به موقع پانسمان و رعایت نکات کلیدی آن، تضمین کننده یک روند ترمیم سالم و بدون عفونت خواهد بود.

نکات مهم درباره پانسمان سوختگی

• در زمان سوختگی مهم ترین اقدام دور کردن فرد از عامل سوختگی می‌باشد. محل سوختگی را زیر آب سرد قرار دهید تا دمای محل سوختگی تا حد امکان کاهش یابد.
• در سوختگی های شدید از جدا کردن لباس ها از سطح بدن بپرهیزید زیرا باعث جدا شدن پوست از سطح بدن می‌گردد.
• در مواقع سوختگی از استعمال خمیر دندان یا سفیده تخم مرغ یا هر گونه درمان سنتی دیگر پرهیز نمایید.
• در صورت بروز تاول به هیچ وجه تاول ها را نترکانید و در اسرع وقت به متخصصین مربوطه مراجعه نمایید تا بهترین درمان را برای شما شروع نمایند.
• درمان های سابق به دلیل ایجاد اسکارهای شدید و مشکلاتی از قبیل افسردگی و مشکلات روانی دیگر و همچنین مشکلات ظاهری که بر جای می‌گذاشتند جای خود را به درمان های نوین داده‌اند.
• درمان های نوین جهت جلوگیری از پیشرفت عفونت و کاهش مدت درمان و همینطور کاهش شدید اسکار‌ها در این مجموعه برای رفاه حال بیماران عزیز و التیام زخم هایشان مورد استفاده قرار میگیرد.
• درمان سوختگی موضوع بسیار مهمی می باشد. سوختگی های سطحی با کمک مسکن ها قابل درمان هستند، اما اگر سوختگی ها شدید تر باشند برای درمان نیاز به مراکز درمانی سوختگی می باشد.
• در درمان سوختگی ها نکته ای که حائز اهمیت است جلوگیری از عفونت زخم می باشد. اگر سوختگی با مواد شیمیایی ایجاد گردد محل سوختگی را با آب زیاد شستشو دهید. برای درمان می توانید این شستشو را با آب و صابون و از بین بردن بافت های مرده انجام دهید.
• اگر سوختگی شما از نوع دوم باشد نیاز به بررسی در طی 2 روز می باشد. زیرا برای این نوع سوختگی ها در مورد پانسمان زخم و بستن زخم شواهد اندکی وجود دارد. بهترین کار در سوختگی های درجه اول این است که آن ها را پانسمان نکنیم زیرا ممکن است طول درمان بهبودی را طولانی تر کند.

سوالات رایج درباره پانسمان سوختگی